1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1

Wskaż zdania fałszywe.

RRMiY2jpA518x
Wskaż zdania fałszywe: Możliwe odpowiedzi: 1. Samodzierżawie to forma własności feudalnej powiązana z obowiązkową służbą wojskową., 2. Iwan IV wydał Subiednik, który był zbiorem praw obowiązujących w państwie moskiewskim., 3. Prikazy to akty prawne, wydawane przez wielkiego księcia moskiewskiego., 4. W 1514 r. w bitwie pod Smoleńskiem wojska moskiewskie poniosły klęskę., 5. Rządu opryczniny charakteryzowały się terrorem.
1
Ćwiczenie 2

Wymienione zdobycze terytorialne przypisz do władców moskiewskich, którzy włączyli je do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego w drugiej połowie XV i w XVI w.

RmQRVgCCbZ1pX
Wymienione niżej zdobycze terytorialne przypisz do władców moskiewskich, którzy włączyli je do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego w drugiej połowie XV i w XVI w. Iwan III, Wasyl III, Iwan IV Możliwe odpowiedzi: 1. Psków, 2. Smoleńsk, 3. Chanat Kazański, 4. Siewierszczyzna, 5. Narwa, 6. Dorpat, 7. Republika Nowogrodzka
11
Ćwiczenie 3

Rozwiąż krzyżówkę.

Ro8UHgJYPg0ce
Odpowiedz na pytania. 1. Urzędy centralne kierujące poszczególnymi dziedzinami życia w państwie moskiewskim, 2. Nazwa arystokracji rodowej w państwie moskiewskim, 3. Miasto i twierdza zdobyte przez Moskwę w 1514 r., 4. Kategoria własności feudalnej przekazywanej szlachcie moskiewskiej w zamian za służbę wojskową na czas jej pełnienia., 5. Imię następcy Iwana III na tronie wielkoksiążęcym
211
Ćwiczenie 4

Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie wykonaj polecenie.

Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie wykonaj polecenie.

1
Ukaz o zbiegłych poddanych z listopada 1597 r.

Ukaz o zbiegłych poddanych z listopada 1597 r.
W roku 106, 24 listopada, car i wielki kniaź całej Rusi, Fiodor Iwanowicz, rozkazał, a bojarzy uchwalili.
Chłopi, którzy od bojarów i od dworian, i od ludzi z prikazów, i od dzieci bojarskich oraz innych ludzi z pomiestii [...] i z klasztornych włości uciekli w ciągu 5 lat przed bieżącym rokiem 106, przeciwko tym chłopom zbiegłym, za ich ucieczkę, i przeciwko tym posiadaczom pomiestii, z powodu których zbiegli i u których po ucieczce mieszkają, udzielić patriarszym, metropolitalnym i władyczym, dzieciom bojarskim i rządcom wsi klasztornych i służkom, prawo skargi i usilnego poszukiwania wszelkimi siłami – a po odnalezieniu i po wyroku sądowym należy tychże chłopów zbiegłych z żonami i dziećmi, i z całym dobytkiem przywrócić na dawne ich miejsce zamieszkania.
A chłopi, którzy zbiegli od bieżącego roku 106, sześć, siedem, dziesięć lat i dawniej, jak i ci posiadacze pomiestii i wotczyn, z powodu których oni zbiegli [...], na tych zbiegłych chłopów, za ich ucieczkę, i na tych posiadaczy pomiestii i wotczyn, u których oni po ucieczce mieszkają, do bieżącego roku 106 sześć, siedem i dziesięć lat lub więcej, żeby nie zwracali się do cara z prośbą; i car rozkazał, a bojarzy uchwalili: tych zbiegłych chłopów za ich ucieczkę, i tych posiadaczy pomiestii i wotczyn, u których oni po ucieczce mieszkają, do sądu nie pozywać, i z powrotem tych, gdzie kto mieszkał, nie wywozić.

1 Źródło: Ukaz o zbiegłych poddanych z listopada 1597 r., [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wybór M. Kinstler, M. J. Ptak, Wrocław 1996, s. 370–371.
RcIggZyzLDVZM
Wyjaśnij, na czym polegała różnica w sytuacji chłopów, którzy opuścili swoje dotychczasowe miejsce zamieszkania i gospodarstwa w okresie wcześniejszym niż pięć lat od roku 106 (wg kalendarza moskiewskiego), oraz chłopów, którzy opuścili je w okresie nie dłuższym niż pięć lat od roku 106. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

W nawiązaniu do tekstu źródłowego z poprzedniego ćwiczenia wyjaśnij, na czym polegała różnica pomiędzy wotczynami a pomiestiami.

RjwFO20ghGqIS
W nawiązaniu do tekstu źródłowego z poprzedniego ćwiczenia wyjaśnij, na czym polegała różnica pomiędzy wotczynami a pomiestiami. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z fragmentem opracowania naukowego i na jego podstawie wykonaj polecenie.

1
Ludwik Bazylow Historia Rosji

Szaleństwa oprczyników zrujnowały znaczne połacie kraju, zwłaszcza gospodarstwa chłopskie i osłabiły siłę bojową państwa. Tylko w podobnej sytuacji mogła spotkać kraj taka katastrofa, jak najazd chana krymskiego Dewlet‑Gireja, który w roku 1571 dotarł aż do Moskwy, ograbił i spalił całe miasto z wyjątkiem Kremla […]. Trudno było więc utrzymywać opryczninę i w 1572 r. zasadniczo ją zlikwidowano, choć w zmienionych formach istniała jeszcze przez kilka lat. […]
Znaczenie opryczniny – żeby jeszcze raz o tym wspomnieć – interpretowano dotąd niejednolicie, do bezkrytycznych zachwytów nad jej „osiągnięciami” włącznie. Jeśli może być mowa o osiągnięciach, należałoby je widzieć chyba tylko w radykalnym położeniu kresu poprzednim konfliktom między carem i bojarstwem. W okresie tym nastąpiło niewątpliwie umocnienie zabiegów centralizacyjnych, a wielcy feudałowie, reprezentanci tendencji odśrodkowych, doznali takich strat, że przez pewien czas nie mogli już niczym zagrozić władzy centralnej. […] Bezpośrednio zaś łączy się z okresem opryczniny ruina kraju, zagłada wielu tysięcy ludzi i ogólna anarchia, którą przezwyciężyć wcale nie było łatwo. Rezultatem opryczniny był również znaczny wzrost ucisku pańszczyźnianego i w ogóle umocnienie się poddaństwa – nieuchronne następstwo wzrostu roli szlachty, która najchętniej widziała całkowite i nieodwracalne przytwierdzenie chłopów do ziemi.

2 Źródło: Ludwik Bazylow, Historia Rosji, t. 1, Warszawa 1985, s. 201.
R1nU1HT6Lk9Cg
Zaznacz właściwie odpowiedzi w tekście. Określ, czy podana warstwa społeczna zyskała, czy straciła na opryczninie, a następnie zaznacz na czym zysk lub strata polegała. Dworianie (szlachta) zyskalistracili na opryczninie.
Uzasadnienie:
znaczna ich część została wymordowana, a cała grupa pozbawiona dotychczasowych wpływów
silniej podporządkowali sobie poddanych i zapewnili ich nieodpłatną pracę
popadli w większe poddaństwo i zostali obciążeni większą pańszczyzną

Bojarzy zyskalistracili na opryczninie.
Uzasadnienie:
popadli w większe poddaństwo i zostali obciążeni większą pańszczyzną
silniej podporządkowali sobie poddanych i zapewnili ich nieodpłatną pracę
znaczna ich część została wymordowana, a cała grupa pozbawiona dotychczasowych wpływów

Chłopi zyskalistracili na opryczninie.
Uzasadnienie:
silniej podporządkowali sobie poddanych i zapewnili ich nieodpłatną pracę
znaczna ich część została wymordowana, a cała grupa pozbawiona dotychczasowych wpływów
popadli w większe poddaństwo i zostali obciążeni większą pańszczyzną
21
Ćwiczenie 7

Na podstawie tekstu źródłowego z poprzedniego ćwiczenia i własnej wiedzy wyjaśnij, dlaczego i w jaki sposób rządy opryczniny przyczyniły się do centralizacji władzy w Wielkim Księstwie Moskiewskim.

R1JnTRN3VD8gD
Na podstawie tekstu źródłowego z poprzedniego ćwiczenia i własnej wiedzy wyjaśnij, dlaczego i w jaki sposób rządy opryczniny przyczyniły się do centralizacji władzy w Wielkim Księstwie Moskiewskim. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Na podstawie mapy przedstaw główne kierunki ekspansji terytorialnej Moskwy za panowania Iwana IV Groźnego, wymień jego główne zdobycze terytorialne i oceń ich znaczenie.

RlxIYfEokPs6i
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RUhNDHNS6DJm4
Główne kierunki ekspansji (Uzupełnij). Najważniejsze zdobycze terytorialne (Uzupełnij). Ocena znaczenia zdobyczy terytorialnych Iwana IV (Uzupełnij).