Sprawdź się
Sonet I: O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczegoEchejEchej, jak gwałtemgwałtem obrotne obłokiobrotne obłoki
i TytanTytan prędki lotne czasy pędzą,
a chciwa może odciąć rozkosz nędząchciwa może odciąć rozkosz nędzą
śmierć – tuż za nami spore czyni kroki.A ja, co dalej, lepiej cień głęboki
błędów mych widzę, które gęsto jędzągęsto jędzą
strwożone serce ustawiczną nędząstrwożone serce ustawiczną nędzą,
i z płaczem ganię młodości mej skoki.O moc o rozkosz o skarby pilnościpilności,
choćby nie darmo byłychoćby nie darmo były, przedsię szkodzą,
bo naszę chciwośćchciwość od swej szczęśliwości
własnejwłasnej (co Bogiem zowiemy) odwodząniestałe dobra. O stokroć szczęśliwy,
który tych cieniów w czas zna kształt prawdziwy.Źródło: Sonet I: O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego, [w:] Mikołaj Sęp-Szarzyński, Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku. Od Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego do Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, s. 49.
Sonet II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc.Z wstydem poczęty człowiek, urodzony
z boleścią, krótko tu na świecie żywie,
i to odmiennieodmiennie, nędznie, bojaźliwie,
ginie, od Słońca jak cień opuszczony.I od takiego, Boże nieskończony,
(w sobie chwalebnie i w sobie szczęśliwie
sam przez się żyjąc) żądasz jakmiarzjakmiarz chciwie
być miłowany i chcesz być chwalony?Dziwne są Twego miłosierdzia sprawy:
tym się Cherubim – przepaść rozumnościCherubim – przepaść rozumności –
dziwi zdumiały i stąd pała prawy
płomień – Serafimpłomień – Serafim w szczęśliwej miłości.O Święty Panie, daj, niech i my mamy
to, co mieć każesz, i tobie oddamy.Źródło: Sonet II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc., [w:] Mikołaj Sęp-Szarzyński, Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku. Od Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego do Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, s. 50.
Sonet V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tegoI nie miłować ciężko, i miłować
nędzna pociecha, gdy żądzą zwiedzione
myśli cukrującukrują nazbyt rzeczy one,
które i mienić, i muszą się psowaći mienić, i muszą się psować.Komu tak będzie dostatkiemdostatkiem smakować
złoto, sceptrsceptr, sława, rozkosz i stworzone
piękne oblicze, by tym nasycone
i mógł mieć serce, i trwóg się warowaćtrwóg się warować?Miłość jest własny bieg bycia naszegoMiłość jest własny bieg bycia naszego,
ale z żywiołów utworzone ciałoz żywiołów utworzone ciało –
to chwaląc, co zna początku równegoco zna początku równego –
zawodzi duszę, której wszystko mało,gdy Ciebie, wiecznej i prawej piękności
samej nie widzi – celu swej miłości.Źródło: Sonet V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego, [w:] Mikołaj Sęp-Szarzyński, Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku. Od Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego do Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, s. 51–52.
Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz w tabeli Prawdę, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz – jeśli jest fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Podmiot liryczny w Sonecie I: O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego żałuje, że wcześniej nie dostrzegał marności rzeczy doczesnych, np. bogactwa. | P □ | F □ |
| Podmiot liryczny w Sonecie II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore nie rozumie działania Boga, ale poddaje się Jego woli. | P □ | F □ |
| Według podmiotu lirycznego w Sonecie V: O nietrwałej miłości rzeczy świata tego rozkosz, sława, pieniądze pomagają zwalczyć obawę przed śmiercią. | P □ | F □ |
Podmiot liryczny w sonetach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ujawnia swoją obecność. Określ, w czyim imieniu się wypowiada. Odpowiedź uzasadnij.
Na podstawie Sonetu II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc. scharakteryzuj Boga i człowieka. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Człowiek jest zagubiony, niepewny, jedyną nadzieją jest dla niego boskie miłosierdzie. | P □ | F □ |
| Człowiek tylko dzięki swojej wolnej woli potrafi odróżnić dobro od zła i w ten sposób zyskać zbawienie. | P □ | F □ |
| Człowiek nie rozumie miłosierdzia Boga, ale poddaje się Jego potędze. | P □ | F □ |
| Bóg jest początkiem i końcem, jego potęga jest niezmierzona. | P □ | F □ |
| Nieskończony Bóg żąda miłości od bojaźliwego człowieka. | P □ | F □ |
| Człowiek może być posłuszny Bogu tylko wtedy, gdy otrzyma od Niego wskazówki i pomoc. | P □ | F □ |
W jakim celu Bóg stworzył człowieka? Aby to wytłumaczyć, zinterpretuj ostatnią zwrotkę Sonetu II: Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc.
Przedstaw, czego według Mikołaja Sępa Szarzyńskiego pożąda dusza człowieka, a ku czemu dąży ciało. Uzupełnij tabelę.
| Wartości doczesne | Wartości wieczne |
|---|---|
Na podstawie sonetów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego wskaż przyczyny lęku, który dręczy człowieka na ziemi. Zaznacz wszystkie prawidłowe odpowiedzi.
- śmierć
- brak boskiej opieki
- bogactwo
- krótki czas ludzkiego życia
- grzechy, błędy popełniane przez człowieka
- młodość
Na podstawie trzech sonetów wyjaśnij, jakie jest według Mikołaja Sępa Szarzyńskiego prawdziwe przeznaczenie człowieka.
