Sprawdź się
Przeczytaj fragment opracowania historycznego dotyczącego konfliktu polsko‑krzyżackiego. Następnie wybierz poprawną odpowiedź i uzasadnij swoje zdanie.
Zapoznaj się z fragmentem opracowania historycznego dotyczącego konfliktu polsko‑krzyżackiego. Następnie wybierz poprawną odpowiedź i uzasadnij swoje zdanie.
Historia Polski do 1572Już kilka miesięcy później obie strony przestały realizować traktatowe postanowienia. [...] Stosunki psuły się coraz bardziej. Zakon przestał płacić okup i wbrew amnestii karał ludzi, którzy współpracowali w czasie wojny z królem. Polacy wystąpili natomiast z nowym programem rewindykacji, żądając zwrotu już nie tylko Żmudzi, Santoka i Drezdenka, lecz także Pomorza, ziemi chełmińskiej oraz całej puszczy na terenie dawnej Jaćwieży (między Litwą a Prusami), co stworzyło zupełnie nową płaszczyznę sporu i uniemożliwiło wszelkie porozumienie. Zakon przeżywał głęboki kryzys, wielki mistrz Plauen został obalony przez opozycję, oskarżającą go o dążenia wojenne. Ale wojny nie udało się uniknąć. W lipcu [...] Jagiełło wypowiedział wojnę i ruszył na Prusy. Armia polsko‑litewska była podobno jeszcze większa [...]. Krzyżacy [...] nie odważyli się wystąpić w polu, więc wojska królewskie maszerowały przez kraj, niszcząc go niemiłosiernie, aż po przedpola Królewca. Z powodu kłopotów aprowizacyjnych [...] król musiał się w końcu wycofać i pod przygraniczną Brodnicą zawarto dwuletni rozejm [...]. Spór polsko‑krzyżacki miał w tym czasie zostać oddany pod arbitraż króla Zygmunta, papieża albo soboru.
Źródło: Tomasz Jurek, Edmund Kizik, Historia Polski do 1572, Warszawa 2013, s. 389. PWN.
Fragment opisuje wydarzenia związane z…
- kampanią grunwaldzką (1409–1411).
- wojną golubską (1422).
- wojną głodową (1414).
- wojną z lat 30. XIV w.
Przeczytaj fragment przywileju jedlneńskiego i zaznacz, które z podanych stwierdzeń odnoszących się do tekstu są prawdziwe, a które fałszywe.
Zapoznaj się z fragmentem przywileju jedlneńskiego i zaznacz, które z podanych stwierdzeń odnoszących się do tekstu są prawdziwe, a które fałszywe.
Przywilej jedlneński z 4 III 1430 r. Wiek V–XV w źródłach[...] dostojeństw i urzędów, [...] nie będziemy udzielać żadnemu człowiekowi obcemu, lecz tylko szlachcicowi zasłużonemu i dobrej używającemu sławy, a mieszkańcowi tej ziemi, w której takowe dostojeństwo zostanie opróżnione; [...]. Nadto, [...] żadnemu zgoła cudzoziemcowi nie będziemy powierzać w zarząd [...] zamku, warowni albo miasta, czynić go starostą, dzierżawcą i zwierzchnikiem ziemi jakowej albo dzielnicy naszego królestwa polskiego. Przyrzekamy przy tym i zapewniamy, że ilekroć na wezwanie nasze szlachta królestwa polskiego dla odparcia napaści nieprzyjacielskiej wyjdzie poza granice naszego kraju, wydzielimy jej stosowna nagrodę za poniesioną niewolę lub inne szkody [...]. Uwalniamy prócz tego wszystkich kmieci w włościach naszych od wszelkich opłat, podatków, poborów, robocizn, przewozów podwodami zwanych, ciężarów i posług rozmaitych, danin zbożowych sęp zwanych, krom dwóch groszy zwyczajnej monety polskiej, w królestwie polskim bieżącej [...]. Co do miast zaś dawnych i nowych, za czasów naszego panowania powstałych, tak rozporządzamy, że ten obywatel albo mieszczanin, który wraz z żoną, dziećmi i czeladzią mieszka, a sam albo przez swego zagrodnika lub oracza w roli pracuje, nie będzie obowiązany do płacenia poradlnego. Ale jeżeli za miastem lub miasteczkiem pracuje, płacić ma rzeczone poradlne, tak jakby na wsi mieszkał [...]. Nadto przyrzekamy, że nigdzie w całym królestwie polskim nie będziemy ustanawiać ani w jakikolwiek bądź sposób zaprowadzać swoich sędziów królewskich [justitiarii].
Źródło: Przywilej jedlneński z 4 III 1430 r. Wiek V–XV w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 188–192. PWN.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Starosta sądecki mógł zostać kasztelanem poznańskim. | □ | □ |
| Gdy król podróżował po kraju, chłopi z jego włości mieli obowiązek dostarczania dla niego i członków jego dworu koni wierzchowych. | □ | □ |
| Poradlne było podatkiem, który na mocy przywileju miały płacić osoby pracujące na roli. | □ | □ |
W średniowieczu każdy dokument wydany przez kancelarię królewską musiał być uwierzytelniony za pomocą pieczęci. Pieczęć nadawała moc prawną dokumentowi, ale też zabezpieczała go przed naruszeniem. Stanowiła ona znak rozpoznawczy każdego władcy. Spośród podanych niżej trzech pieczęci wybierz tę, która była używana przez Władysława Jagiełłę, a następnie uzasadnij swój wybór.
- 1
- 2
- 3
Indeks górny Źródło ilustracji: Wikimedia Commons, domena publiczna. Indeks górny koniecŹródło ilustracji: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Przeanalizuj drzewo genealogiczne i przeczytaj fragment tekstu źródłowego, a następnie wyjaśnij, dlaczego informacje zawarte w źródle 2 można uznać za konsekwencje informacji zamieszczonych w źródle 1.
Źródło 1
Źródło 2
Przywilej jedlneński z 4 III 1430 r.[...] chcąc zwłaszcza wynagrodzić wspaniale i po królewsku ich życzliwe i uprzejme chęci, jakie okazali synom moim, dostojnym książętom Władysławowi i Kazimierzowi, z których jednego, na wydane z naszej strony wezwanie, który im się do rządów zdawać będzie zdatniejszym, przyrzekli po moim zgonie [...] wziąć za króla swego, pana i dziedzica królestwa polskiego, tudzież krajów Litwy i Rusi [...]; a jak do lat dojrzałych przyjdzie, koroną królewską i berłem, jak prawego i dziedzicznego następcę obiecali ozdobić [...]. przyrzekamy najuroczyściej, że żadnego obywatela osiadłego za popełnioną winę lub przestępstwo nie będziemy więzili, ani więzić i karać dozwolimy, aż gdy o nie sądowo i dowodnie przekonanym, i nam albo staroście naszemu przez sędziego tej ziemi, w którym tenże obywatel zamieszkał, wydanym zostanie [...]. Nikomu też dóbr ani dzierżaw zabierać nie będziemy, chyba że w drodze prawa przez sędziów właściwych albo panów naszych jako winowajca będzie nam wskazany.
Źródło: Przywilej jedlneński z 4 III 1430 r., [w:] M.Sobańska-Bodnaruk, S.B.Lenard, Wiek V-XV w źródłach, Warszawa 1997.
Król Władysław Jagiełło zmarł 1 czerwca 1434 r. Uroczyste ceremonie pogrzebowe odbyły się 18 dni później w katedrze wawelskiej. Uczestniczyli w nich nie tylko członkowie rodziny i najbliżsi doradcy. Do krakowskiej stolicy ściągnęło także wiele najwybitniejszych osobistości ówczesnej Europy – sojuszników i wrogów. Wybierz spośród podanych niżej tych, którzy potencjalnie mogliby towarzyszyć zmarłemu władcy w ostatniej posłudze
- Książę Witold Kiejstutowicz
- Zygmunt Luksemburczyk
- Wielki mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen
- Elżbieta z Pilczy Granowska, żona Władysława Jagiełły
- Książę litewski Świdrygiełło
Przeanalizuj poniższą mapę, a następnie uzasadnij podając dwa argumenty, że przedstawia ona Polskę i Litwę pod koniec życia Władysława Jagiełły.
Zapoznaj się z fragmentem kazania wygłoszonego przez Grzegorza z Sanoka na pogrzebie Władysława Jagiełły i odpowiedz następnie na pytania.
Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa PolskiegoGdy tysięczny trzechset osiemdziesiąty szósty
A drugi od Janusa księżyc już po Ciebie płynął
I już on swoim biegiem dwanaście dni przetoczył,
A panowie i lepiej zrodzeni zeszli się razem,>
Ludzie to byli z całego Królestwa, obrońcy prawa,
Królem cię, drogi, naszym nad miastami
Wszystkimi mienią oraz panem swoim pełniej [...]
A oto, kiedy luty zawitał znów jeszcze
Ze swymi czternastoma dniami bez żalu
Pozbyłeś się Jagiełły imienia, a wziąłeś Władysława [...]
A ileż to razy cieszyli się Polacy, co w pobliżu byli,
Gdy widzieli złożoną do boju prawicę króla.
Jak silną dłonią pocisk wypuszcza, co śmierć niesie
I jak wprawnie wymierza swój miecz na Getów.
Czerwoną krwią pruską nawilgło wówczas pole.
Gdy dzień Rozesłania
Apostołów zajaśniał.Źródło: Jan Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, t. 11, Kraków 2009, s. 142–144. PWN.
Zaznacz na mapie:
numerem 1 – miejsce zawarcia układu z Litwą, na mocy którego Władysław Jagiełło poślubił Jadwigę Andegaweńską i został królem polskim
numerem 2 – miejsce podpisania pokoju po zakończeniu wielkiej wojny z zakonem krzyżackim
numerem 3 – miejsce największej bitwy z zakonem krzyżackim za czasów Władysława Jagiełły
numerem 4 – miejsce zawarcia ostatniej za życia Jagiełły unii z Wielkim Księstwem Litewskim
Oceń politykę Władysława Jagiełły w zakresie stosunków z Wielkim Księstwem Litewskim i zakonem krzyżackim z punktu widzenia Polaka, Litwina i zakonu krzyżackiego. Wskaż mocne i słabe strony.