Barbara Szatur–Jaworska Bezpieczeństwo socjalne – wybrane pieniężne świadczenia społeczne

Renta rodzinna jest świadczeniem przysługującym uczestnikom wszystkich istniejących w Polsce systemów emerytalno‑rentowych – ubezpieczeniowych i zaopatrzeniowych. Zakres podmiotowy tego świadczenia uznać zatem należy za wystarczający. W systemie pracowniczym przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Świadczenie to przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne. Do uprawnionych członków rodziny zalicza się:

• dzieci (własne, drugiego małżonka, przysposobione);

• wnuki i rodzeństwo;

• wdowy i wdowców;

• rodziców.

1 Źródło: Barbara Szatur–Jaworska, Bezpieczeństwo socjalne – wybrane pieniężne świadczenia społeczne, „Stan przestrzegania praw osób starszych w Polsce. Analiza i rekomendacje działań” 2008, nr 65, s. 52.

Skandynawski model państwa opiekuńczego

Dobrobyt w Finlandii budowany przez obywateli i państwo

Pewnego dnia, w początku lat 90., mój znajomy – długoletni pracownik ONZ – zauważył: „Wiesz, Hilkka, lepiej nie mów za dużo o tym państwie opiekuńczym. To luksus dla najbogatszych, biedne kraje nie mają co o tym marzyć. Ta uwaga bardzo mnie zdenerwowała. Czułam, że to nieprawda, ale nie miałam argumentów. Teraz już je mam”.

Wspomniana wyżej uwaga spowodowała, iż zaczęłam studiować historię pojawienia się dobrobytu w Finlandii i innych państwach skandynawskich. Kraje te leżą na dalekiej północy, w surowym klimacie, gdzie natura nie pozwala na więcej niż jeden plon w roku. Co więcej, kraje skandynawskie nigdy nie miały kolonii, na których wiele bogatych państw zbudowało przez wieki swoją potęgę. Jednak, według statystyk ONZ, kraje skandynawskie należą do najbogatszych, a także najbardziej egalitarnych i demokratycznych na świecie.

Powszechnie uważa się, że kraj najpierw musi stać się bogaty, a dopiero później może zapewnić dobre warunki socjalne i dobrobyt swoim obywatelom. Zaawansowanie krajów skandynawskich na drodze do budowania społeczeństwa opiekuńczego świadczy o czymś innym: ich dobrobyt jest zależny od budowaniu państwa opiekuńczego dla obywateli. Kraje te nie byłyby bogate bez zdrowych i aktywnych obywateli, a zarazem nie byłyby w stanie dostarczyć ludziom opieki zdrowotnej, edukacji i całego szeregu usług socjalnych bez odpowiedniego poziomu wzrostu gospodarczego. Oznacza to, że jedno potrzebuje drugiego.

3 Źródło: Skandynawski model państwa opiekuńczego, dostępny w internecie: kasakobiet.most.org.pl [dostęp 2.03.2020 r.].