Sprawdź się
Rozstrzygnij, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe.
Wykonaj poniższe polecenia.
Przyporządkuj urzędnika do jednostki podziału terytorialnego.
prefektura, diecezja, prowincja, tem
prefekt | |
wikariusz | |
namiestnik | |
strateg |
Na podstawie wiedzy wyniesionej z lekcji rozstrzygnij, czy poniższy tekst najlepiej opisuje rzeczywistość społeczną wczesnego Bizancjum, Bizancjum w czasach kryzysu VII w., czy odradzającego się Bizancjum z IX–XI w. Następnie sformułuj poparty argumentem wniosek na temat posłuchu dla władzy cesarskiej w Bizancjum tego okresu.
Ustawa Konstantyna VII Porfirogenety o możnych, którzy zagarniają grunta biedakówWielokrotnie dochodziły nas słuchy, że możni […] z Tracji, lekceważąc sobie ustawy wydane przez cesarzy i naturalne prawa ludzkie, a także i nasze rozkazy, w dalszym ciągu wciskają się na tereny wiejskie bądź drogą kupna, bądź też darowizny lub spadku […], tyranizując biedaków wypędzają ich z ich własnych pól, wypierają ich z ziemi, która do nich należy. Wskutek tego, po rozpatrzeniu [tych spraw] […], ustanawiamy prawo następujące: […] wszyscy ci, którym prawa poprzedników naszych wzbraniały nabywania ziemi biedaków, a którzy […] ośmielili się wcisnąć do jakiejkolwiek wsi lub osady lub w ogóle zagarnąć mienie biedaka – niechaj natychmiast, nie uciekając się do żadnych wykrętów i zwłoki, usuną się z gruntu zdobytego w podobny sposób, przy czym nie będzie im przysługiwało prawo roszczenia pretensji do jakichkolwiek odszkodowań.
Określ, które z poniższych przedstawień cesarza stanowiłoby najlepszą ilustrację do opisu monarszego stroju z opracowania historycznego.
Władcy obu płci nosili purpurową tunikę (sakkos), ozdobioną złotym lorosem, tj. długą szarfą, której koniec przerzucany był zazwyczaj przez lewe ramię. Za istotny element oficjalnego stroju należy też uznać szeroki kołnierz, wysadzany perłami i drogimi kamieniami. Skronie pary monarszej wieńczyły diademy. Miały one zazwyczaj długie, sięgające ramion prependulia (potrójne wisiory z pereł), a także bogato zdobiony naczółek zwieńczony krzyżem […].
Na podstawie wiedzy wyniesionej z lekcji, treści opracowania historycznego z poprzedniego ćwiczenia oraz analizy poniższej ilustracji przedstawiającej mozaikę z bazyliki św. Witalisa w Rawennie (VI w.) wskaż na niej cesarza, a następnie podaj pięć argumentów potwierdzających jego najwyższą pozycję wśród ukazanych postaci.
Na podstawie tekstów źródłowych porównaj ceremoniał z czasów Justyniana (VI w.) i Konstantyna VII (X w.). Wyjaśnij, jaki był cel takiego ceremoniału.
Źródło A
Historia sekretnaJeżeli jednak chodzi o nowe zwyczaje wprowadzone przez Justyniana i Teodorę [tj. żonę Justyniana], to należy dodać jeszcze jedno. Dawniej mianowicie senatorowie, wchodząc do cesarza, składali mu hołd w ten sposób, że każdy patrycjusz pochylał skroń ku jego prawej piersi, a gdy odchodził, cesarz składał pocałunek na jego głowie; wszyscy inni zginali prawe kolano, po czym odchodzili. Nie było również w zwyczaju bić pokłonów przed cesarzową. Ale za panowania Justyniana i Teodory wszyscy członkowie senatu, nawet patrycjusze, musieli przed ich obliczem paść na twarz i rozpostarłszy szeroko ręce i nogi, ustami dotknąć stóp obojga; potem dopiero wstawali. [...] Było też dawniej w zwyczaju, że w rozmowie z panującym ludzie nazywali go po prostu „cesarzem”, jego małżonkę „cesarzową”, a innych dostojników według nazwy urzędu, który w tej chwili każdy z nich piastował. Kiedy jednak ktoś rozmawiał z Justynianem lub Teodorą i wspominał o „cesarzu” czy „cesarzowej” zamiast nazwać ich „władcą” i „władczynią”, albo gdy ośmielił się określić któregoś z urzędników mianem innym niż „niewolnik”, człowiek taki był natychmiast uznawany za zuchwałego nieuka i odchodził w niełasce, jak gdyby popełnił ciężkie przestępstwo i obraził kogoś lepszego od siebie.
Źródło B
Konstantyn VII Porfirogeneta o ceremoniale na dworze cesarskimCeremoniał, jakiego należy przestrzegać podczas przyjmowania posłów […], gdy monarchowie zasiądą na tronie […]: cały senat udaje się tam [do pałacu] wczesnym rankiem i tam na miejscu przebiera się [w odpowiednie stroje] […]. Monarchowie wchodzą do wielkiej sali, w której znajduje się tron […]. Prepozyci [urzędnicy] stroją ich i [monarchowie] zasiadają na tronie; wówczas tłum stojący na zewnątrz wznosi okrzyki, życząc władcom długiego życia. […] Gdy już wszyscy znajdują się na swoich miejscach […] [urzędnik] ze złotą rózgą wprowadza obcego posła […]. Poseł pada na twarz przed cesarzami, a w tejże samej chwili odzywa się głos fletów. Poseł podnosi się i podchodzi bliżej […]. W czasie gdy obcy poseł zbliża się do tronu wchodzą najstaranniej wybrane osoby z jego świty i po złożeniu czołobitności zatrzymują się. Gdy logoteta zadaje posłowi zwykłe pytania, złote lwy zaczynają ryczeć, a złote ptaszki na tronie i na złotych drzewach […] zaczynają melodyjnie śpiewać. Dzikie zaś zwierzęta znajdujące się na stopniach tronu poczynają podnosić się ze swoich legowisk i wspinać się na tyle łapy. […] Wkrótce potem odzywa się dźwięk bębnów, lwy zaprzestają ryku, ptaszki śpiewu, a dzikie zwierzęta składają się z powrotem na swoje legowiska. Po wręczeniu darów poseł na wezwanie logotety składa czołobitność i oddala się. Gdy zaś zmierza do wyjścia […], towarzyszy mu dźwięk fletów, ryk lwów, śpiew ptasząt, a dzikie zwierzęta znów się podnoszą.
Zamieszczona niżej miniatura pochodzi z XI‑wiecznego psałterza cesarza Bazylego II Bułgarobójcy (976–1025). Na dole ukazano możnych bułgarskich, których państwo, Bułgarię, Bazyli przyłączył do Bizancjum w 1018 r. Zinterpretuj przedstawienie malarskie, odwołując się do trzech elementów ilustracji.
Poniższa ilustracja przedstawiająca poselstwo Słowian do cesarza bizantyjskiego pochodzi z madryckiego XII‑wiecznego rękopisu kroniki Jana Skylitzesa. Obecnie rękopis znajduje się w Hiszpańskiej Bibliotece Narodowej w Madrycie. Porównaj przedstawienie cesarza bizantyjskiego i przywódcy Słowian oraz proces decyzyjny w Bizancjum i u Słowian.