Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z tekstem i wykonaj ćwiczenie.

1
(…)

Raz zbudzona żądza nowości, która już od dawna wstrząsa społeczeństwami, musiała w końcu swą chęć zmian przenieść z dziedziny polityki na sąsiednie pole gospodarstwa społecznego. A nowe postępy w przemyśle i nowe metody produkcji, zmiana stosunków między przedsiębiorcami a pracownikami najemnymi, napływ bogactw do rąk niewielu przy równoczesnym zubożeniu mas, wzrost zaufania pracowników we własne siły i łączność między nimi, nade wszystko zaś pogorszenie się obyczajów, sprawiły, że walka (społeczna) zawrzała.

rerum Źródło: (…), 1891 r., dostępny w internecie: mop.pl [dostęp 23.04.2021 r.].
Rn58Qdf3dQxCF
Podaj, kto jest autorem powyższego tekstu. (Uzupełnij).
RfXzvEDrLayr2
Zaznacz odpowiedź najbliższą swojej. Możliwe odpowiedzi: 1. Leon XIII, 2. Konrad Adenauer, 3. Wojciech Korfanty, 4. Jan Paweł II
R4uPCNREkxWaX2
Ćwiczenie 2
Zdecyduj, które stwierdzenia dotyczące chrześcijańskiej demokracji są prawdziwe, a które fałszywe. Jan Paweł II był orędownikiem filozofii personalizmu. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Chrześcijańska demokracja akceptuje zasadę rozdziału Kościoła od państwa. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Ład społeczny w państwie demokratycznym powinien być zbudowany przy zastosowaniu zasady subsydiarności państwa. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wojciech Korfanty był przywódcą Polskiej Partii Socjalistycznej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
2
Ćwiczenie 3
Rbqju35qMXDTt
Uzupełnij tekst. 1. inteligenckim, 2. człowiek, 3. czynnik pozwalający Kościołowi na kształtowanie polityki, 4. 1891, 5. Katolicka nauka społeczna, 6. personalizmem, 7. więź osobową między Bogiem a człowiekiem, 8. robotniczym, 9. socjalizmem, 10. Chrześcijańska demokracja, 11. populizmem, 12. liberalizmem, 13. społeczeństwo, 14. Rerum novarum, 15. Nova Res, 16. 1912 to doktryna społeczna i polityczna, której pojawienie się datujemy na koniec XIX w. W 1. inteligenckim, 2. człowiek, 3. czynnik pozwalający Kościołowi na kształtowanie polityki, 4. 1891, 5. Katolicka nauka społeczna, 6. personalizmem, 7. więź osobową między Bogiem a człowiekiem, 8. robotniczym, 9. socjalizmem, 10. Chrześcijańska demokracja, 11. populizmem, 12. liberalizmem, 13. społeczeństwo, 14. Rerum novarum, 15. Nova Res, 16. 1912 r. ówczesny papież Leon XIII wydał encyklikę 1. inteligenckim, 2. człowiek, 3. czynnik pozwalający Kościołowi na kształtowanie polityki, 4. 1891, 5. Katolicka nauka społeczna, 6. personalizmem, 7. więź osobową między Bogiem a człowiekiem, 8. robotniczym, 9. socjalizmem, 10. Chrześcijańska demokracja, 11. populizmem, 12. liberalizmem, 13. społeczeństwo, 14. Rerum novarum, 15. Nova Res, 16. 1912. Była ona w całości poświęcona problemom gospodarczym i społecznym ówczesnego świata. Szczególnie istotną kwestią poruszoną w encyklice było zagrożenie 1. inteligenckim, 2. człowiek, 3. czynnik pozwalający Kościołowi na kształtowanie polityki, 4. 1891, 5. Katolicka nauka społeczna, 6. personalizmem, 7. więź osobową między Bogiem a człowiekiem, 8. robotniczym, 9. socjalizmem, 10. Chrześcijańska demokracja, 11. populizmem, 12. liberalizmem, 13. społeczeństwo, 14. Rerum novarum, 15. Nova Res, 16. 1912. Encyklika miała być odpowiedzią na wpływ, jaki nurt ten zyskiwał głównie w środowisku 1. inteligenckim, 2. człowiek, 3. czynnik pozwalający Kościołowi na kształtowanie polityki, 4. 1891, 5. Katolicka nauka społeczna, 6. personalizmem, 7. więź osobową między Bogiem a człowiekiem, 8. robotniczym, 9. socjalizmem, 10. Chrześcijańska demokracja, 11. populizmem, 12. liberalizmem, 13. społeczeństwo, 14. Rerum novarum, 15. Nova Res, 16. 1912. Papież zdawał sobie sprawę, że jeśli ten wpływ nie zostanie zahamowany, to Kościół może utracić kontakt z tą grupą. Konieczne więc było stworzenie doktryny politycznej, która będzie atrakcyjna i konkurencyjna. Doktryna ta miała przedstawić nowy porządek społeczny na podstawie społecznej nauki Kościoła katolickiego. Oparła swe założenia również na filozoficznym kierunku zwanym 1. inteligenckim, 2. człowiek, 3. czynnik pozwalający Kościołowi na kształtowanie polityki, 4. 1891, 5. Katolicka nauka społeczna, 6. personalizmem, 7. więź osobową między Bogiem a człowiekiem, 8. robotniczym, 9. socjalizmem, 10. Chrześcijańska demokracja, 11. populizmem, 12. liberalizmem, 13. społeczeństwo, 14. Rerum novarum, 15. Nova Res, 16. 1912 (przedmiotem filozoficznych badań i rozważań jest 1. inteligenckim, 2. człowiek, 3. czynnik pozwalający Kościołowi na kształtowanie polityki, 4. 1891, 5. Katolicka nauka społeczna, 6. personalizmem, 7. więź osobową między Bogiem a człowiekiem, 8. robotniczym, 9. socjalizmem, 10. Chrześcijańska demokracja, 11. populizmem, 12. liberalizmem, 13. społeczeństwo, 14. Rerum novarum, 15. Nova Res, 16. 1912; kierunek ten traktuje religię jako 1. inteligenckim, 2. człowiek, 3. czynnik pozwalający Kościołowi na kształtowanie polityki, 4. 1891, 5. Katolicka nauka społeczna, 6. personalizmem, 7. więź osobową między Bogiem a człowiekiem, 8. robotniczym, 9. socjalizmem, 10. Chrześcijańska demokracja, 11. populizmem, 12. liberalizmem, 13. społeczeństwo, 14. Rerum novarum, 15. Nova Res, 16. 1912).

Materiał źródłowy do ćwiczeń 4–5.

1
Leon XIII Encyklika o treści robotniczej – Rerum novarum

Rerum novarum

3. Socjaliści, wznieciwszy zazdrość (ubogich do bogatych), mniemają, że dla usunięcia przepaści między nimi znieść trzeba prywatną własność, a zastąpić ją wspólnym wszystkim posiadaniem dóbr materialnych, i to w ten sposób, żeby nimi zarządzali bądź naczelnicy gmin, bądź kierownicy państw. Przez tę przemianę posiadania prywatnego na wspólne zapewniającą, jak sądzą, równy podział rzeczy i korzyści, spodziewają się socjaliści uleczyć obecne zło. To jednak nie rozwiąże trudności, a samej klasie robotników przyniesie w rezultacie szkodę. Jest ponadto ten pogląd niesprawiedliwym; zadaje bowiem gwałt prawnym właścicielom, psuje ustrój państwa i do głębi wzburza społeczeństwo.

cyt1 Źródło: Leon XIII, Encyklika o treści robotniczej – Rerum novarum, 1996 r., dostępny w internecie: mop.pl [dostęp 17.10.2020 r.].
31
Ćwiczenie 4
R1YeRlEvBi2Fn
Wyjaśnij, jaka była geneza wydania encykliki przez papieża Leona XIII. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 5
RaQMR3PNAodsH
Podaj argumenty, jakich papież używa przeciwko socjalizmowi. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.

1
mp Abp Skworc: Wojciech Korfanty jednym z najwybitniejszych synów Śląska

Metropolita katowicki odprawił uroczystą mszę św. z okazji przypadającej dziś 80. rocznicy śmierci Wojciecha Korfantego – wielkiego Ślązaka, który stanął na czele III powstania śląskiego, a później jednego z liderów polskiej chrześcijańskiej demokracji oraz opozycji antypiłsudczykowskiej. Msza św. sprawowana była 17 sierpnia w archikatedrze katowickiej w liturgiczne święto św. Jacka, który także pochodził ze Śląska.

Abp Wiktor Skworc powiedział, że Korfanty był człowiekiem, który „na początku XX wieku, a zwłaszcza w czasie trzech powstań śląskich i w czasie plebiscytu, stał się Lux ex Silesia i na firmamencie postaci z Górnego Śląska pozostaje gwiazdą pierwszej wielkości”. Dodał, że Korfanty był nie tylko mężem stanu, ale i znawcą, jak i krzewicielem katolickiej nauki społecznej.

Przypomniał, że Wojciech Korfanty urodził się na terenie Siemianowic w rodzinie górniczej. Tuż przed maturą został relegowany za polskość z katowickiego gimnazjum, zdał egzamin dojrzałości i podjął studia wyższe. A jako młody człowiek, student we Wrocławiu, zaangażował się na rzecz politycznej emancypacji Górnoślązaków.

„Od młodości trwał w wierności Kościołowi katolickiemu i katolickiej nauce społecznej, której był nie tylko znawcą, ale i krzewicielem” – podkreślił kaznodzieja. Dodał, że umiał ją aplikować do konkretnych sytuacji i w oparciu o nią proponował rozwiązywanie problemów polityczno‑społecznych oraz chrześcijańskie „urządzanie” państwa polskiego.

A jako człowiek wielkiego zaufania ludu śląskiego „niejako przymuszony rezultatem plebiscytu”, stanął na czele III powstania śląskiego, które wywalczyło korzystne dla Polski decyzje o podziale Górnego Śląska – podkreślił arcybiskup.

Następnie unaocznił prześladowania ze strony sanacji, jakie spotkały Korfantego jako jednego z liderów chrześcijańskiej demokracji, która była ugrupowaniem opozycyjnym wobec Piłsudczyków. „W związku z działaniami sanacji w kraju został w 1930 roku aresztowany, po odzyskaniu wolności wrócił na Górny Śląsk” – wyjaśnił abp Skworc.

Dodał, że Korfanty, który był nieustannie inwigilowany, podjął decyzję o emigracji. Zamieszkał na kilka lat w czeskiej Pradze. „Tuż przed wybuchem II wojny wrócił jednak do Warszawy, lecz spotkał się z wrogim przyjęciem. Ponownie aresztowany. Zmarł 17 sierpnia 1939. Jego manifestacyjny pogrzeb odbył się w Katowicach. Uroczystościom przewodniczył biskup katowicki Stanisław Adamski” – zaznaczył metropolita katowicki.

Następnie abp Skworc przypomniał aktualność wielu tez, jakie za życia głosił Wojciech Korfanty, a które stanowiły rdzeń jego programu politycznego. Wśród nich wymienił troskę o zdrowie moralne narodu, troskę o dobro wspólne państwa i wszystkich obywateli w opozycji do partyjnych gier poszczególnych ugrupowań, a także troskę o uniwersalizm misji Kościoła, który nie powinien „mieszać się do walk partyjno‑politycznych i zawsze stać ponad nimi”.

cyt2 Źródło: mp, Abp Skworc: Wojciech Korfanty jednym z najwybitniejszych synów Śląska, 17.08.2019 r., dostępny w internecie: niedziela.pl [dostęp 1.12.2019 r.].
RPWQKQdKxOm1i
Opisz, na jakie zasługi Wojciecha Korfantego zwrócił uwagę w homilii abp Wiktor Skworc. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Alicja Zygmunt Państwo pomocnicze w ujęciu katolickiej nauki społecznej

Katolicka nauka społeczna sformułowała definicję państwa jako społeczności, wspólnoty, której podmiot stanowi naturalna grupa ludzi połączonych dążeniem do realizacji określonych celów, a zatem szacunkiem dla wartości, w jakich chcieliby partycypować. (…) Bardzo istotną właściwością społeczności państwowej jest jej aspekt pomocniczy, wskazujący na fundamentalne z punktu widzenia katolickiej nauki społecznej twierdzenie, że osoba ludzka jest podmiotem tej społeczności, co oznacza, że państwo w swym działaniu powinno pozostać na usługach człowieka jako osoby. Mądre i holistyczne korzystanie z zasady pomocniczości ma bez wątpienia wymiar polityczny, gdyż jest powiązane z władzą. Pomocniczość oznacza bowiem dyslokację władzy. (…) Zasada pomocniczości dyktuje obowiązek pomagania jednostkom niższym przez wyższe, tak aby mogły one realizować swoje zadania (…).

państwo Źródło: Alicja Zygmunt, Państwo pomocnicze w ujęciu katolickiej nauki społecznej, „Doctrina. Studia społeczno-polityczne” 2012, nr 9, s. 349.
RuuSAiNVV9ztZ
Uwzględniając zasadę dyslokacji władzy, podaj przykład zastosowania zasady pomocniczości w państwie polskim. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Monika Chomątowska Nauka społeczna Kościoła a gospodarka społeczna

Można (…) powiedzieć, że nauka społeczna Kościoła to dyscyplina normatywna. Przy takim rozumieniu nie sprawia większych trudności stwierdzenie, że wbrew obiegowym opiniom, nie chodzi tutaj o propozycję ustroju społeczno‑politycznego, lecz o zbiór zasad etycznych, moralnych, stanowiących według Kościoła granice, w ramach których możliwy staje się wybór różnych form organizacji społeczeństwa i państwa. (…) Dzięki takiemu podejściu do zagadnienia, zachowany zostaje zarówno element doktrynalny, jak i praktyczny, co umożliwia korzystanie z wytycznych moralnych w każdej sytuacji społeczno‑politycznej i pozwala na zachowanie prawidłowej autonomii rzeczywistości świeckiej i kościelnej. Kościół nie określa zatem ustroju państwowego, nie ingeruje w formę, jaką przyjmują społeczeństwa, lecz jedynie wyznacza granice, których państwo nie może przekraczać. W ramach tych granic pozostawia się natomiast swobodę wyboru rozwiązań instytucjonalnych, prawnych, ustrojowych i administracyjnych.

nauka Źródło: Monika Chomątowska, Nauka społeczna Kościoła a gospodarka społeczna, „Ekonomia Społeczna” 2013, nr 3, s. 67–68.
Rp3tUc8AnLFIp
Na podstawie tekstu źródłowego wyjaśnij, na czym polegają relacje państwo–Kościół w nauce społecznej Kościoła. (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 9

Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj ćwiczenie.

1
Dominika Sozańska (…) Przyczyny słabości i szanse rozwoju

Wierzymy w ludzką godność. Godność Człowieka i życia ludzkiego – również tego jeszcze nie narodzonego – jest nienaruszalna. Szanujemy każdą jednostkę jako niepowtarzalną i autonomiczną we wszystkich stadiach jej życia. Godność przysługuje w równym stopniu każdemu człowiekowi, bez względu na płeć, rasę, narodowość, wiek, niepełnosprawność, przekonania religijne i polityczne, zdrowie i umiejętności, sukces lub jego brak.

przyczyny Źródło: Dominika Sozańska, (…) Przyczyny słabości i szanse rozwoju, Kraków 2011, s. 46.
R1Fzqr7DwAMLs
Rozstrzygnięcie: (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).