Sprawdź się
Zapoznaj się z tekstami źródłowymi i wyjaśnij, dlaczego Francja wypowiedziała Austrii wojnę. Uzasadnij odpowiedź, powołując się na informacje z obu źródeł.
Źródło A
Ludwik XVI do Fryderyka Wilhelma II, 3 grudnia 1791 r.Mimo przyjęcia przeze mnie nowej konstytucji buntownicy otwarcie objawiają zamiar całkowitego zniweczenia tego, co pozostało z urządzeń monarchicznych. Zwracam się do cesarza, do cesarzowej rosyjskiej, do królów hiszpańskiego i szwedzkiego i przedstawiam im myśl zwołania kongresu głównych mocarstw europejskich, opartego o siłę zbrojną, jako najlepszy sposób, aby powstrzymać tutaj buntowników, dać środki do przywrócenia lepszego porządku rzeczy i zapobiec, by zło nas nękające nie mogło przejść do innych państw Europy.
Źródło: Ludwik XVI do Fryderyka Wilhelma II, 3 grudnia 1791 r., [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Okres Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789–1799), oprac. A.M. Skałkowski, Kraków 1923, s. 15.
Źródło B
Wypowiedzenie wojny Austrii przez Zgromadzenie Narodowe Francji 20 kwietnia 1792 r.Zgromadzenie Narodowe oświadcza, że naród francuski […] chwyta za broń tylko w obronie własnej wolności i niepodległości; że wojna, którą naród jest zmuszony kontynuować, nie jest wojną ludu przeciwko ludowi, lecz słuszną obroną ludu przeciw agresji króla; że Francuzi odróżnią zawsze swoich braci od prawdziwych wrogów, że nie pominą niczego dla umniejszenia grozy wojennej, oszczędzenia lub ocalenia własności, ażeby w ten sposób nieodłączne od wojny nieszczęścia spadły tylko na tych, którzy sprzymierzają się w walce z wolnością […].
Źródło: Wypowiedzenie wojny Austrii przez Zgromadzenie Narodowe Francji 20 kwietnia 1792 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 498.
Na podstawie posiadanej wiedzy wykonaj poniższe polecenia.
Na podstawie poniższych tekstów oceń, czy zdania są prawdziwe, czy fałszywe.
Źródło A
Historia powszechna. Wiek XIXSpróbujmy odpowiedzieć na pytanie, jak to się stało, że Francja wojnę wygrała. […] Ogłoszono powołanie armii z „poboru ludowego”, czyli powołanie pod broń wszystkich mężczyzn w wieku od 18 do 25 roku życia. […] zaczęto wprowadzać walkę w szyku rozproszonym, czyli w tyralierze, która podniosła skuteczność ognia karabinowego i zmniejszyła straty wśród żołnierzy. […] Po trzecie, w armii republiki najzdolniejsi żołnierze szybko awansowali na stanowiska podoficerów, a podoficerowie na oficerów. […] Dla nieszlacheckich synów armia stała się życiową szansą. […] Po czwarte, zwycięstwo Francji było możliwe dzięki masowej produkcji broni i rynsztunku wojennego. […] Francja w krótkim czasie stworzyła najpotężniejszy przemysł zbrojeniowy w Europie.
Źródło: Andrzej Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2012, s. 214–216.
Źródło B
Karmaniola, której tekst przywoływany jest poniżej, to taniec i śpiew rewolucji francuskiej. Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj związane z nim polecenia.
KarmanjolaPani Veto przyrzekła była, pani Veto przyrzekła była zdławić wszystek Paryż, zdławić wszystek Paryż. Lecz zamach chybił dzięki naszym kanonjerom! Tańczmy karmanjolę [nazwa od czerwonych kamizelek noszonych przez sankiulotów]. Niech żyje dźwięk, niech żyje dźwięk! Tańczmy karmanjolę, niech żyje dźwięk armatni! Pan Veto przyrzekł był, pan Veto przyrzekł był być wiernym ojczyźnie swojej, być wiernym ojczyźnie swojej, ale zawiódł. Nie dawajmy więcej pardonu. Tańczmy karmanjolę… […]. Zaiste zawsze zachowamy w pamięci, zaiste zawsze zachowamy w pamięci gołowładców [sankiulotów] z przedmieść, gołowładców z przedmieść. Pijmy ich zdrowie, niech żyją te zuchy poczciwe.
Źródło: Karmanjola, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Okres Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789–1799), oprac. A.M. Skałkowski, Kraków 1923, s. 16–17.
Wskaż właściwe dokończenie zdania. Wydarzenie, o którym mowa w tekście, miało miejsce…
- przed wprowadzeniem konstytucji z 3 września 1791 r.
- przed uchwaleniem Deklaracji praw człowieka i obywatela.
- po zwycięstwie wojsk francuskich pod Valmy.
- po tym, jak władze rewolucyjne wypowiedziały wojnę Austrii.
Zaznacz w tekście Marsylianki odpowiednie fragmenty: te, które bezpośrednio nawołują do chwycenia za broń – kolorem czerwonym, natomiast te, które uzasadniają podjęcie walki – kolorem niebieskim. Następnie odpowiedz na pytania.
{bezpośrednio nawołujące do chwycenia za broń}I naprzód marsz, Ojczyzny dzieci,{/bezpośrednio nawołujące do chwycenia za broń}
{uzasadniające podjęcie walki}Bo nadszedł chwały naszej dzień.
To tyran przeciw nam zawiesił
Zbroczony krwawo sztandar ten.
Zbroczony krwawo sztandar ten.
Słyszycie z bitew pól niesiony
Żołnierzy przeokrutnych ryk?
Już idą, nam zaciągnąć stryk,
By zarżnąć nasze syny, żony.{/uzasadniające podjęcie walki}
{bezpośrednio nawołujące do chwycenia za broń}Do broni, bracia dziś!
Zewrzyjcie szyki wraz!
I marsz, i marsz!
By ziemię krwią
napoić, przyszedł czas!{/bezpośrednio nawołujące do chwycenia za broń}
{uzasadniające podjęcie walki}Cóż chce służalczy tłum i zmowy
Ludzi, co zdradę wszędzie ślą,
I łańcuch hańby już gotowy,
Czyjże kark skrępować chcą?
Czyjże kark skrępować chcą?
Wstyd nasz, Francuzi, czy czujecie?
Czy wasza krew nie burzy się,
Że tyran wolnych wtłoczyć chce
Pod jarzmo, co niewolnych gniecie?{/uzasadniające podjęcie walki}
Źródło: Claude Joseph Rouget de Lisle, Pieśń wojenna Armii Renu (Marsylianka), przeł. E. Porębowicz, wikisource.org.
Wskaż w tekście Marsylianki odpowiednie fragmenty: te, które bezpośrednio nawołują do chwycenia za broń i te, które uzasadniają podjęcie walki. Następnie odpowiedz na pytania.
I naprzód marsz, Ojczyzny dzieci,
Bo nadszedł chwały naszej dzień.
To tyran przeciw nam zawiesił
Zbroczony krwawo sztandar ten.
Zbroczony krwawo sztandar ten.
Słyszycie z bitew pól niesiony
Żołnierzy przeokrutnych ryk?
Już idą, nam zaciągnąć stryk,
By zarżnąć nasze syny, żony.
Do broni, bracia dziś!
Zewrzyjcie szyki wraz!
I marsz, i marsz!
By ziemię krwią
napoić, przyszedł czas!
Cóż chce służalczy tłum i zmowy
Ludzi, co zdradę wszędzie ślą,
I łańcuch hańby już gotowy,
Czyjże kark skrępować chcą?
Czyjże kark skrępować chcą?
Wstyd nasz, Francuzi, czy czujecie?
Czy wasza krew nie burzy się,
Że tyran wolnych wtłoczyć chce
Pod jarzmo, co niewolnych gniecie?
Źródło: Claude 'Joseph Rouget de Lisle, Pieśń wojenna Armii Renu (Marsylianka, przeł. E. Porębowicz, wikisource.org.
Jedną ze zmian, które przyniosła Wielka Rewolucja Francuska, była reforma systemu rejestracji stanu cywilnego i podporządkowanie władzy świeckiej tego, co wcześniej zarezerwowane było dla parafii i instytucji wyznaniowych. Zapoznaj się z Dekretem o aktach stanu cywilnego, małżeństwie i rozwodzie z 1792 r., a następnie wykonaj ćwiczenie.
Dekret o aktach stanu cywilnego, małżeństwie i rozwodzie z 20-25 września 17922. Rozwód następuje w wyniku obustronnej zgody małżonków. 3. Jeden z małżonków może żądać orzeczenia rozwodu na podstawie zwykłego zapewnienia o niezgodności usposobienia lub charakteru. 4. Każdy z małżonków może również żądać orzeczenia rozwodu z następujących przyczyn […]:
a) niepoczytalności, szaleństwa lub obłąkania małżonka;
b) skazania małżonka na kary cielesne lub hańbiące;
c) przestępstwa, złego obchodzenia się lub ciężkich krzywd popełnionych przez jednego małżonka wobec drugiego;
d) rozwiązłości obyczajowej;
e) porzucenia […] trwającego co najmniej dwa lata;
f) nieobecności […] bez wiadomości w ciągu 5 lat; […].
Nie wolno w przyszłości orzekać separacji. Małżonkowie mogą być rozłączeni jedynie przez rozwód.
Źródło: Dekret o aktach stanu cywilnego, małżeństwie i rozwodzie z 20-25 września 1792, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, wybór Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, Warszawa 1997, s. 496–498.
Uchwała Konwentu Narodowego (Konwencji Narodowej) o wydaniu wyroku na króla Ludwika XVII. Konwencja Narodowa uznaje Ludwika Kapeta, ostatniego króla Francuzów, winnym sprzysiężenia przeciw wolności narodu i naruszenia bezpieczeństwa powszechnego.
II. Konwencja Narodowa postanawia, że Ludwik Kapet ma ponieść karę śmierci.
III. Konwencja Narodowa uznaje wniosek, postawiony przez obrońcę Ludwika Kapeta przed kratkami Konwencji, aby w sprawie jej wyroku odwołać się do ludu za niebyły i zakazuje każdemu stosować się do niego w jakikolwiek sposób. Wykraczający przeciw temu zarządzeniu będą winni naruszenia powszechnego bezpieczeństwa Rzczpltej [i] pociągnięci do odpowiedzialności.
Źródło: Uchwała Konwentu Narodowego (Konwencji Narodowej) o wydaniu wyroku na króla Ludwika XVI, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 500.