Przypomnij sobie, czym był „przewrót kopernikański” dokonany przez Kanta. Na które z wymienionych dziedzin nauki wpłynęła filozofia Kanta? Zaznacz poprawne odpowiedzi.
R10bxSFYgaYDh
1
Ćwiczenie 2
Dopasuj odpowiednie elementy przedstawiające stanowiska neokantystów do odpowiadających im szkół.
R6AwVI7OReeN9
Dopasuj odpowiednie elementy. szkoła marburska. Możliwe odpowiedzi: 1. przedmiotem poznania naukowego jest myśl, filozofię można sprowadzić do logiki, 2. badanie teorii poznania i problemy wartości. szkoła badeńska. Możliwe odpowiedzi: 1. przedmiotem poznania naukowego jest myśl, filozofię można sprowadzić do logiki, 2. badanie teorii poznania i problemy wartości
Dopasuj odpowiednie elementy. szkoła marburska. Możliwe odpowiedzi: 1. przedmiotem poznania naukowego jest myśl, filozofię można sprowadzić do logiki, 2. badanie teorii poznania i problemy wartości. szkoła badeńska. Możliwe odpowiedzi: 1. przedmiotem poznania naukowego jest myśl, filozofię można sprowadzić do logiki, 2. badanie teorii poznania i problemy wartości
badanie teorii poznania i problemy wartości, przedmiotem poznania naukowego jest myśl, filozofię można sprowadzić do logiki
szkoła marburska
szkoła badeńska
1
Ćwiczenie 3
Uzupełnij tekst tak, by przedstawić ideę Kanta na temat czasu i przestrzeni oraz jej wpływ na rozwój innych nauk.
RToWdcNE1Ky27
1
Ćwiczenie 3
R1RABBBu0KYpM
21
Ćwiczenie 4
Opisz funkcję, jaką formy naoczności i intelektu prezentowanej przez Kanta mogą pełnić w konstruowaniu jakiejkolwiek wiedzy. Poniższy tekst dotyczy zastosowania ich w teorii estetyki. Czy potrafisz wskazać inne dziedziny, gdzie poznanie jest kształtowane przez naoczność bądź intelekt?
1
Alicja Głutkowska-PolniakWyobraźnia. Sztuka i design
Dzięki Kantowi estetyka i sztuka się autonomizują. Istota propozycji Kanta polega na założeniu, że sąd smaku nie jest sądem poznawczym, ponieważ odnosi się jedynie do zmysłowego czucia podmiotu, pobudzonego przez pewną właściwość przedmiotu w swobodnej grze wyobraźni. Tym samym wyobraźnia zyskuje swego rodzaju niezależność, otrzymując pole aktywności w postaci sztuk pięknych i przedmiotów estetycznych. Od tej pory pojęcie twórczości artystycznej, pojęcie geniuszu ściśle wiąże się z kategorią wyobraźni. Zaś sama kategoria staje się niezwykle istotna jako źródło wszelkiej sztuki. Kant wnosi też istotny pozytywny wkład w pojęcie wyobraźni, odnoszącej się do poznania rzeczywistości. Uważana wcześniej przez wielu filozofów za mistrzynię błędu i władzę fałszującą poznanie czy myślenie logiczne, dla Kanta staje się podwaliną jakiegokolwiek poznania, nie tylko tego estetycznego. Ma to niebagatelny wpływ na pojmowanie wyobraźni jako władzy współkreującej nie tylko sztukę, ale również całość życia.
kat Źródło: Alicja Głutkowska-Polniak, Wyobraźnia. Sztuka i design, Katowice 2012, s. 19.
RpEDhsag0I0iO
Wróć jeszcze raz do zakładki „Przeczytaj”. Zwróć uwagę na to, co zostało napisane na temat wpływu filozofii Kanta na sztukę. Przeczytaj też jeszcze raz zawartość podrozdziału „Dyskusja”.
21
Ćwiczenie 5
Napisz krótki dialog między Kantem a jego krytykiem na temat, czy poznanie naukowe jest możliwe. Staraj się wyrazić własnym językiem ich poglądy.
RTmSMaomkD2FG1
2
Ćwiczenie 6
Debata klasowa: podzielcie się na dwie grupy, z których jedna będzie argumentować za istnieniem Boga, a druga przeciw. Następnie przygotujcie stosowne argumenty (trzeba się odwołać do Kanta). Dyskusja odbywa się w czterech turach. Za każdym razem każda z grup ma po trzy minuty na argumentację: najpierw przedstawia swoje racje jedna grupa, potem druga – przeciwna. Wygrywa ta grupa, która zaprezentowała lepsze argumenty i celniej ripostowała (można powołać jury, może też oceniać nauczyciel).
RTwyUt4xhLVYV
21
Ćwiczenie 7
Czy człowiek jest wolny? Odpowiedz, odwołując się do przemyśleń Kanta, Dostojewskiego (z fragmentu Biesów) oraz własnych.
1
Fiodor DostojewskiBiesy. Powieść w trzech częściach
Tam, w jego kajecie, jest sama prawda – ciągnął dalej Wierchowieński – Tam jest szpiegostwo. U niego każdy członek społeczeństwa pilnuje drugiego i ma obowiązek denuncjować go. Każdy należy do wszystkich, wszyscy do każdego. Wszyscy są niewolnikami, równymi w niewolnictwie. W wyjątkowych wypadkach – oszczerstwo i zabójstwo. Lecz zawsze równość. Zaczyna się od zniżenia poziomu wykształcenia, wiedzy, talentów. Wysoki poziom wiedzy i talentu dobry jest tylko dla uzdolnionych. Nie trzeba ludzi uzdolnionych! Bardziej uzdolnieni zawsze zdobywali wiedzę i byli tyranami. Nie mogli nie być tyranami. Więcej deprawować, niż przynosić korzyści. Tam, w dziele Szygalewa, wypędza się ich i skazuje na śmierć. Cyceronowi obcina się język. Kopernikowi wykłuwa się oczy. Szekspira się kamienuje! Oto jest szygalewszczyzna! Niewolnicy muszą być równi! Nie było nigdy wolności, ani równości bez despotyzmu, lecz w stadzie musi być równość. I to jest szygalewszczyzna! […]
– Niech pan posłucha, Stawrogin! Góry zrównać – to piękna myśl, wcale nie śmieszna. Jestem za Szygalewem! Nie trzeba wykształcenia, dość już wiedzy! Bez nauki wystarczy materiału na tysiące lat, trzeba jednak, aby utrwaliło się posłuszeństwo. Żądza wiedzy jest żądzą arystokratyczną. Byle rodzina, byle miłość – a już rodzi się pragnienie własności. Zabijemy to pragnienie. Puścimy w ruch pijaństwo, oszczerstwo, denuncjację! Rozplenimy niesłychaną rozpustę! Każdego geniusza zgasimy w kolebie. Wszystko pod jeden strychulec! Równość całkowita! Niedawno robotnicy angielscy powiedzieli: „Mamy rzemiosło, jesteśmy uczciwymi ludźmi, nic nam więcej nie potrzeba!”. Od dziś hasłem kuli ziemskiej będzie: potrzebne jest tylko to, co niezbędne. Potrzebne są jednak i dreszcze, a o tym pomyślimy, my, władcy! Niewolnicy muszą mieć panów! Całkowite posłuszeństwo, całkowite zabicie jednostki, lecz raz na trzydzieści lat Szygalew puszcza dreszcze, a wtedy jedni zaczynają pożerać drugich, tylko do pewnych granic, byle się tłum nie nudził; nuda jest uczuciem arystokratycznym. W szygalewszczyźnie nie będzie pragnień. Pragnienia i cierpienia dla nas; dla niewolników – szygalewszczyzna.
bie Źródło: Fiodor Dostojewski, Biesy. Powieść w trzech częściach, tłum. Z. Podgórzec, T. Zagórski, Londyn 1992, s. 382.
Ru19Aca2h8Eyo
Najważniejszą rzeczą, o jakiej musisz pamiętać, jest to, że dla Kanta wolność jest niezbywalną cechą ludzkiego podmiotu, która pochodzi ze sfery transcendencji. W filozofii Kant sprowadza człowieka do rozumu, odrzucając uczucia i skłonności jako rzeczy wrogie.
31
Ćwiczenie 8
Przypomnij sobie, jaki był stosunek Kanta do wiedzy naukowej i wiary religijnej. Jednym z założeń demokracji jest przekonanie, że państwo nie powinno być ani świeckie, ani wyznaniowe. W jaki sposób w takim demokratycznym światopoglądzie odnajdujesz myśl Kanta?
RX8nRFOBfQoaX
Czy pamiętasz, że filozofia Kanta odrzucała uczucia i skłonności jako rzeczy wrogie, sprowadzając człowieka wyłącznie do rozumu? Pamiętaj, że Kant traktował Boga jedynie jako gwaranta moralności (a nie realności świata).
Praca domowa
3
Ćwiczenie 9
Zapoznaj się z wierszem Wisławy Szymborskiej Szkielet jaszczura. Napisz rozprawkę, w której przeanalizujesz, do jakich idei Kanta odwołuje się noblistka.
1
Wisława SzymborskaSzkielet jaszczura
Kochani Bracia, widzimy tutaj przykład złych proporcji: oto szkielet jaszczura piętrzy się przed nami –
Drodzy Przyjaciele, na lewo ogon w jedną nieskończoność, na prawo szyja w drugą –
Szanowni Towarzysze, pośrodku cztery łapy, co ugrzęzły w mule pod pagórem tułowia –
Łaskawi Obywatele, przyroda się nie myli, ale lubi żarty: proszę zwrócić uwagę na tę śmieszną główkę –
Panie, Panowie, taka główka nie mogła przewidzieć i dlatego jest główką wymarłego gada –
Czcigodni Zgromadzeni, za mało mózgu, za duży apetyt, więcej głupiego snu niż mądrej trwogi –
Dostojni Goście, pod tym względem jesteśmy w dużo lepszej formie, życie jest piękne i ziemia jest nasza –
Wybitni Delegaci, niebo gwiaździste nad myślącą trzciną, prawo moralnej w niej –
Prześwietna Komisji, udało się raz i może tylko pod tym jednym słońcem –
Naczelna Rado, jakie zręczne ręce, jakie wymowne usta, ile głowy na karku –
Najwyższa Instancji, cóż za odpowiedzialność na miejsce ogona –