Sprawdź się
Uporządkuj elementy według chronologii wydarzeń dramatu.
- zamach stanu Scurvy’ego i „Dziarskich chłopców”
- przejęcie władzy przez dygnitarzy o poglądach technokratycznych
- zakaz pracy
- codzienne życie szewców w kapitalistycznym ustroju
- zabójstwo Sajetana
- przewrót szewców
Konstrukcja Szewców opiera się na układach trójkowych. Przy podanych elementach wypisz pozostałe dwa, z którymi są one powiązane w treści dramatu.
Wybierz właściwe sformułowania.
Według dialektyki Hegla każda teza po dogłębnej analizie ujawnia swoje przeciwieństwo, czyli antytezę. Po {#uzgodnieniu}/{skonfrontowaniu} tych dwóch punktów widzenia powstaje synteza, która tworzy nową jakość {będącą sumą}/{#nadrzędną wobec prostej sumy} jej części składowych. Taka synteza {#może}/{nie może} stać się kolejną tezą i wtedy proces rozumowania znów się rozpoczyna. W Szewcach Witkacego, gdzie możliwość dalszego rozwoju w dramacie zostaje {potwierdzona}/{#zanegowana}, pojawia się układ konstrukcyjny {#podobny do}/{odmienny od} heglowskiego.
Wśród koncepcji Witkacego dotyczących sztuki zaznacz te, które zrealizował w dramacie Szewcy.
- rezygnacja z opisywania uczuć życiowych
- naczelna rola formy
- przedstawienie społeczeństwa w stanie rozkładu
- schematyczni bohaterowie
- nieprzejrzysta treść sztuki
Porównaj ze sobą fragment Szewców z fragmentem dramatu Witkacego Tumor Mózgowicz pod kątem zrozumiałości wypowiedzi bohaterów
Szewcy [fragment]SCURVY
Ja, wicie, kiedyś sam…SAJETAN z ironią
Kiedyś! Wyście wszyscy kiedyś — chodzi o to, co teraz: żeby się zebrała nie liga dla załatwiania formalnych spraw onych nacjonalistycznych państw, co z samego założenia przy kapitalistycznym, za przeproszeniem, przepytujem, ustroju niemożliwym jest, tylko liga walki z nacjonalistycznym egoizmem, i to walki od góry, właśnie od tych elitycznych światłych łbów zaczynając. Ale jedno prawda jest: że kto co ma, to się tego nie wyrzeknie — trzeba mu to z mięsem razem, z flakami wyrwać. Jednostki dobrowolne rzadkie są jak rad, a cóż mówić o grupie — a jeszcze by ta — o klasie. Klasa klasą jest i do zniszczenia jej ostatniej pluskwy będzie — ha!Źródło: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy [fragment], [w:] tegoż, Dramaty, wybór K. Puzyna, Warszawa 1983, s. 399.
Tumor Mózgowicz [fragment]MÓZGOWICZ deklamuje. Wszyscy słuchają skamieniali.
Nad zrębem planety,
Pośród gwiezdnej nocy,
Szereg alefów w nieskończoność pełznie.
I nieskończoność unieskończoniona
Zamiera w sobie, przez siebie zdradzona.
Kłęby Tytanów i rogate widma
Sypią gwiazd roje
W wydarte otchłanie.
Myśl w własne wątpia zapuściła szpony
I gryzie siebie w swej własnej otchłani,Lecz myśl ta czyja? Samo się nie myśli
Tak jak grzmi samo i samo się błyska.
Punkt się rozprzężył w n‑wymiarów przestrzeń
I przestrzeń klapła
Jak przekłuty balon.
Dech wyszedł cały. Tak nicość dyszy
Sama własną pustką
I każde coś gnębi w czasie, który stanął.
Hop! Szklankę piwa!GREEN
Zaraz, profesorze. Dobrze, że nie słyszą tych wierszy w Em. Si. Dżi. Eu. Wyobrażam sobie, jakie by miny porobili.MÓZGOWICZ
Pure nonsense, my dear Alfred. Czy nareszcie dostanę piwa? Co za szkoda, że Izia nie usłyszała tego wiersza. (do Maurycego) Czy i teraz, idioto, nie uważasz mnie za poetę?Źródło: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Tumor Mózgowicz [fragment], [w:] tegoż, Dramaty I, oprac. J. Degler, Warszawa 1996, s. 233–234.
Wyjaśnij, dlaczego – twoim zdaniem – scena objęcia władzy przez technokratów jest zdecydowanie krótsza od fragmentów przedstawiających rządy poprzednich rewolucji.
Wpisz do tabeli różnice między rewolucją faszystowską a socjalistyczną oraz podobieństwa, które ujawniły się w ich syntezie – rewolucji technokratycznej.
Napisz rozprawkę na 200 słów, w której odpowiesz na pytanie: Czy konstrukcja dramatu Szewcy sprzyja jego wystawieniu na scenie, czy też utwór Witkacego należy uznać za niesceniczny?
Poszukaj innych dzieł literackich opartych na układzie triadycznym. Wybierz jedno z nich i porównaj z dramatem Witkacego.