Sprawdź się
W książce nauczyciel mówi do Piotra na jednej z pierwszych lekcji:
Widnokrąg– Tylko nie idź za szybko – upominał mnie, mogłoby się wydawać, że ze względu na swoją starość, lecz zaraz wyjaśniał: – Drugi raz już nie zrobisz tego samego kroku. […]
– Widzisz – powiedział, kiedyśmy już odeszli od tamtego miejsca – tego, co ty widzisz, nikt inny nie widzi. Choćby widział dużo więcej.Źródło: Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, Kraków 2019, s. 274–275.
Odczytaj znaczenie tych słów. Wybierz poprawne odpowiedzi:
- Pan nie widział dokładnie, miał słaby wzrok. Chciał mieć chłopca za przewodnika i przy okazji zmuszał go do opowiadania, co widzi.
- Zniedołężniały stary nauczyciel wolał prowadzić zajęcia z historii i geografii w plenerze, ponieważ miał kłopoty ze zdrowiem i potrzebował ruchu.
- Nauczyciel konfrontuje chłopca z refleksyjnym, relatywnym postrzeganiem świata.
- Pan kazał chłopcu dokładnie oglądać otoczenie i interpretować zaobserwowaną rzeczywistość.
- Słowa mają charakter metaforyczny i pokazują, że każdy człowiek postrzega inaczej zaobserwowaną rzeczywistość i zjawiska w niej zachodzące.
- Mistrz zwraca uwagę na to, w jaki sposób utrwalamy w naszej pamięci obrazy i doświadczenia.
W jaki sposób Piotr buduje osąd o samym sobie? Zapoznaj się z jedną z wielu refleksji Piotra wyrażoną w książce i odpowiedz na pytanie:
WidnokrągI nieważne, czy jest to jedynie złudzenie. W końcu wszystkie uczucia i wszystkie myśli prowadzą do złudzeń. Poza tym sprawiała mi niemałą przyjemność ta podszyta próżnością możność przeglądnięcia się w dziadkach, wujkach, wujenkach, jako w najbardziej przychylnym lustrze umieszczonym w najprzychylniejszym dla samopoczucia świetle.
Źródło: Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, Kraków 2019, s. 195.
Zapoznaj się z refleksją Piotra jako ojca na temat jego relacji z synem Pawłem:
WidnokrągOd jakiegoś czasu nie mogłem się pozbyć wobec niego stale towarzyszącej mi podejrzliwości, że wszystko, co powiem, brzmi dla niego jak dziwactwo, co pewnie było znakiem, że powoli ustala się między nami ta ledwo widoczna, lecz coraz bardziej nieprzekraczalna granica, broniąca nas przed sobą, a ściślej mówiąc, jego przede mną. Może nawet już zakreślająca jego własny widnokrąg, mający niewiele wspólnego z tym miejscem na wzgórzu, gdzieśmy właśnie stali u początku schodów, ani z tym miastem.
Źródło: Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, Kraków 2019, s. 322.
Wyjaśnij, czym jest własny widnokrąg człowieka w kontekście przemyśleń bohatera.
Niektórzy bohaterowie są naznaczeni poczuciem winy. Czego żałuje matka, a czego Piotr? Wybierz te wydarzenia, które wydają się istotne w powieści:
Matka żałuje:
- swojej młodości
- że nie wykształciła syna
- złamanej kariery męża
- trudnego losu, który zmusza ją do poświęcania się dla rodziny
- tego, że mąż zmarł i nie mogła dać mu więcej opieki i miłości
- że nie zrealizowała się osobiście
- że nie stać jej było na ubranie i buty dla siebie i rodziny
Piotr ma poczucie winy:
- z powodu ojca, ponieważ nie miał do niego cierpliwości
- z powodu osłabionych w dorosłym życiu relacji rodzinnych
- że nie zrobił kariery
- związane ze stratą żony i tym, że nie daje synowi tego, co otrzymałby od matki
- z powodu trudnych relacji z synem
- że nie rozumiał i męczył ojca (droga schodami do lekarza)
Bohater wraz z synem obserwują podczas wakacji morze. Przeczytaj fragment, a następnie umieść na mapie myśli wyrażenia, zwroty, epitety, które łączą się ze zmysłowym i emocjonalnym postrzeganiem morza przez bohaterów. Jaką pełnią funkcję te sfomułowania w kreacji bohatera?
- Nazwa kategorii: Morze
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii:
- Nazwa kategorii: Koniec elementów należących do kategorii Morze
- Elementy należące do kategorii Morze
-
Morze
WidnokrągPrzypłaszczony do piasku, z głową aby uniesioną na podłożonych pod brodą dłoniach, poddawałem się obezwładniającej błogości, która napływała z tej z lekka falującej równiny, niewystygłej jeszcze całkiem po wczorajszej kipieli. Nie mogłem oprzeć się wrażeniu, że patrzę na to morze ze szczytu tamtych schodów prowadzących ze wzgórza, na którym leżało miasto, do naszego domu. A nawet czułem, jak schodzę schodek po schodku, coraz niżej i niżej, coraz mocniej przytrzymując się spróchniałej poręczy, ku tej równinie morza i pełen skrywanego drżenia staram się odgadnąć, kiedy będzie ten ostatni schodek. Błogość bowiem nigdy nie jest taka jednoznaczna. Toteż wciągała mnie i odstręczała zarazem, budziła ufność i nieufność zarazem, jakby coś obiecywała po tamtej stronie widnokręgu i przejmowała równocześnie trwogą.
Kto wie, może oczekiwanie należy do natury widnokręgu, bo śledziłem te dalekie czerwone błyski, jakbym od tego widnokręgu i ja czegoś oczekiwał. Pozwalało mi to przynajmniej nie słyszeć tych wszystkich wrzasków, nawoływań, pisków, śmiechów, unoszących się nad plażą, ani też nie odczuwać gęstości ludzkich ciał cisnących się jedno przy drugim jakby do jakiegoś ogromnego wodopoju.Źródło: Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, Kraków 2019, s. 591.
W powieści ukazana jest miłość głównego bohatera do Anny. Czym dla Piotra jest zmysłowe doświadczenie dotyku? Rozwiń swoją odpowiedź.
WidnokrągUjąłem tę jej rękę i tak po raz pierwszy dotknęliśmy się. Ten dotyk nigdy już nie znikł z mojej dłoni, mimo że potem nieraz trzymaliśmy się za ręce, zwłaszcza gdy chodziliśmy na spacery za miasto.
Źródło: Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, Kraków 2019, s. 591.
WidnokrągMiałem wrażenie, że tą moją ręką, wbrew temu, co powiedziała, dotknęła ukrytego w tym białym skrawku piersi jakiegoś niewyklutego jeszcze bólu. Ten ból wyraźnie w tym dotknięciu czułem. Szedł od tego dotknięcia omal pokłuwającym drżeniem przez moje palce, rękę, ramię, ku mojemu sercu. A pewnie szedł i ode mnie ku niej, bo dotknięcie nie ma kierunku ani brzegów jak rzeka.
Źródło: Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, Kraków 2019, s. 599.
W prologu i ostatnim rozdziale (10. Dotknięcie) narrator nawiązuje do utrwalonego na zdjęciu obrazu. Odszukaj cytaty i sformułuj odpowiedź na pytanie, jakie symboliczne znaczenie zostaje nadane fotografiom.
| Cytat | Wyjaśnienie |
|---|---|
Wypisz z fragmentu książki Michała Siedleckiego różne rozumienie pojęcia tytułowego widnokręgu. Która z interpretacji jest – według ciebie – najtrafniejsza? Uzasadnij, odwołując się do treści całej powieści.
Myśliwski metafizyczny. Rozważania o Widnokręgu i Traktacie o łuskaniu fasoliPojęcie „widnokręgu” oznacza więc w powieści Myśliwskiego wewnętrzną przestrzeń umysłu poszczególnych bohaterów tej książki, jak również odnosi się ono do ich refleksji filozoficznych. To także intrygująca idea, w treści której została zawarta bezbrzeżna więź duchowa łącząca Piotra i jego najbliższą rodzinę. Słowo to wiąże się tu też z immanentnymi cechami charakteru czołowych postaci Widnokręgu, a także z ich niecodziennymi i emblematycznymi wizjami z pogranicza jawy oraz snu. Widnokrąg funkcjonuje więc tutaj jako zjawisko metafizyczne.
Metafizyczny „widnokrąg” stanowi w dziele Myśliwskiego zagadkową sferę oddzielającą symbolicznie ziemskie życie człowieka od przestrzeni „nieba” – uniwersum poznawczo nieodgadnionego. Główny bohater Widnokręgu – obserwujący i interpretujący dookolną rzeczywistość wedle immanentnych projekcji własnego umysłu – wyznacza tu swoją tajemniczą osobą mityczny axis mundi. To ponadprzeciętna postać przechowująca w swoim „duchowym” wnętrzu pierwiastek idealnego, boskiego człowieka.Źródło: Michał Siedlecki, Myśliwski metafizyczny. Rozważania o Widnokręgu i Traktacie o łuskaniu fasoli, Białystok 2015, s. 208–209.
Jaką rolę w budowaniu tożsamości pełni przeszłość? Napisz rozprawkę na ten temat, liczącą około 400 słów. Wykorzystaj podpowiedzi interpretacyjne z lekcji.