Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych

Art. 1 § 1. Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej (…).

§ 2. Kontrola, o której mowa w § 1, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. (…)

Art. 18 § 1. Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach:

1) w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki. (…)

Art. 173. § 1. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (…) przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

sad Źródło: Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 14.05.2020 r.].

Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych

§ 4. (…):

1) rozpatruje informację prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego o rocznej działalności sądu;

2) przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego;

3) wyraża opinię w sprawie powołania lub odwołania prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz opinię w sprawie powołania lub odwołania wiceprezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego; (...)

7) rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego lub zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego.

sad Źródło: Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 14.05.2020 r.].

Robert Suwaj Sądowa kontrola działań administracji publicznej jako przejaw judycjalizacji postępowania administracyjnego

Zagadnienie przyczyn poddania kontroli sądowej działań administracji publicznej jest dość skomplikowane. Można na nie spojrzeć z kilku punktów widzenia i każdy z nich odsłoni nam inne przyczyny, które łączą się w dość obszerny katalog. Po pierwsze, wskazać należy ideę państwa prawnego i gwarancje ochrony praw jednostki przed działaniami administracji publicznej. Realizację ochrony praw jednostki mógł zapewnić system kontroli działań administracji, którego istotnym elementem stała się sądowa kontrola administracji, realizowana w różnych krajach na różne sposoby - czy to przez sądy powszechne, czy przez wyspecjalizowane sądy administracyjne. Z ideą państwa prawnego wiąże się też zagadnienie poddania działań administracji prawu. Podkreślano bowiem, że aktywność państwa w ramach tradycji absolutystycznych oraz ogromu przekazanych jej kompetencji była szczególnie podatna na krzewienie się bezprawia. Stąd szczególna rola sądownictwa w zapewnieniu bezstronnej kontroli stosowania prawa przez administrację, która dziś jest powszechna w państwach demokratycznych, gdzie zgodnie z zasadą praworządności działalność organów władzy publicznej jest możliwa wyłącznie na podstawie obowiązującego prawa i w jego granicach (art. 7 Konstytucji RP). Chodzi oczywiście zarówno o obowiązujące prawo ustrojowe, materialne, jak i procesowe.

Kolejna ważna kwestia, leżąca u podstaw poddania działań administracji sądowej kontroli, wiąże się z przyjęciem kontradyktoryjności postępowania sądowego jako najlepszej formuły pozwalającej na zrównanie sytuacji stron spornych interesów przed sądem. Z założenia bowiem wskazywano na zasadniczą nierównowagę interesu publicznego i prywatnego, wynikającą z wagi i zakresu korespondujących ze sobą praw i obowiązków państwa i jednostki, a postępowanie przed sądem stawało się najwyższą gwarancją harmonii tych interesów, podporządkowanych na równi idei legalności.

Istotne znaczenie sądowej kontroli działań administracji publicznej należy przypisać również kwestii zapewnienia prawnych gwarancji działań samorządu terytorialnego w systemie administracji zdecentralizowanej i zdekoncentrowanej. Aktualnie art. 98 ustawy o samorządzie gminnym daje prawo gminie, której interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone, do zaskarżenia do sądu administracyjnego rozstrzygnięcia organu nadzorczego.

suwaj Źródło: Robert Suwaj, Sądowa kontrola działań administracji publicznej jako przejaw judycjalizacji postępowania administracyjnego, „Studia Prawnoustrojowe” 2009, nr 9, s. 199–214.