Wyjaśnij znaczenie poniższych związków frazeologicznych i ułóż zdania z czterema z nich.
głowa rodziny, zakała rodziny, rodzina po kądzieli, założyć rodzinę, z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu, gdy rodzina żyje w zgodzie, to jej bieda nie dobodzie, rodzina patchworkowa, wejść do rodziny, rodzina nuklearna
R1bAcImEfFT6C
Przy wyjaśnianiu znaczeń związków frazeologicznych możesz sięgnąć do słownika frazeologicznego języka polskiego.
głowa rodziny – osoba odpowiedzialna za utrzymanie rodziny zakała rodziny – człowiek, który przynosi rodzinie wstyd rodzina po kądzieli – rodzina ze strony matki założyć rodzinę – ożenić się lub wyjść za mąż z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu – na rodzinie nie można polegać, a szczególnie gdy chodzi o sprawy finansowe gdy rodzina żyje w zgodzie, to jej bieda nie dobodzie – rodzinom żyjącym w zgodzie żyje się dostatnio rodzina patchworkowa – rodzina założona przez rodziców, z których przynajmniej jedno ma za sobą wcześniejszy nieudany związek lub małżeństwo, obejmująca ich wspólne dzieci, ich dzieci z poprzednich związków, a czasem także byłych partnerów i ich krewnych wejść do rodziny – stać się członkiem rodziny dzięki małżeństwu rodzina nuklearna – rodzina dwupokoleniowa, obejmująca rodziców oraz ich dzieci
11
Ćwiczenie 3
Zapoznaj się jeszcze raz uważnie z fragmentami tekstów: Czas Michała, Czas Starego Boskiego oraz Czas Papugowej. Zgromadź jak najwięcej słownictwa (przynajmniej po 10 określeń) opisującego Michała Niebieskiego i Starego Boskiego. Porównaj postaci obu bohaterów.
ROLpMMIxREcvZ
Zwróć uwagę na stosunek obu bohaterów do ich rodzin. Jak się zachowują? Jakie relacje panują w rodzinie Boskich i Niebieskich?
Michał Niebieski: czuły, ciepły, dobry, wrażliwy, kochający, uważny, pomocny, zaangażowany, pełen miłości, troskliwy, itp.
Stary Boski: odległy, zimny, gniewny, niezadowolony, porywczy agresywny, zły, zazdrosny, nieczuły, wrogi, nieprzewidywalny, bezimienny itp.
111
Ćwiczenie 4
Wpisz do tabeli cytaty z fragmentu zatytułowanego Czas Prawieku. W kolumnie „REALIZM” wpisz cztery dowolne fragmenty, w których narrator zachowuje realistyczny sposób obrazowania. W kolumnie „REALIZM MAGICZNY” wpisz cytaty, w których sposób obrazowania się zmienia.
REh0ZRAO3HWHr
RPL5I7SjxrT5Z
Przy wykorzystaniu realistycznego sposobu obrazowania musi zostać zachowana zasada prawdopodobieństwa. Narrator przedstawia takie wydarzenia, które mogłyby mieć miejsce w prawdziwym życiu.
Przykładowe odpowiedzi: Realizm/Magiczny Gdyby przejść szybkim krokiem Prawiek z północy na południe, zabrałoby to godzinę. / Prawiek jest miejscem, które leży w środku wszechświata. Na południu granicę wyznacza miasteczko Jeszkotle, z kościołem, przytułkiem dla starców i niskimi kamieniczkami wokół błotnistego rynku. / Granicą tą opiekuje się archanioł Rafał. Na wschodzie granicą Prawieku jest rzeka Białka, która oddziela jego grunty od gruntów Taszowa. / Tu granicy strzeże archanioł Uriel. Na północy granicą Prawieku jest droga z Taszowa do Kielc, ruchliwa i niebezpieczna, rodzi bowiem niepokój podróży. / Niebezpieczeństwem zachodniej granicy jest popadnięcie w pychę. Przy pałacu jest stadnina koni, z których jeden kosztuje tyle co cały Prawiek. / W centrum Prawieku Bóg usypał górę, na którą każdego lata zlatują się chmary chrabąszczy.
21
Ćwiczenie 5
Wyjaśnij, na czym polega realizm magiczny w powieści Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk. Odwołaj się do fragmentu Czas Prawieku.
RhEbp9Qh7qhz2
Wykorzystaj rozwiązanie zadania 3 - zwróć uwagę na połączenie elementów realistycznych i fantastycznych. Jak Olga Tokarczuk opisuje przestrzeń?
Już w pierwszym minirozdziale książki Olgi Tokarczuk rysują się elementy typowe dla realizmu magicznego. Po pierwsze, pojawia się fuzja elementów realistycznych i fantastycznych. Z jednej strony mamy typowy opis położenia wsi z dokładnymi danymi topograficznymi. Z drugiej jednak pojawiają się postaci, które łamią zasadę prawdopodobieństwa – anioły strzegące granic. Jest to typowe dla powieści realizmu magicznego wykreowanie przestrzeni. W centrum świata (wsi) zostaje umiejscowiona sfera sacrum (góra usypana przez Boga), która połączona zostaje ze sferą profanum. W kontekście całej powieści warto zwrócić uwagę na czas i jego cykliczność – przemijanie pokoleń, po których przychodzą kolejne.
R1WC05VDiPkHf21
Ćwiczenie 6
31
Ćwiczenie 7
Przekształć poniższy fragmenty powieści Prawiek i inne czasy, wplatając w tekst pięć frazeologizmów związanych z domem i rodziną.
Olga TokarczukPrawiek i inne czasy
Misia była śliczna od zawsze, od kiedy zobaczył ją pierwszy raz przed domem, bawiącą się w piasku. Pokochał ją od razu. Pasowała dokładnie do spustoszonego małego miejsca w jego duszy. [...] Patrzył, jak rosła, jak wypadły jej pierwsze zęby, a w ich miejsce pojawiły się nowe – białe, za duże do drobnej buzi. Ze zmysłową przyjemnością przyglądał się wieczornemu rozplataniu warkoczy i powolnym, sennym ruchom szczotki do włosów. Włosy Misi były najpierw kasztanowe, a potem ciemnobrązowe, i zawsze miały czerwone błyski, jak krew, jak ogień. Michał nie pozwalał ich ścinać, nawet gdy zlepione potem kleiły się do poduszki w czasie choroby. To wtedy doktor z Jeszkotli powiedział, że Misia może nie przeżyć. Michał zemdlał. Zsunął się z krzesła i upadł na podłogę. Było jasne, co powiedziało tym upadkiem ciało Michała – jeżeli Misia umrze, on też umrze. Właśnie tak, dosłownie, bez żadnych wątpliwości.
TO74_76 Źródło: Olga Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, Kraków 2005, s. 74–76.
R1WzxenNDvs0H
Zastanów się, czego dotyczy poniższy fragment, jakie treści zostały w nim przedstawione. Pomyśl, które związki frazeologiczne najbardziej kojarzą ci się z tą tematyką.
Np. Jako głowa rodziny Michał mógł zakazać ścinać Misi włosy.
R1UH0fKVqedvi31
Ćwiczenie 8
Praca domowa
Znajdź i podaj po jednym tytule utworu literackiego powstałego w różnych epokach literackich, w których autor wykorzystał motyw domu i rodziny.