Sprawdź się
Na podstawie mapy i własnej wiedzy wykonaj polecenia.
Na podstawie opisu mapy i własnej wiedzy wykonaj polecenia.
Dopasuj do każdego z pojęć źródło, które ilustruje jeden z problemów ekologicznych współczesnego świata.
Źródło A
Źródło B
Źródło C
Źródło D
Źródło E
Źródło F
Źródło G
Źródło H
C, F, H, G, B, A, E, D
Zanieczyszczenie wody | |
Degradacja gleby | |
Efekt cieplarniany | |
Zanieczyszczenie powietrza | |
Emisja gazów cieplarnianych | |
Topnienie lodowców | |
Wyrąb lasów | |
Wzrost demograficzny |
Zapoznaj się z poniższymi opisami współczesnych konfliktów zbrojnych, a następnie wykonaj polecenie.
Tekst A
Armenia. Karawany śmierciZapach prochu czuć było wyraźniej. Coraz częściej dochodziło do potyczek i starć […]. W grudniu 1991 r. Związek Radziecki przestał istnieć i nie było już siły, która mogła powstrzymać rozlew krwi. Siły były nierówne. Ormian [w spornym regionie] było więcej – sto czterdzieści tysięcy, ale Azerbejdżan dysponował lepszym sprzętem wojskowym, który pozostał po armii radzieckiej. Z kolei Ormianie byli lepiej przygotowani do wojny. Azerowie, jako muzułmanie, choć służyli w armii radzieckiej, to najczęściej w jednostkach pomocniczych, albo pełnili inne mało odpowiedzialne funkcje. […] Na wojnę […] przybyli płatni najemnicy: Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini, Czeczeńcy, gotowi walczyć lub dostarczać broń. Bywało tak, że na przykład Rosjanie czy Ukraińcy stawali do walki po przeciwnych stronach. Na wojnę przybywali też mieszkańcy Armenii.
Tekst B
Zielone migdały, czyli po co światu KurdowieNic tu nie jest w stu procentach pewne […]. Zwłaszcza dzisiaj stabilność tego kawałka Bliskiego Wschodu to bańka mydlana rzucona na fale. […] Kilka lat temu stawiano w Dahuku nowe domy […]. Szast‑prast i lokatorzy tych apartamentowców – to rok 2014 – zbierali się do ucieczki w kierunku Turcji, bo dwadzieścia kilometrów od miasta pojawiły się czujki Państwa Islamskiego, zbieranina oszalałych islamistów z całego świata, którzy za żołd i kobiety – niewolnice – gotowi są obcinać głowy. […] Dzisiaj islamscy bojówkarze zbierają […] cięgi. Wygnano ich spod Dahuku, Irbilu, odzyskano […] tamę na Tygrysie, grodzącą rzekę na przedmieściach Mosulu. Kosztowało to życie setek peszmergów, dawnych partyzantów, a dzisiaj żołnierzy regularnej […] armii, bojowników (taki jest sens słowa „peszmerga”), którzy patrzą śmierci w twarz. Są między nimi czarnowłose dziewuchy, ubrane w bluzy panterki […]. Dziewczyny wśród peszmergów to żadna rewelacja.
Tekst C
Wojna […] rozpoczęła się w 1994 roku. Doprowadził do niej nie pojedynczy incydent bądź decydent. Nie sam Borys Jelcyn, rywalizujący z Michaiłem Gorbaczowem o przywództwo, nie Dżohar Dudajew, pragnący niepodległości dla swojego narodu, i nie generałowie zdemobilizowanej po porażce w Afganistanie armii. Konflikt był wynikiem splotu okoliczności, ambicji i decyzji. Skala i nakręcająca się z upływem czasu spirala przemocy przerosły oczekiwania przywódców po obu stronach frontu. Dwuletnia kampania zakończyła się w 1996 roku porażką armii mocarstwa. [Zwycięzcy] nie poradzili sobie z nieoczekiwanie odzyskaną niepodległością. Republika zamieniała się w miejsce, gdzie kwitł handel ludźmi i narkotykami, porwania dla okupu i zwykły bandytyzm. Rośli w siłę islamscy radykałowie.
Tekst D
Siły pakistańskie i indyjskie są w stanie najwyższej gotowości od lutego 2019 roku, kiedy Pakistan twierdził, że zestrzelił dwa indyjskie samoloty wojskowe w spornym regionie […] i schwytał pilota w odpowiedzi na nalot samolotów indyjskich na cele islamistycznych bojowników w Pakistanie. Wydarzenia z lutego 2019 roku były najpoważniejszym incydentem między oboma krajami od 20 lat. Spór […] między Delhi a Islamabadem trwa od 1947 roku, kiedy brytyjskie Indie podzielone zostały na dwa odrębne państwa – Pakistan dla muzułmanów i Indie dla wyznawców hinduizmu. Od tego czasu między krajami doszło do trzech wojen
Tekst E
Od uzyskania przez Sudan niepodległości w 1956 roku południowy region kraju dążył do niezależności. Od roku 1983 [trwała] wojna domowa, jeden z najbardziej krwawych konfliktów na świecie, który pochłonął około 1,5 mln istnień ludzkich oraz zmusił do ucieczki kolejne 4 mln osób. Ten długi okres zakończyło dopiero podpisanie 9 stycznia 2005 roku porozumienia z sudańskim rządem, nadające 10 południowym prowincjom autonomię. Prezydentem kraju został Salva Kiir Mayardit. W grudniu 2005 przyjęto konstytucję, a także zaplanowano przeprowadzenie referendum niepodległościowego. […] 9‑15 stycznia 2011 roku odbyło się referendum w sprawie niepodległości. Według oficjalnych danych z 7 lutego 98,83% głosujących opowiedziało się za odłączeniem […] od Sudanu.
Kurdystan, Sudan Południowy, Czeczenia, Górski Karabach, Kaszmir
Tekst 1 | |
Tekst 2 | |
Tekst 3 | |
Tekst 4 | |
Tekst 5 |
Jak współcześnie rozumieć sformułowanie kanadyjskiego medioznawcy Herberta Marshalla McLuhana, że świat stał się „globalną wioską”? Wyjaśnij, odwołując się do załączonych materiałów.
Źródło A
Nowe style życia w zglobalizowanym świecieGlobalizacja jest procesem występującym i postępującym równolegle z rozwojem technologicznym i cywilizacyjnym. Zawdzięcza ona dużo rewolucji mass mediów, bowiem zmiany w informatyce sprawiły, że media są najlepszymi i najszybszymi źródłami informacji na całym świecie. Kiedyś BC oznaczało „before Christ”, teraz BC znaczy „before Computer”. Kto nie korzysta z mediów, ten jest informacyjnym outsiderem. [...] Ziściły się więc przewidywania Marshalla McLuhana związane z pojęciem „globalnej wioski” dotyczącym świata, w którym media elektroniczne oraz migracje zmniejszają odległość między ludźmi i ich izolację, doprowadzając do przekonania, że żyjemy w wiosce, gdzie każdy każdego zna.
Źródło B
Źródło C
Na podstawie poniższych źródeł uzupełnij schemat metaplanu. Poniższą mapę możesz przybliżać tak, aby dokładnie dojrzeć wszystkie zaznaczone państwa.
Na podstawie poniższych źródeł uzupełnij schemat metaplanu.
Źródło A
Źródło B
Jak się rozkłada bogactwo na świecie?Liczba biednych spadła we wszystkich regionach świata oprócz Afryki, która zapada w nędzę. Co oznacza bieda? – Przede wszystkim brak dostępu do podstawowych świadczeń socjalnych, opieki zdrowotnej, szkół – dowodzi Bank Światowy. Nędza to również brak wody, głód, drogi, którą można dotrzeć do najbliższego miasta. […] – Wszystko dzieje się w czasie, gdy świat jest w stanie wyprodukować wystarczającą masę żywności, by nakarmić wszystkich potrzebujących - uważają analitycy banku. Dlaczego więc co ósmy mieszkaniec Ziemi chodzi głodny i biedny? Przede wszystkim dlatego, że gospodarki krajów najbiedniejszych są słabe, często targane konfliktami, w większości rolnicze – więc trudno im się rozwijać. Na niekorzyść najbiedniejszych działają również reguły handlu światowego, który utrudnia biednym produkcję rolną. Ceny surowców są dziś bardzo niskie. Kraje bogate mogą to wynagrodzić swoim rolnikom – dopłacają im […] i zamykają swoje rynki na konkurencyjne towary z krajów najbiedniejszych (np. cukier czy bawełnę). – Kraje biedne muszą mieć lepszy dostęp do rynków bogatych, jeżeli mają w ogóle rozwijać się w tempie, które pozwoli na wyrwanie się z kręgu nędzy – piszą ekonomiści Banku w raporcie. Sama zmiana reguł handlu i oddłużenie krajów najbiedniejszych nie spowodują jednak, że nagle kraje Afryki zaczną kwitnąć. Niezbędna jest również pomoc na szkolenia administracji, infrastrukturę, programy aktywizacji wsi.
Na podstawie zamieszczonych map wskaż zdania prawdziwe i fałszywe. Uzasadnij swój wybór, odwołując się do danych procentowych.
Źródło A
Źródło B