Sprawdź się
Podaj po dwa przykłady konkurencji, drapieżnictwa i pasożytnictwa.
Wymień po cztery czynniki biotyczne i abiotyczne oddziałujące na organizmy.
Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie wskaż prawidłowe dokończenie zdania.
Raflezje, czyli bukietnice, można spotkać tylko na terenach Azji południowo‑wschodniej, w wilgotnych lasach równikowych, gdzie występują niezbędne dla ich rozwoju liany z rodzaju Tetrastigma. Przez raflezje wytwarzane są bezzieleniowe długie, nitkowate komórki (haustoria) przerastajace tkanki lian – widoczne są jedynie ich duże kwiaty, wyrastające z ziemi podłoża pni lian. Najbardziej znanym gatunkiem jest bukietnica Arnolda, wytwarzająca kwiaty, których średnica dochodzi prawie do 1 metra. Kwiaty te są rozdzielnopłciowe, mają pięć mięsistych płatków, o różnych odcieniach czerwieni, brazu i żółci, często pokrytych plamkami. Wyglądem przypominają gnijące mięso i wydzielają zapach towarzyszący jego rozkładowi. Cechy te powodują, że kwiatami interesują się muchy, ale w środku kwiatu owady te nie znajdują pokarmu, dlatego szybko go opuszczają, przenosząc pyłek na swoim ciele. Obecnie bukietnica Arnolda, podobnie jak inne gatunki tego rodzaju, jest zagrożona wyginięciem.
Na podstawie: Tropikalne giganty, [w:] Wiedza i Życie, nr 11, 2014.
Zapoznaj się z poniższym tekstem i wypisz czynniki wpływające na występowanie kleszczy. Jaki wpływ na rozprzestrzenianie się kleszczy ma masowy odstrzał dzików?
Obserwowane obecnie w Europie zmiany klimatyczne polegające na podwyższeniu średnich temperatur oraz towarzyszące im zmiany w wilgotności i przebiegu pór roku mają istotny wpływ na populację kleszczy. Nie jest to jednak wpływ proporcjonalny. Do pewnego stopnia wyższe temperatury umożliwiają przeżycie kleszczy w warunkach do tej pory trudnych (duża wysokość n.p.m. oraz zasięg – w Europie północnej) sprzyjając wzrostowi liczebności populacji. Jednak przy zbyt wysokich temperaturach aktywność kleszczy spada, wykluczając skuteczne pozyskanie żywicieli, oraz może uniemożliwić krwiopijnym pajęczakom prawidłowy rozwój. Towarzyszące opisywanym zmianom osuszanie ekosystemów dodatkowo go zaburza lub wręcz uniemożliwia (wydłużenie okresów do rozwoju, zaburzenie rozwoju embrionalnego, aż do śmierci jaj), powodując zmniejszenie populacji na takim obszarze. (...) Wspominając żywicieli, ważnym jest, aby wspomnieć o najważniejszej ich grupie – małych gryzoniach. Są one najliczniejszymi zwierzętami w naszych lasach i parkach. Żerują na nich wszystkie stadia rozwojowe kleszczy, choć dorosłe samice kleszcza pospolitego wyraźnie preferują większe ssaki, najchętniej jeleniowate.
(Na podstawie: Marta Hajdul‑Marwicz, Kleszcze, patogeny i klimat, [w:] portal naukaoklimacie.pl)
Wzrost i rozwój roślin zależny jest od czynników środowiska – zarówno biotycznych, jak i abiotycznych. Zapoznaj się z poniższym opisem doświadczenia, a następnie sformułuj hipotezę badawczą i wniosek.
Uczniowie przygotowali dwa zestawy doświadczalne – każdy składał się z 10 doniczek z ziemią ogrodową, a w każdej znajdowało się po 10 skiełkowanych nasion grochu jadalnego. Zestawy umieścili w tych samych warunkach temperatury i różnych oświetlenia. Ziemię w doniczkach podlewali wodą wodociągową.
A. Zestaw nr 1 – został oświetlany światłem o niskim natężeniu.
B. Zestaw nr 2 – został oświetlany światłem o wysokim natężeniu.
Począwszy od trzeciego dnia uczniowie i uczennice co drugi dzień mierzyli długość łodygi grochów w każdej doniczce w danym zestawie. Wyniki doświadczenia przedstawili w tabeli i wyrazili w centymetrach.
Dzień obserwacji | Średnia długość łodygi grochu jadalnego (cm) | |
|---|---|---|
nr 1 | nr 2 | |
3 | ||
21 | 50 | |
5 | ||
39 | 68 | |
7 | ||
50 | 85 | |
9 | ||
65 | 99 | |