Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 1

Połącz daty z wydarzeniami.

R7IcyeI9Tio1X

kwiecień i maj 1988 Możliwe odpowiedzi: 1. wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce, 2. pierwsza fala strajków i demonstracji w Polsce, 3. I tura wyborów do sejmu kontraktowego, 4. obrady Okrągłego Stołu, 5. wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, 6. debata telewizyjna z udziałem Alfreda Miodowicza i Lecha Wałęsy, 7. Tadeusz Mazowiecki premierem rządu, 8. pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy i Czesława Kiszczaka lipiec 1988 Możliwe odpowiedzi: 1. wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce, 2. pierwsza fala strajków i demonstracji w Polsce, 3. I tura wyborów do sejmu kontraktowego, 4. obrady Okrągłego Stołu, 5. wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, 6. debata telewizyjna z udziałem Alfreda Miodowicza i Lecha Wałęsy, 7. Tadeusz Mazowiecki premierem rządu, 8. pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy i Czesława Kiszczaka 31 sierpień 1988 Możliwe odpowiedzi: 1. wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce, 2. pierwsza fala strajków i demonstracji w Polsce, 3. I tura wyborów do sejmu kontraktowego, 4. obrady Okrągłego Stołu, 5. wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, 6. debata telewizyjna z udziałem Alfreda Miodowicza i Lecha Wałęsy, 7. Tadeusz Mazowiecki premierem rządu, 8. pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy i Czesława Kiszczaka 30 listopada 1988 Możliwe odpowiedzi: 1. wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce, 2. pierwsza fala strajków i demonstracji w Polsce, 3. I tura wyborów do sejmu kontraktowego, 4. obrady Okrągłego Stołu, 5. wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, 6. debata telewizyjna z udziałem Alfreda Miodowicza i Lecha Wałęsy, 7. Tadeusz Mazowiecki premierem rządu, 8. pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy i Czesława Kiszczaka 6 lutego − 5 kwietnia 1989 Możliwe odpowiedzi: 1. wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce, 2. pierwsza fala strajków i demonstracji w Polsce, 3. I tura wyborów do sejmu kontraktowego, 4. obrady Okrągłego Stołu, 5. wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, 6. debata telewizyjna z udziałem Alfreda Miodowicza i Lecha Wałęsy, 7. Tadeusz Mazowiecki premierem rządu, 8. pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy i Czesława Kiszczaka 4 czerwca 1989 Możliwe odpowiedzi: 1. wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce, 2. pierwsza fala strajków i demonstracji w Polsce, 3. I tura wyborów do sejmu kontraktowego, 4. obrady Okrągłego Stołu, 5. wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, 6. debata telewizyjna z udziałem Alfreda Miodowicza i Lecha Wałęsy, 7. Tadeusz Mazowiecki premierem rządu, 8. pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy i Czesława Kiszczaka 19 lipca 1989 Możliwe odpowiedzi: 1. wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce, 2. pierwsza fala strajków i demonstracji w Polsce, 3. I tura wyborów do sejmu kontraktowego, 4. obrady Okrągłego Stołu, 5. wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, 6. debata telewizyjna z udziałem Alfreda Miodowicza i Lecha Wałęsy, 7. Tadeusz Mazowiecki premierem rządu, 8. pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy i Czesława Kiszczaka 24 sierpnia 1989 Możliwe odpowiedzi: 1. wizyta Michaiła Gorbaczowa w Polsce, 2. pierwsza fala strajków i demonstracji w Polsce, 3. I tura wyborów do sejmu kontraktowego, 4. obrady Okrągłego Stołu, 5. wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, 6. debata telewizyjna z udziałem Alfreda Miodowicza i Lecha Wałęsy, 7. Tadeusz Mazowiecki premierem rządu, 8. pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy i Czesława Kiszczaka

Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z poniższą fotografią i wykonaj polecenia.

Zapoznaj się z opisem poniższej fotografii i wykonaj polecenia.

R1e8fdutgSkNW

Zdjęcie przedstawia scenę, na której stoi i mówi do mikrofonu kobieta. Za nią stoi mężczyzna oraz siedzi kilka osób. Przed sceną stoi dużo ludzi. Za sceną jest baner z napisem Żeby Polska była Polską oraz wybieram Solidarność. W tle jest kilkukondygnacyjny zabytkowy budynek. — Źródło: Bałtycka Biblioteka Cyfrowa, domena publiczna.

R1OdSGGVh3sTd

Ćwiczenie 3

Zaznacz osoby, które brały udział w obradach Okrągłego Stołu.

RHemh4R68XG1I

Rvp6bwzPPKnPq

Ćwiczenie 4

Okrągły Stół w Polsce dla jednych stał się symbolem początku zmian, pokojową drogą do demokracji, gospodarki rynkowej i społeczeństwa obywatelskiego, dla innych zapoczątkował budowę systemu postkomunistycznego, w którym ujawniły się różnorodne patologie. Zaznacz odpowiednie miejsce w tabeli w zależności od tego, czy dane słowa zostały wypowiedziane przez zwolennika Okrągłego Stołu („Z”), czy też jego przeciwnika („P”).

R14IxSgPKCQcM

Łączenie par. . Uważam to, co jest Okrągłym Stołem za największą mistyfikację w historii PRL, mistyfikację tym groźniejszą w stosunku do poprzednich, że z udziałem opozycji. Dotychczas takie wielkie oszustwa władza dokonywała sama, rola opozycji polegała zawsze na demistyfikowaniu takich imprez. [...] Mistyfikacja ta jest próbą stworzenia nowej fasady dla starego systemu [...]. Pozostaje stara fasada, z tym, że nowy opozycyjny malarz ma ją wymalować na mniej rażący kolor (Krzysztof Wyszkowski, działacz związany z KOR, współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża). Możliwe odpowiedzi: Z, P. Przełomem było to, że obrady się zaczęły, a pierwsze spotkanie z drugą stroną pozostanie w pamięci. Po raz pierwszy z bliska mogliśmy zobaczyć szefów opozycji, dotychczas opisywanych w czarnych barwach w notatkach służbowych. To zmieniło przeciwnika w partnera (Aleksander Kwaśniewski, członek prezydium rządu, współprzewodniczący zespołu ds. pluralizmu związkowego, były prezydent). Możliwe odpowiedzi: Z, P. Cały sens okrągłego stołu polegał moim zdaniem na tym, że my wszyscy potrafiliśmy wyjść poza własne horyzonty i uwarunkowania. Dlatego jeśli gdzieś w świecie pojawia się Polak, zwykle zainteresowanie skupia się na tym, jak udało nam się odejść w pokojowy sposób od komunizmu i jak możliwy był po tylu latach opresji reżimu jednak dialog przy okrągłym stole (Zbigniew Bujak, szef „Solidarności” w regionie mazowieckim, członek Stowarzyszenia Wolnego Słowa). Możliwe odpowiedzi: Z, P. Zobaczyłem zamęt, zobaczyłem, że my wchodzimy w coś, w co nas się wprowadza, ale nie wiemy w gruncie rzeczy, w co. [...]. Zastanawiającą rzeczą było, jak przy Okrągłym Stole odnawiały się bliskie stosunki, odżywało ponad Stołem dawne koleżeństwo zetempowskiego pokolenia, tych ludzi, którzy kiedyś się podzielili; wydawało się, że są śmiertelnie skłóceni, a teraz okazywało się, że to są koledzy (Jan Olszewski, jeden z założycieli KOR, działacz „Solidarności”, były premier). Możliwe odpowiedzi: Z, P. Pytanie, którego nigdy chyba nie rozstrzygniemy brzmi – czy powinniśmy byli wtedy zaufać Kiszczakowi? My, siadając do stołu, zaryzykowaliśmy zaufanie. A chodziło nam wtedy o jedną, najważniejszą rzecz - odzyskanie związku Solidarność. Bo od tego momentu wszystkie kolejne postulaty miały szansę zostać spełnione. (…) z ówczesnej perspektywy upadek systemu wcale nie wydawał się pewny (Edward Szwajkiewicz, lider „Solidarności” w Stoczni Gdańskiej). Możliwe odpowiedzi: Z, P. Kuluarowa dyplomacja, z wielką rolą kościoła pozwoliła jednak zawrzeć rozejm i sygnować porozumienie. Istotą okrągłego stołu było przełamanie wzajemnej nieufności i wzniesienie ponad urazy. Gdyby nie to, system pewnie i tak by upadł, ale tu demokracja zwyciężyła bezkrwawo (Harald Matuszewski, lider OPZZ regionu kujawsko-pomorskiego). Możliwe odpowiedzi: Z, P. Dzisiaj patrzymy na konsekwencje ugody Okrągłego Stołu, na nierozliczenie komuny, fałszywe autorytety, skrywanie agentów, na rozgrabienie społecznego majątku z jednej, a biedę i wegetację wielu działaczy podziemia z drugiej strony. Uświadamiamy sobie, że Okrągły Stół zaprzepaścił wielką ideę solidarności. Nie tylko nas, Polaków, ale wszystkie po części naśladujące Polskę pokomunistyczne kraje wepchnął w nomenklaturowy, nieprawy kapitalizm (Kornel Morawiecki, założyciel Solidarności Walczącej, były marszałek senior). Możliwe odpowiedzi: Z, P

Indeks dolny Cytaty za: szczecin.naszemiasto.pl, ninateka.pl, wpolityce.pl, muzhp.pl. Indeks dolny koniec

Ćwiczenie 5

Wypisz argumenty za i przeciw w sporze o Okrągły Stół.

RrhCPOHALxTZf

Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z danymi zawartymi w tabeli, a następnie wykonaj polecenie.

Czy Pana/Pani zdaniem przyjęty przy Okrągłym Stole sposób przeprowadzenia przemian politycznych w Polsce:	Wskazania respondentów według daty wykonania badania (w %)
	I 2009	III/IV 2010	I 2014	I 2019
był najlepszy, najbardziej właściwy w ówczesnej sytuacji	30	31	27	21
miał swoje dobre strony, ale ustępstwa wobec władzy były zbyt duże, kompromis był za daleko posunięty	37	39	41	41
był to zły sposób przeprowadzenia przemian politycznych, niepotrzebne ustępstwo wobec władz komunistycznych	8	7	11	13
trudno powiedzieć	25	22	20	26

Indeks dolny Tabela 1. Wyniki sondażu przeprowadzonego przez CBOS, w którym zapytano Polaków o opinie na temat Okrągłego Stołu, na podstawie: Trzydziesta rocznica obrad Okrągłego Stołu, oprac. A. Głowacki, „Komunikat z Badań” 2019, nr 16, CBOS, s. 8. Indeks dolny koniec

RPZYZ5ovCvsz8

311

Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z poniższymi tekstami źródłowymi i wykonaj polecenie.

Tekst A

Jeśli musiałbym wymienić jedną jedyną datę znaczącą „początek końca” w tej wewnętrznej historii Europy Wschodniej, to wskazałbym czerwiec 1979 roku. Można ten osąd uznać za zbyt polskocentryczny, ale wierzę, że pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski była punktem zwrotnym. Tutaj po raz pierwszy zobaczyliśmy masowy, długotrwały, a jednak wysoce zdyscyplinowany przejaw społecznej jedności, spokojny tłum przeciwny władzy partyjno‑państwowej, który był zarówno wyznacznikiem, jak i głównym wewnętrznym katalizatorem zmian roku 1989 w każdym kraju z wyjątkiem Rumunii (a nawet w Rumunii to nie tłum pierwszy użył siły). Narodziny Solidarności nastąpiły niecały rok po wizycie polskiego papieża i należy wątpić, czy bez jego wizyty powstałaby Solidarność.
Przykład Solidarności był brzemienny. Otworzył drogę do nowego typu polityki w Europie Wschodniej (nowego nie tylko tam): polityki społecznej samoorganizacji i negocjowanego odchodzenia od komunizmu. Aktorzy, formy i tematy lat 1980–1981 w Polsce były zasadniczo różne od wszystkiego, co obserwowaliśmy w Europie Wschodniej między rokiem 1949 a rokiem 1979: pod wieloma względami zapowiadały one to, co widziano w Europie Wschodniej w roku 1989.
B Źródło: Timothy Garton Ash, Wiosna obywateli. Rewolucja 1989 widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze, wyd. 1 1990, Kraków 2019, s. 116.

Tekst B

W styczniu 1992 roku Józef Antall z Węgierskiego Forum Demokratycznego, wtedy premier Węgier, ubolewał przed węgierskim audytorium nad brakiem docenienia przez Zachód bohaterskiej roli mieszkańców Europy Środkowej, jaką odegrali w upadku komunizmu: „Ta nieodwzajemniona miłość musi się skończyć, ponieważ my utrzymaliśmy nasze pozycje, toczyliśmy walkę bez jednego wystrzału i wygraliśmy dla nich trzecią wojnę światową”. W tych pełnych goryczy słowach, chociaż pochlebnych dla słuchaczy, brakowało fundamentalnej prawdy o roku 1989: jeśli masy ludzi, intelektualiści i przywódcy związków zawodowych „wygrali trzecią wojnę światową”, to stało się to po prostu dlatego, że Michaił Gorbaczow im na to pozwolił. […] Gdy tylko metropolia imperium publicznie przyznała, że nie będzie trzymać się swoich kolonialnych peryferiów − i zdobyła z tego powodu powszechne uznanie − straciła te kolonie, a wraz z nimi miejscowych kolaborantów”.
C Źródło: Tony Judt, Powojnie. Historia Europy od roku 1945, Poznań 2009, s. 736−737.

R1N8CydOd6qwi

Ćwiczenie 8

Wyobraź sobie, że pracujesz w muzeum, którego zadaniem jest przygotowanie wystawy plenerowej Polski wkład w Jesień Narodów. Zaprojektuj osiem plansz, nadaj im tytuły oraz wypisz przykładowe materiały źródłowe, które będzie można wykorzystać przy realizacji projektu.

RhWEHfHTI26fT

1. Karnawał Solidarności (materiały powstałe między sierpniem 1980 r. a 13 grudnia 1981 r., np. 21 postulatów, porozumienia sierpniowe, pierwsze strony „Tygodnika Solidarność”, zdjęcia ze zjazdów Solidarności i spotkania delegacji Solidarności z papieżem Janem Pawłem II, nagłówki gazet zagranicznych na temat wydarzeń w Polsce).

2. Dwa kroki w tył. Polska stanu wojennego (źródła datowane między 13 grudnia 1981 a 22 lipca 1983 r., kadr z wystąpienia Wojciecha Jaruzelskiego, zdjęcia czołgów na ulicach, galeria represjonowanych działaczy Solidarności z krótkimi biogramami, przepustki umożliwiające przemieszczanie się w godzinach od 22 do 6 lub wyjazd do innego miasta, kartki żywnościowe, plakaty propagandowe, zdjęcia z demonstracji zorganizowanych w rocznicę porozumień sierpniowych).

3. Nadzieja powraca. Rok 1988 (zdjęcia z demonstracji, ulotki rozpowszechniane przez działaczy Solidarności, pisma przedstawicieli Kościoła popierające opozycję, fotografie wykonane w czasie wizyty Michaiła Gorbaczowa, kadr z debaty Lecha Wałęsy z Alfredem Miodowiczem).

4. Sztuka kompromisu. Okrągły Stół (okres od początku 1989 r. do zakończenia obrad w kwietniu tego roku; zdjęcie słynnego stołu, fotografie wybranych reprezentantów strony rządowej i społecznej, uchwała podjęta podczas X Plenum Komitetu Centralnego PZPR, na mocy której przywrócono pluralizm związkowy, akt rejestracji NSZZ „Solidarność”, relacje z przebiegu rozmów).

5–6. Wszystkie ręce na pokład. Kampania wyborcza (okres od kwietnia do 4 czerwca 1989 r.; ulotki, zdjęcia ze spotkań wyborczych, plakaty wyborcze (W samo południe i in., w tym również strony koalicyjno‑rządowej), ulotki wyborcze, apel Lecha Wałęsy o udział w wyborach, hasła wyborcze, zaklejanie plakatów Solidarności na zlecenie władz, pierwsze numery „Gazety Wyborczej” i wznowionego „Tygodnika Solidarność”).

7. Wybory i po wyborach (okres od czerwca do końca 1989 r.; zdjęcia kart wyborczych, informacje o ogłoszeniu wyników, pierwsze posiedzenie sejmu i senatu, ogłoszenie końca działalności PZPR, fragment artykułu Adama Michnika Wasz prezydent, nasz premier opublikowanego w „Gazecie Wyborczej”, wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta, zaprzysiężenie rządu Tadeusza Mazowieckiego, zawieszenie orła w koronie w Sali Kolumnowej Sejmu).

8. Śladami Polaków. Jesień Narodów (od października do grudnia 1989; zdjęcia dokumentujące demonstracje w Lipsku i Berlinie, spontaniczną rozbiórkę muru berlińskiego, aksamitną rewolucję w Czechosłowacji, upadek Żiwkowa w Bułgarii, użycie siły względem protestujących w Rumunii).

Film edukacyjny

Dla nauczyciela