Sprawdź się
2. Państwo to dzieli się na 50 prowincji, które tworzą dobrowolne związki w postaci wspólnot autonomicznych. Obecnie istnieje 17 takich wspólnot.
3. Państwo to dzieli się obecnie na 13 regionów i 96 departamentów. Ponadto wyróżnia się tu departamenty i terytoria zamorskie oraz zamorskie zbiorowości terytorialne.
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Regiony utworzono w roku 1948 i stanowią one jednostki podziału terytorialnego najwyższego szczebla. Terytorium całego kraju jest podzielone na 20 regionów. Na mocy art. 117 konstytucji władza ustawodawcza jest sprawowana przez państwo i przez regiony z zachowaniem postanowień konstytucji oraz uwarunkowań wynikających z prawa wspólnotowego i z zobowiązań międzynarodowych. Do regionów należy władza ustawodawcza w odniesieniu do każdej materii wyraźnie nie zarezerwowanej dla ustawodawstwa państwa. Ustawa regionalna ratyfikuje porozumienia regionu z innymi regionami zawarte dla lepszego wykonywania własnych funkcji, włącznie z wyodrębnieniem organów wspólnych. W materiach należących do kompetencji własnych region może zawierać umowy z państwami i porozumienia z wewnętrznymi organami terytorialnymi innego państwa, w sytuacjach i w formach regulowanych przez ustawodawstwo państwa.
Indeks górny Źródło: oprac. własne. Indeks górny koniecŹródło: oprac. własne.
Zaznacz, w jakim kraju obowiązują opisane w tekście rozwiązania ustrojowe.
- w Hiszpanii
- w Holandii (w Niderlandach)
- w Portugalii
- we Włoszech
Rozstrzygnij, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| W państwach federalnych funkcjonują dwuizbowe parlamenty, w których izba wyższa jest reprezentantem państw związkowych. | □ | □ |
| We współczesnym świecie jedynym państwem, które funkcjonuje jako konfederacja, jest Szwajcaria. | □ | □ |
| W państwach zregionalizowanych istnieje duży stopień kontroli władz centralnych nad decyzjami władz poszczególnych części składowych. | □ | □ |
| Rada Federalna (Bundesrat) stanowi konstytucyjne przedstawicielstwo krajów związkowych w Niemczech. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Systemy polityczneW Hiszpanii regionalizacja ma charakter asymetryczny, każda wspólnota autonomiczna (…) posiada własny statut autonomiczny uchwalany przez lokalny organ przedstawicielski, ale zatwierdzany ustawą organiczną parlamentu centralnego – Kortezów. Statut autonomiczny określa obszary polityki, w których władzę ustawodawczą przejmuje wspólnota autonomiczna (przy czym konstytucja Hiszpanii zawiera dodatkowy katalog kompetencji wyłącznych władz państwowych, które nie mogą podlegać przekazaniu prowincjom, jak np. stosunki zagraniczne, obronność, imigracja, wymiar sprawiedliwości, polityka karna, polityka monetarna czy polityka handlowa). Zmiana statutu autonomicznego odbywa się w trybie podobnym do jego uchwalenia, a więc również wymaga współdziałania władz lokalnych i państwowych.
Źródło: Marek Bankowicz, Beata Kosowska-Gąstoł, Systemy polityczne, t. 1, Kraków 2019, s. 256.
Zgodnie z konstytucją Hiszpanii... Możliwe odpowiedzi: 1. każda wspólnota autonomiczna może przyjąć statut przyznający jej władzę ustawodawczą na swoim terenie., 2. statut wspólnoty autonomicznej nie może wchodzić w kompetencje rządu centralnego i wprowadzać rozwiązań, w których władza regionu przejmuje kompetencje władz centralnych., 3. podejmowane są działania władz Katalonii zmierzające do osiągnięcia pełnej niepodległości., 4. każda zmiana statutu regionu musi być zatwierdzona przez Kortezy.
Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania.
Zgodnie z konstytucją Hiszpanii...
- każda wspólnota autonomiczna może przyjąć statut przyznający jej władzę ustawodawczą na swoim terenie.
- statut wspólnoty autonomicznej nie może wchodzić w kompetencje rządu centralnego i wprowadzać rozwiązań, w których władza regionu przejmuje kompetencje władz centralnych.
- podejmowane są działania władz Katalonii zmierzające do osiągnięcia pełnej niepodległości.
- każda zmiana statutu regionu musi być zatwierdzona przez Kortezy.
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Systemy polityczneWe Włoszech istnieje 20 regionów, od 1970 r. wyposażonych w samorząd, a od 2001 r. w szerokie uprawnienia ustawodawcze. Konstytucja Włoch określa katalog kompetencji władz państwowych, pozostawiając pozostałe materie w gestii ustawodawstwa regionalnego. Ustrój regionów reguluje konstytucja. Pięć regionów autonomicznych, wyodrębnionych ze względów historycznych lub geograficznych, posiada odrębne statuty autonomiczne, które poszerzają zakres ich kompetencji legislacyjnych oraz pozwalają na zastosowanie odrębnych rozwiązań ustrojowych. Konstytucja dopuszcza rozszerzenie autonomii na inne regiony, ale nigdy dotychczas z tej możliwości nie skorzystano.
Źródło: Marek Bankowicz, Beata Kosowska-Gąstoł, Systemy polityczne, t. 1, Kraków 2019, s. 257.
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Zgodnie z konstytucją Włoch, w kraju tym występuje podział kompetencji między władze centralne i regionalne. | □ | □ |
| Decyzje o regionalizacji Włoch zostały podjęte przez władze centralne i nie były spowodowane przyczynami historycznymi. | □ | □ |
| W przypadku władz regionalnych występuje tzw. domniemanie kompetencji, co oznacza, że wszystko, co nie jest przypisane władzom centralnym, przynależy do regionów. | □ | □ |
| We Włoszech istnieje tzw. regionalizm asymetryczny, co oznacza, że nie wszystkie regiony mają takie same kompetencje. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
FederalizmKolejnym zyskiem płynącym z federalizacji byłoby zwiększenie poziomu reprezentacji. Sam fakt, że państwo zastąpione zostałoby wieloma jednostkami administracyjnymi, sprawiłby, że ludzie w większym zakresie rządzeni byliby przez tych, których uznają za lepiej do tego predestynowanych. W systemie centralistycznym zwycięzca często „bierze wszystko”, w system federalistycznym bierze tylko te obszary, w których wygrał. Proces ten zostałby jeszcze silniej wzmocniony przez proces migracji prawnej.
Większa reprezentacja może być traktowana jako wartość sama w sobie (więcej ludzi jest rządzonych przez tych, których wybrało), ale ma również bardziej dalekosiężne konsekwencje. Jednym z podstawowych problemów demokracji jest problem mniejszego zła: ponieważ wyborcy obawiają się większego zła, zgadzają się na zło mniejsze. Formacja, która chce zająć miejsce skompromitowanych złymi rządami poprzedników, nie musi jawić się jako doskonała. Wystarczy, że będzie wydawała się trochę lepsza od tych, którzy aktualnie sprawują władzę i od swej nielicznej konkurencji. Jeżeli jednak większe zło zostałoby (dzięki federalizacji) osłabione, władza musiałaby przedstawiać (a być może i realizować) bardziej ambitne projekty. Jeśli twoim przeciwnikiem jest Hitler, by wygrać wybory, wystarczy nie być Hitlerem, jeśli jednak twoim przeciwnikiem jest przeciętnie zły polityk, to by z nim wygrać, musisz być (przynajmniej pozornie) trochę mniej zły od niego. Przykładowo, w zamieszkałym przez konserwatystów regionie nie dałoby się już straszyć lewactwem, co wymuszałoby na rywalizujących ze sobą partiach konserwatywnych wyższą jakość rządzenia. W regionie lewicowym nie dałoby się straszyć nacjonalizmem, co podniosłoby jakość rządzenia lewicowców.
Źródło: Stanisław Wójtowicz, Federalizm, 5.09.2016 r., dostępny w internecie: stanislawwojtowicz.pl [dostęp 14.07.2020 r.].
Uzupełnij tekst właściwymi fragmentami, korzystając z podanych niżej opcji.
rywalizację programową, państwa, unitarnych, ustrojach politycznych, federalizacja państwa, obywateli, demokracjach, federalizmu, władz, federalnych, preferencjach politycznych, władzy, „mniejsze zło”, rywalizacji politycznej, unitaryzmu, pretendenta
Autor tekstu jest zwolennikiem ..................................................... Jego zdaniem w państwach .................................................... nastąpi większe zainteresowanie .................................................... sprawami ..................................................... Uważa on, że we współczesnych .................................................... obywatele często głosują na ..................................................... Lekarstwem na takie wybory, zdaniem autora tekstu, jest ..................................................... Głosowanie na poziomie lokalnym wymuszałoby według niego ...................................................., a nie emocjonalną. Ponieważ w państwie istniałyby regiony o różnych ...................................................., trudno byłoby straszyć wyborców inną skrajnością. W ten sposób federalizacja państwa doprowadziłaby do poprawy jakości .....................................................
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
System polityczny SzwajcariiPoczątek Konfederacji Szwajcarskiej sięga 1 sierpnia 1291 r., kiedy połączyły się trzy pierwsze kantony: Unterwalden, Uri i Schwyz. Podstawą umowy były względy ekonomiczne i obronne. Sojusz wojskowy miał na celu obronę przed wrogimi najazdami. Kwestie ekonomiczne były związane z opłatami granicznymi oraz przeprowadzaniem przez najtrudniejsze partie gór. Z czasem przyłączały się kolejne kantony. Region zaczął wzbudzać zainteresowanie polityczne (środek alpejskiej Europy, główne szlaki handlowe i strategiczne przełęcze górskie). Mając kontrolę nad tym terenem, można było blokować lub wspomagać ruch osób, towarów, wojska itp. Dlatego też w XV w. Habsburgowie chcieli go przyłączyć do swojego cesarstwa. Jednak po przegranej bitwie pod Dornach w 1499 r. cesarz Maksymilian I Habsburg uznał za niemożliwe podporządkowanie sobie kantonów (dodatkowo wspieranych przez Francję). W wyniku pokoju podpisanego w tym samym roku w Bazylei Szwajcaria uzyskała gwarancję bezpieczeństwa. Umożliwiło to rozwój konfederacji, zaczęły przystępować do niej kolejne kantony oddzielające się od Włoch i Francji. Do końca XVI w. zjednoczyło się ich 13. Po wojnie trzydziestoletniej na mocy pokoju westfalskiego z 1648 r. państwo uzyskało potwierdzenie swej niepodległości i suwerenności. W 1788 r. Napoleon opanował większość kantonów i nadał im nazwę Republiki Helweckiej. Terytorium rozszerzono o kolejne kantony odebrane Austrii. Szwajcaria przez jakiś czas była sojusznikiem Francji, jednak po bitwie pod Lipskiem w 1813 r. ogłosiła swoją neutralność.
Źródło: Anna Głąb, System polityczny Szwajcarii, 10.04.2005 r., dostępny w internecie: psz.pl [dostęp 14.07.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.
Samorząd terytorialny na świecie (25). Wielka BrytaniaW Anglii występują następujące szczeble podziału terytorialnego:
Regiony – wykorzystywane w określaniu okręgów wyborczych do europarlamentu oraz na unijne potrzeby statystyczne. Wyjątkową pozycję ustrojową ma region Londyn z wybieranym w wyborach powszechnych burmistrzem oraz współrządzącym z nim zgromadzeniem. W pozostałych regionach funkcjonują gremia oparte na działalności wolontaryjnej, które mają wspierać działania samorządów niższych szczebli.
Hrabstwa – których podstawowym organem jest wybierana w wyborach powszechnych rada. Posiada ona kompetencje o charakterze ogólnym – zarówno stanowiące, jak i wykonawcze. Wśród obszarów zadań rady hrabstw trzeba wymienić przede wszystkim edukację, politykę socjalną, infrastrukturę drogową, pożarnictwo, gospodarkę odpadami, a także działania planistyczne. Ciekawostką są hrabstwa unitarne, które realizują wszystkie zadania samorządowe na danym terenie – na ich obszarze nie występują niższe szczeble.
Dystrykty – w których także działają organy kolegialne – rady. Funkcjonują w nich także burmistrzowie, którzy w zależności od przyjętego w konkretnym dystrykcie modelu są albo postaciami pozbawionymi szerszych kompetencji wskazywanymi przez rady, albo wyposażonymi w szersze możliwości działania organami wybieranymi w wyborach powszechnych.
Parafie świeckie – gdzie kluczową rolę pełnią zwoływane raz do roku zgromadzenia parafii, w których uczestniczą wszyscy uprawnieni do głosowania mieszkańcy. Dopuszczalne jest także powoływanie rady parafii. Często jednak w tych najmniejszych jednostkach organy w zasadzie są niepotrzebne, a sprawy załatwia się w drodze demokracji bezpośredniej na zgromadzeniach. Do kompetencji parafii należy dbanie o lokalną drobną infrastrukturę, bieżące naprawy, tereny zielone czy lokalny transport.
Źródło: Samorząd terytorialny na świecie (25). Wielka Brytania, dostępny w internecie: wartowiedziec.pl [dostęp 14.07.2020 r.].