Lew Tołstoj Anna Karenina

Strach i radość, które ogarnęły jego serce, zwiastowały mu jej obecność. Kitty stała na przeciwległym końcu ślizgawki, rozmawiając z jakąś panią. Zdawało się, że nie było nic szczególnego ani w jej stroju, ani w postawie, Lewin wszakże rozpoznał ją w tym tłumie z taką łatwością, jak poznaje się różę wśród pokrzyw… Oświetlała wszystko. Była uśmiechem, który opromieniał wszystko dokoła. „Czyż doprawdy wolno mi zejść tam, na lód, zbliżyć się do niej?” – pomyślał. Miejsce, gdzie stała, wydawało się Lewinowi niedostępne i święte i była chwila, że omal nie odszedł, taki ogarnął go lęk. Musiał się opanować i wytłumaczyć sobie, że przecie Kitty otaczają rozmaitego rodzaju ludzie, że przecie i on mógł przyjść tutaj tylko po to, żeby się ślizgać. Zeszedł na dół, starając się nie patrzeć na nią zbyt długo, jak nie patrzy się na słońce. Ale nawet nie patrząc na nią, widział ją, jak widzi się słońce.

1 Źródło: Lew Tołstoj, Anna Karenina, Kraków 2012.

Lew Tołstoj Wojna i pokój

(…) Czarujący Hipcio był uderzająco podobny do siostry „piękniejszej od najpiękniejszych”, pomimo że był uderzająco brzydki. Rysy były prawie te same, tylko u siostry przeistoczone i opromienione uśmiechem rozkosznym, młodzieńczym, pełnym zadowolenia, i klasyczną doskonałością tak linii w twarzyczce, jak i w całej budowie ciała. Przeciwnie, w fizjonomii brata odbijał się prawie idiotyzm, połączony z humorem wiecznie kwaśnym i nadąsanym. Postać jego była wątła i chuda jak szczapa; oczy, nos, usta zdawały się łączyć w jedno skrzywienie, nieokreślone i znudzone, podczas gdy jego długie nogi i jeszcze dłuższe ręce skręcały się, przybierając kształty iście niemożliwe. (…)

2 Źródło: Lew Tołstoj, Wojna i pokój, Poznań 2016.

Anna Głąb Siła problematyczności moralnej w „Annie Kareninie" Lwa Tołstoja

Anna Karenina nie zawiera wykładu norm i skodyfikowanych zasad moralnych, ukazuje raczej ich działanie (ich obecność lub brak, sposób przejawiania się oraz konsekwencje) w konkretnych okolicznościach. [...] Tołstoj miał tego świadomość, pisząc swą powieść, ponieważ w punkcie wyjścia zakładał, że chce ukazać problem zdrady małżeńskiej oraz jej konsekwencje w jednoznaczny sposób, opisując je przez pryzmat czarno‑białych kategorii moralnych. Tymczasem w trakcie pracy nad powieścią okazało się, że problem ów kryje więcej ambiwalencji, niż przypuszczał, a ukazanie sprawczej aktywności podmiotów moralnych przeżywających swe powinności i odpowiadających na nie pewnym rodzajem działań albo ich zaniechaniem, okazało się być [...] „nieskończonym labiryntem sprzężeń”, zaś dla czytelników doświadczeniem zastępczym, oferującym możliwość konfrontacji moralnych dylematów.

5 Źródło: Anna Głąb, Siła problematyczności moralnej w „Annie Kareninie" Lwa Tołstoja, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2014, nr 3 (91), s. 213–214.