Sprawdź się
Uzupełnij mapę myśli zapamiętanymi informacjami z lekcji.
- Nazwa kategorii: Kartezjusz
- Nazwa kategorii: Oponenci
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Oponenci
- Nazwa kategorii: Zwolennicy
- Nazwa kategorii: Polska
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Polska
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Zwolennicy
- Nazwa kategorii: Nawiązania
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Nawiązania
- Elementy należące do kategorii Kartezjusz
- Elementy należące do kategorii Oponenci
- Elementy należące do kategorii Zwolennicy
- Elementy należące do kategorii Polska
- Elementy należące do kategorii Nawiązania
-
Kartezjusz
-
Oponenci
-
Zwolennicy
-
Polska
-
-
Nawiązania
-
Kartezjanizm spotkał się także z krytyką. Zaznacz poprawne odpowiedzi.
- Hobbes zarzucał Kartezjuszowi nieuzasadniony spirytualizm.
- Gassendi twierdził, że Kartezjusz zbytnio nawiązuje do objawienia.
- Voetius twierdził, że Kartezjusz stworzył formę dualizmu, która wprowadza w błąd środowisko naukowe.
- Teologowie chrześcijańscy twierdzili, że filozofia Kartezjusza jest niezgodna z doktryną chrześcijańską.
Uzupełnij tekst.
podmiotu i przedmiotu, objawienie, brak poznania, rozum, poznawane, dusza i rozum, miłość, twórcy, ego, dusza i ciało, relacją, „ja”, świadomość
Filozofia Kartezjusza przeniknęła do kultury i literatury. Takie opozycje jak ............................................ i wiara, ............................................, poznanie i ............................................ stały się wszechobecne w kulturze. Kartezjanizm wpłynął na rozumienie miejsca ............................................ w otaczającym go świecie, modelując relacje ............................................. Jeśli podmiotem określa się ............................................ myślące, to przedmiotem nazwać należy to, co jest ............................................. W ten sposób ............................................ twórcy jest miejscem centralnym, a dzieło sztuki staje się ............................................ z doświadczania.
Zapoznaj się z balladą Romantyczność Adama Mickiewicza. Rozważ, czy wypowiedź końcowa narratora jest jednoznacznym potępieniem rozumu jako narzędzia poznania, czy tylko określeniem niewystarczalności poznania racjonalnego.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DmRtTeZHP
Nagranie dźwiękowe Adam Mickiewicz, Romantyczność.
Romantyczność[...]
„Słuchaj, dzieweczko!” — krzyknie śród zgiełku
Starzec i na lud zawoła:
„Ufajcie memu oku i szkiełku,
Nic tu nie widzę dokoła.Duchy karczemnej tworem gawiedzi,
W głupstwa wywarzone kuźni.
Dziewczyna duby smalone bredzi,
A gmin rozumowi bluźni”.„Dziewczyna czuje — odpowiadam skromnie —
A gawiedź wierzy głęboko;
Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko.Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,
Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce.
Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!
Miej serce i patrzaj w serce!”Źródło: Adam Mickiewicz, Romantyczność, [w:] Adam Mickiewicz, Wiersze, oprac. Cz. Zgorzelski, Warszawa 1983, s. 27–29.
Zapoznaj się z balladą Adama Mickiewicza. Jaki jest stosunek poety do możliwości poznania prawdy przez ludzki rozum? Jaką rolę w poznawaniu odgrywa, zdaniem Mickiewicza, wiara? Czy rozum i wiara wykluczają się, czy uzupełniają?
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DmRtTeZHP
Nagranie dźwiękowe Adam Mickiewicz, Rozum i wiara.
Rozum i wiara[…]
Rozumie ludzki! Tyś mały przed Panem,
Tyś kroplą w Jego wszechmogącej dłoni;
Świat cię niezmiernym zowie oceanem
I chce ku niebu na twej wzlecieć toni.Zdajesz się tykać brzegów widnokręga;
Daremnie z żaglem nawa leci chyża,
Opływa ziemię, niebios nie dosięga;
Twa fala nigdy ku niebu nie zbliża.Wzdymasz się, płaszczysz, czernisz się i błyskasz,
Otchłanie ryjesz i w górę ciskasz,
Powietrze ciemnisz chmurami mokremi
I spadasz z gradem — tyś zawsze na ziemi!A promień Wiary, którą Niebo wznieca,
Topi twe krople, zapala twe gromy
I twe pogodne zwierciadła oświeca;
Ach! ty bez Wiary byłbyś niewidomy.Źródło: Adam Mickiewicz, Rozum i wiara, [w:] tegoż, Wiersze, tłum. Cz. Zgorzelski, Warszawa 1983, s. 290–291.
Zapoznaj się uważnie z wierszem Zaklęcie Czesława Miłosza. Zastanów się, z jakimi kategoriami łączy poeta kategorię rozumu, a jakim ją przeciwstawia? Czy otaczający cię świat rządzi się prawami postulowanymi w utworze? Jak sądzisz, dlaczego tekst nosi tytuł Zaklęcie?
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DmRtTeZHP
Nagranie dźwiękowe Czesław Miłosz, Zaklęcie.
ZaklęciePiękny jest ludzki rozum i niezwyciężony.
Ani krata, ni drut, ni oddanie książek na przemiał,
Ani wyrok banicji, nie mogą nic przeciw niemu.
On ustanawia w języku powszechne idee
I prowadzi nam rękę, więc piszemy z wielkiej litery
Prawda i Sprawiedliwość, a z małej kłamstwo i krzywda.
On ponad to, co jest, wynosi, co być powinno,
Nieprzyjaciel rozpaczy, przyjaciel nadziei.
On nie zna Żyda ni Greka, niewolnika ni pana,
[...]Źródło: Czesław Miłosz, Zaklęcie, [w:] tegoż, Poezje, Warszawa 1988, s. 336.
Jakie, twoim zdaniem, było znaczenie zwrotu ku ego cogito (ja myślącemu) w filozofii, kulturze i sztuce? Czy potrafisz podać przykład zmiany, która nastąpiła w którejś z tych dziedzin?
Napisz esej, który byłby rozwinięciem następującej myśli Kartezjusza: Czytanie dobrych książek jest niczym rozmowa z najwspanialszymi ludźmi minionych czasów
.