Obejrzyj rzeźbę greckiej muzy Klio i odpowiedz na pytania.
Zapoznaj się z opisem rzeźby greckiej muzy Klio i odpowiedz na pytania.
Rf0ZNwVrXNeev
Zdjęcie przedstawia marmurowy posąg młodej kobiety. Kobieta ma pociągłą twarz i regularne rysy. Ubrana jest w długą, drapowaną szatę. Siedzi. W lewej ręce trzyma zwój papirusu lub pergaminu.
Źródło: Marie-Lan Nguyen, dostępny w internecie: wiktionary.org, domena publiczna.
R1XORwueO0jLx
Co symbolizuje? (Uzupełnij)
Z jakim atrybutem jest przedstawiana? Dlaczego? (Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, co Klio trzyma w ręku.
Klio, jedna z muz greckich, symbolizuje historię. Jej atrybutem jest zwój papirusu lub pergaminu – źródła, z których można czerpać wiedzę o minionych wydarzeniach.
Łączenie par. Zaznacz, które stwierdzenia są fałszywe, a które prawdziwe. Historyk zajmuje się wszystkim, co wydarzyło się w przeszłości od czasów istnienia dinozaurów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Krytyka oraz interpretacja źródeł są podstawowymi etapami pracy historyka. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Dyplomatyka jest nauką o dyplomacji. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Historiografia to ogół prac historycznych dotyczących konkretnego zagadnienia. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Prasoznawstwo obejmuje m.in. badanie czasopism, audycji radiowych i telewizyjnych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Zaznacz, które stwierdzenia są fałszywe, a które prawdziwe. Historyk zajmuje się wszystkim, co wydarzyło się w przeszłości od czasów istnienia dinozaurów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Krytyka oraz interpretacja źródeł są podstawowymi etapami pracy historyka. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Dyplomatyka jest nauką o dyplomacji. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Historiografia to ogół prac historycznych dotyczących konkretnego zagadnienia. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Prasoznawstwo obejmuje m.in. badanie czasopism, audycji radiowych i telewizyjnych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Zaznacz, które stwierdzenia są fałszywe, a które prawdziwe.
Stwierdzenie
Prawda
Fałsz
Historyk zajmuje się wszystkim, co wydarzyło się w przeszłości od czasów istnienia dinozaurów.
□
□
Krytyka oraz interpretacja źródeł są podstawowymi etapami pracy historyka.
□
□
Dyplomatyka jest nauką o dyplomacji.
□
□
Historiografia to ogół prac historycznych dotyczących konkretnego zagadnienia.
□
□
Prasoznawstwo obejmuje m.in. badanie czasopism, audycji radiowych i telewizyjnych.
□
□
R1FmdyDcPTcUm2
Ćwiczenie 4
Uporządkuj kolejność etapów pracy historyka ze źródłem. Elementy do uszeregowania: 1. Interpretacja źródła historycznego, 2. Heurystyka, 3. Opis (synteza) zagadnienia w formie zwartego tekstu, 4. Krytyka wewnętrzna i zewnętrzna źródła
Uporządkuj kolejność etapów pracy historyka ze źródłem. Elementy do uszeregowania: 1. Interpretacja źródła historycznego, 2. Heurystyka, 3. Opis (synteza) zagadnienia w formie zwartego tekstu, 4. Krytyka wewnętrzna i zewnętrzna źródła
Uporządkuj kolejność etapów pracy historyka ze źródłem.
Krytyka wewnętrzna i zewnętrzna źródła
Heurystyka
Interpretacja źródła historycznego
Opis (synteza) zagadnienia w formie zwartego tekstu
R1bQLcRNUJ5qR2
Ćwiczenie 5
W jakich miejscach historyk może badać źródła historyczne. Zaproponuj pięć miejsc, a następne poproś kolegę, aby zaproponował pięć innych.
W jakich miejscach historyk może badać źródła historyczne. Zaproponuj pięć miejsc, a następne poproś kolegę, aby zaproponował pięć innych.
Dopasuj źródła do miejsc, w których najczęściej bada je historyk. Przeciągnij elementy w odpowiednie miejsca tabeli.
Archiwum, Muzeum, Internet, książka, nagrobek
Miejsce pracy historyka
Przykłady źródeł
książka
Archiwum
Muzeum
nagrobek
Internet
31
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z mozaiką i przeczytaj zamieszczoną poniżej krótką analizę dzieła. Wykonaj polecenie.
Zapoznaj się z opisem mozaiki i przeczytaj zamieszczoną poniżej krótką analizę dzieła. Uzupełnij puste pola.
RtAKuW4iTs9LiMozaika znajdująca się w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie. Przedstawia personifikację Mitologii (po lewej), Historii (w środku) oraz Tradycji (po prawej).
Mozaika przedstawiająca trzy kobiety i chłopca. Jedna z siedzących kobiet trzyma globus, druga berło. Kobieta, która stoi trzyma księgę i pióro, w tle widać piramidę i koloseum.
Mozaika znajdująca się w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie. Przedstawia personifikację Mitologii (po lewej), Historii (w środku) oraz Tradycji (po prawej).
Źródło: Frederick Dielman, dostępny w internecie: wikipedia.org, domena publiczna.
R1Zt4pFL6rAEc
Historia, mozaika sporządzona przez Fredericka Dielmana w 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt r., obecnie znajduje się w Bibliotece Kongresowej Stanów Zjednoczonych (Waszyngton). Figura personifikująca Historię, w centrum mozaiki, trzyma 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt oraz 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt. Po jej obu stronach znajdują się tablice umieszczone w marmurowej ścianie. Zawierają one nazwiska najważniejszych 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt. Jedna tablica zawiera nazwiska starożytnych i średniowiecznych postaci, dwie pierwsze zaznaczone są na złoto jako kluczowe – są to Herodot oraz Tukidydes, a w dalszej kolejności – Polibiusz, Tytus Liwiusz, Tacyt, Beda Czcigodny i Commines. Druga tablica zawiera nazwiska nowożytnych historyków: David Hume i Edward Gibbon (wyróżnieni kolorem złotym), Karsten Niebuhr, François Guizot, Leopold von Ranke, George Bancroft oraz John Lothrop Motley. U podnóża pierwszej tablicy znajduje się wieniec 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt, symbolizujący zwycięstwo w starożytnym Rzymie, natomiast drugiej – wieniec 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt, symbolizujący zwycięstwo w starożytnej 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt. „Palma pierwszeństwa”, oznaczająca sukces, spoczywa przy wieńcach i tablicach. Postać kobiety po lewej stronie od Historii (patrząc na wprost) uosabia Mitologię. W lewej ręce trzyma globus, jako symbol teorii stworzenia wszechświata. Grecki 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt z głową kobiety po jej prawej reprezentuje nigdy nierozwiązane zagadki świata. Stara kobieta siedząca po prawej stronie Historii, wyobrażająca 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt, uosabia średniowieczne legendy oraz ludowe opowieści. Jest ukazana w trakcie opowiadania historii chłopcu siedzącemu naprzeciwko. Kądziel na jej kolanach, harfa w ręku młodzieńca (nawiązanie do wędrownego minstrela ze średniowiecza) i tarcza przypominają minione wieki. Na mozaice znajdują się budowle związane z trzema najbardziej rozwiniętymi społecznościami starożytności: egipska 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt, grecki 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt i rzymski 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt.
Historia, mozaika sporządzona przez Fredericka Dielmana w 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt r., obecnie znajduje się w Bibliotece Kongresowej Stanów Zjednoczonych (Waszyngton). Figura personifikująca Historię, w centrum mozaiki, trzyma 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt oraz 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt. Po jej obu stronach znajdują się tablice umieszczone w marmurowej ścianie. Zawierają one nazwiska najważniejszych 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt. Jedna tablica zawiera nazwiska starożytnych i średniowiecznych postaci, dwie pierwsze zaznaczone są na złoto jako kluczowe – są to Herodot oraz Tukidydes, a w dalszej kolejności – Polibiusz, Tytus Liwiusz, Tacyt, Beda Czcigodny i Commines. Druga tablica zawiera nazwiska nowożytnych historyków: David Hume i Edward Gibbon (wyróżnieni kolorem złotym), Karsten Niebuhr, François Guizot, Leopold von Ranke, George Bancroft oraz John Lothrop Motley. U podnóża pierwszej tablicy znajduje się wieniec 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt, symbolizujący zwycięstwo w starożytnym Rzymie, natomiast drugiej – wieniec 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt, symbolizujący zwycięstwo w starożytnej 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt. „Palma pierwszeństwa”, oznaczająca sukces, spoczywa przy wieńcach i tablicach. Postać kobiety po lewej stronie od Historii (patrząc na wprost) uosabia Mitologię. W lewej ręce trzyma globus, jako symbol teorii stworzenia wszechświata. Grecki 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt z głową kobiety po jej prawej reprezentuje nigdy nierozwiązane zagadki świata. Stara kobieta siedząca po prawej stronie Historii, wyobrażająca 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt, uosabia średniowieczne legendy oraz ludowe opowieści. Jest ukazana w trakcie opowiadania historii chłopcu siedzącemu naprzeciwko. Kądziel na jej kolanach, harfa w ręku młodzieńca (nawiązanie do wędrownego minstrela ze średniowiecza) i tarcza przypominają minione wieki. Na mozaice znajdują się budowle związane z trzema najbardziej rozwiniętymi społecznościami starożytności: egipska 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt, grecki 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt i rzymski 1. laurowy, 2. Partenon, 3. 1896, 4. Akropol, 5. książkę, 6. mapę, 7. Babilonii, 8. nóż, 9. Grecji, 10. Tradycję, 11. piramida, 12. cierniowy, 13. historyków, 14. polityków, 15. amfiteatr, 16. świątynia, 17. centaur, 18. pióro, 19. 1999, 20. oliwny, 21. sfinks, 22. Nowoczesność, 23. akwedukt.
Historia, mozaika sporządzona przez Fredericka Dielmana w ............................ r., obecnie znajduje się w Bibliotece Kongresowej Stanów Zjednoczonych (Waszyngton). Figura personifikująca Historię, w centrum mozaiki, trzyma ............................ oraz ............................. Po jej obu stronach znajdują się tablice umieszczone w marmurowej ścianie. Zawierają one nazwiska najważniejszych ............................. Jedna tablica zawiera nazwiska starożytnych i średniowiecznych postaci, dwie pierwsze zaznaczone są na złoto jako kluczowe – są to Herodot oraz Tukidydes, a w dalszej kolejności – Polibiusz, Tytus Liwiusz, Tacyt, Beda Czcigodny i Commines. Druga tablica zawiera nazwiska nowożytnych historyków: David Hume i Edward Gibbon (wyróżnieni kolorem złotym), Karsten Niebuhr, François Guizot, Leopold von Ranke, George Bancroft oraz John Lothrop Motley. U podnóża pierwszej tablicy znajduje się wieniec ............................, symbolizujący zwycięstwo w starożytnym Rzymie, natomiast drugiej – wieniec ............................, symbolizujący zwycięstwo w starożytnej ............................. „Palma pierwszeństwa”, oznaczająca sukces, spoczywa przy wieńcach i tablicach. Postać kobiety po lewej stronie od Historii (patrząc na wprost) uosabia Mitologię. W lewej ręce trzyma globus, jako symbol teorii stworzenia wszechświata. Grecki ............................ z głową kobiety po jej prawej reprezentuje nigdy nierozwiązane zagadki świata. Stara kobieta siedząca po prawej stronie Historii, wyobrażająca ............................, uosabia średniowieczne legendy oraz ludowe opowieści. Jest ukazana w trakcie opowiadania historii chłopcu siedzącemu naprzeciwko. Kądziel na jej kolanach, harfa w ręku młodzieńca (nawiązanie do wędrownego minstrela ze średniowiecza) i tarcza przypominają minione wieki. Na mozaice znajdują się budowle związane z trzema najbardziej rozwiniętymi społecznościami starożytności: egipska ............................, grecki ............................ i rzymski .............................
311
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z relacją Eugeniusza Tyrajskiego ps. Sęk i odpowiedz na pytania.
R1ExTPZhrzqx9
Wideo przedstawiające wywiad z mężczyzną, jest to żołnierz Armii Krajowej.
Wideo przedstawiające wywiad z mężczyzną, jest to żołnierz Armii Krajowej.
Wideo przedstawiające wywiad z mężczyzną, jest to żołnierz Armii Krajowej.
R1bK14HISH8Ju
Jakiego wydarzenia dotyczy nagranie? Tu uzupełnij.
Jaki to rodzaj źródła? Tu uzupełnij.
Jakie są wady i zalety takiego źródła? Tu uzupełnij.
Jakie informacje można uzyskać z tego źródła? Tu uzupełnij.
Posłuchaj dokładnie nagrania i zastanów się - jak oceniasz tego typu źródło? Co może wpływać na przekazywane przez bohatera informacje? Czy historia mówiona dostarcza wyłącznie faktów?
Jakiego wydarzenia dotyczy nagranie?
Nagranie dotyczy jednego z epizodów powstania warszawskiego: opanowania terenu wyścigów konnych, w którym udział wzięło Zgrupowanie Pułku Baszta.
Jaki to rodzaj źródła?
Jest to źródło dźwiękowe/audiowizualne, tzw. historia mówiona.
Jakie są wady i zalety takiego źródła?
Świadek historii, pozostawiając swoje świadectwo, może stanowić główne źródło informacji na temat jakiegoś wydarzenia lub jego istotne uzupełnienie. Pozwala także zrozumieć doświadczenia i emocje towarzyszące uczestnikom wydarzeń, a nie tylko fakty. Z drugiej jednak strony takie źródło jest przekazem bardzo subiektywnym. Należy mieć na uwadze, że jest to historia opowiedziana przez jedną osobę, a ktoś inny mógł zapamiętać to inaczej. Należy ze szczególną ostrożnością weryfikować fakty zawarte w tego rodzaju źródłach, gdyż często są to relacje przypominane sobie po wielu latach i przetworzone wraz z upływem czasu.
Jakie informacje można uzyskać z tego źródła?
Źródła składające się na tzw. historię mówioną dostarczają zarówno faktów, jak i informacji subiektywnych, które pomagają lepiej zrozumieć konkretne wydarzenie. Mogą to być bardzo szczegółowe lub skrywane dotąd dane, których nie poznalibyśmy bez zapoznania się z relacją świadka historii.
311
Ćwiczenie 8
Zapoznaj się z poniższym fragmentem tekstu źródłowego. Zaproponuj pytania do krytyki zewnętrznej i wewnętrznej.
Maria DąbrowskaDzienniki. 1914–1965
29 VIII 1939. Wróciła Jadzia. Wojna wisi już nie na włosku, ale na pajęczynie. Ale postawa społeczeństwa wspaniała.
30 VIII 1939. Z Rembertowa przyjechał Boguś. Zmobilizowany, wyjeżdża do pułku do Białegostoku. Pogodny i spokojny. Z humorem uściskał mnie i Jadzię, którą u nas zastał, i odszedł mówiąc: „No moje panny siostry, trzymajcie się”. Prosił, żeby o ile możliwości, zaopiekować się jego rodziną. Władze wojskowe bowiem nic a nic w kierunku zaopiekowania się rodzinami zmobilizowanych na front oficerów nie zrobiły. Nie doręczyły im nawet masek gazowych. A całe miasto ugania się za tymi maskami. Wszyscy mamy już uszczelniony jeden pokój na „komorę przeciwgazową”. S[tach] dostał w biurze wspaniałą prawdziwą maskę, my mamy tylko jakieś maseczki z jakimś tam węglem przeciwgazowym. Idę do Berbeckiego, który jest komendantem Obrony Przeciwlotniczej czy czegoś takiego, i uzyskuję natychmiast widzenie (nie widziałam go od tamtej wojny i nie poznałam - tak się zmienił i wypiękniał), a potem maseczki dla żony i dzieci Bogusia, które Jadzia zaraz odwozi do Rembertowa. A miasto takie śliczne, radosne, kipi od owoców, kwiatów, tłumów…
31 VIII 1939. Oblepiamy okna paskami z papieru. Podniecenie, zwariowany czas.
1 IX 1939. O piątej rano zaczęła się wojna. Przy najcudowniejszym poranku spadły na Warszawę pierwsze bomby.
6‑7 IX 1939. W nocy. Cisza zupełna. Cisza straszna. Nie śpię. Trzymam radio otwarte całą noc. Żadnych: „Uwaga, uwaga, nadchodzi…”. Niemcy w nocy nie bombardują. O 12 w nocy słyszę nagle: „Blaskota. Blaskota. Bolesław wzywa do Warszawa”. To się powtarza, te słowa wiele razy raz po raz, martwo, groźnie, strasznie. „Blaskota. Blaskota. Bolesław wzywa do Warszawa”.
Dąbrowska Źródło: Maria Dąbrowska, Dzienniki. 1914–1965, t. 4, Warszawa 2009.
Zastanów się nad treścią tekstu, czasem jego powstania i autorką.
Przykładowe pytania:
Krytyka wewnętrzna: Czy źródło powstawało na bieżąco, czy zostało spisane po dłuższym odstępie czasu? Jaki jest to rodzaj źródła? Czy autorka był świadkiem bądź bezpośrednim uczestnikiem wydarzeń, czy tylko o nich słyszała? Czy zawarte w źródle informacje są subiektywne, czy obiektywne?
Krytyka zewnętrzna: Jakie są okoliczności powstania źródła? Kim jest autorka źródła?
