Sprawdź się
Idealizm Platona zawierał w sobie przekonania, iż...
- idee są prymarne wobec materii.
- idee istnieją niezależnie od ludzkiego rozumu.
- idee są złudzeniami.
- rzeczywistość zmysłowa jest złudzeniem.
Wskaż wszystkie poprawne zakończenia zdania.
Racjonalizm Platona przyjmował, że {#jedynie rozumem można dotrzeć do idei}/{#poznanie rozumowe jest pewne}/{#idee są wrodzone}/{idee są pojęciami rozumu}.
Wyjaśnij, co w poniższym fragmencie Ennead Plotyna przypomina myśl Platona o ideach:
Enneady V, 4Albowiem musi być coś przed wszystkimi rzeczami, coś pojedynczego i różnego od wszystkich rzeczy, które są po Nim: musi być Ono dzięki Samemu Sobie, niepomieszane z rzeczami od Siebie pochodzącymi, i z drugiej strony musi znowu mieć moc obecności w rzeczach innych. Ono […] jest nawet ponad substancją – bo jeśli nie będzie pojedyncze, zewnątrz wszelkiego układu i składu i istotnie jedno, to nie będzie początkiem – Ono arcysamowystarczalne, ponieważ jest pojedyncze i najpierwsze, jako że to, co nie jest najpierwsze, potrzebuje rzeczy w nim pojedynczych, ażeby z nich być.
Źródło: Plotyn, Enneady V, 4, [w:] Barbara Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, tłum. A. Krokiewicz, Warszawa 1988, s. 75.
Wyjaśnij, na czym polega wpływ Platona na myśl Plotyna:
Enneady V, 4Więc w jaki sposób [różne byty pochodzą] od Pierwszego? Zaprawdę, jeżeli doskonałe jest Pierwsze i ze wszystkiego najdoskonalsze i jeżeli jest mocą pierwszą, to musi być najmocniejsze ze wszystkich jestestw i inne moce muszą, ile tylko „mogą”, Je naśladować.
Źródło: Plotyn, Enneady V, 4, [w:] Barbara Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, tłum. A. Krokiewicz, Warszawa 1988, s. 76.
Przeczytaj tekst i pogrupuj elementy na te, które są wspólne dla Platona i Augustyna, oraz na niezgodne lub nieprawdziwe.
Solilokwia, 3.8– Odrzucasz więc w tym wypadku wszelkie świadectwo zmysłów?
– Całkowicie odrzucam.
– A tego przyjaciela, o którym mówisz, że go dotąd nie znasz, chcesz poznać zmysłami, czy rozumem?
– Ta wiedza o nim, którą dały mi zmysły, o ile dają one jakąkolwiek wiedzę, jest licha i już mi nie wystarczy, rozumem natomiast usiłuję sięgnąć do tego, co czyni z niego mego przyjaciela, to jest do samej jego duszy.Źródło: Św. Augustyn, Solilokwia, 3.8, [w:] Barbara Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 1988, s. 81–82.
uznanie poznania rozumowego, twierdzenie, że poznanie rozumowe jako jedyne dociera do prawd świata pozazmysłowego, dusza postrzegana jako podstawa dla działania rozumu, odrzucenie poznania zmysłowego, poznanie zmysłowe jest wystarczające do dotarcia do prawdy, odrzucenie przyjaźni jako niemożliwej do poznania rozumowego
| elementy wspólne dla Platona i Augustyna | |
|---|---|
| elementy niezgodne lub nieprawdziwe |
Wyjaśnij, na czym polega wpływ Platona na myśl św. Augustyna w poniższym fragmencie:
Solilokwia, 2.7Rozum: Co chcesz zatem poznać? […] – Chcę poznać Boga i duszę. – Czy nic więcej? – Nic zgoła.
Źródło: Św. Augustyn, Solilokwia, 2.7, [w:] Barbara Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 1988, s. 81.
Wyjaśnij, na czym polega podobieństwo racjonalizmu Kartezjusza i Platona na podstawie poniższego fragmentu rozprawy Kartezjusza:
Prawidła kierowania umysłemWszelka wiedza jest poznaniem pewnym i oczywistym; a ten, kto o wielu rzeczach wątpi, nie jest bardziej uczony niż ten, kto o nich nigdy nie myślał; a nawet wydaje się on od tegoż ostatniego mniej uczony, jeśli o pewnych z nich fałszywe powziął mniemanie; dlatego lepiej jest nigdy nie badać, niż zajmować się tak trudnymi przedmiotami, iż nie mogąc odróżnić prawdy od fałszu, zmuszeni jesteśmy przyjmować to, co wątpliwe, za pewne, albowiem wówczas, mniejsza jest nadzieja powiększenia wiedzy niźli niebezpieczeństwo jej zmniejszenia. Otóż stosownie do tego prawidła odrzucamy wszelkie owe prawdopodobne tylko poznania i zakładamy, że należy wierzyć jedynie temu, cośmy doskonale poznali i w co nie można wątpić.
Źródło: Rene Descartes, Prawidła kierowania umysłem, [w:] Barbara Markiewicz, Filozofia dla szkoły średniej. Wybór tekstów, t. 2, tłum. L. Chmaj, Warszawa 1988, s. 131–132.
Wymień przynajmniej trzy przekonania, które wpłynęły na cytowane w bloku testowym poglądy Plotyna, św. Augustyna i Kartezjusza.