Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 1

Zaznacz poprawne odpowiedzi.

RTtfSsh4RHyuk

R1AKMCBdEBmOq1

Ćwiczenie 2

Ćwiczenie 3

Narysuj przykładowe wzory półstrukturalne dla podanych laktonów.

$α$ -lakton
$β$ -lakton
$γ$ -lakton
$δ$ -lakton

Jakie dostrzegasz podobieństwa strukturalne laktonów?

R1XtrxTmNsv9O

RyrN0Yf6rW2dt1

Ćwiczenie 3

Ćwiczenie 4

Laktony posiadają liczne interesujące i pożądane właściwości. Wymień trzy dla tego, którego wzór szkieletowy zaprezentowano poniżej.

RhNcIaIbTW1pX

Ilustracja przedstawiająca wzór kumaryny. Struktura składa się z dwóch sześcioczłonowych pierścieni skondensowanych. Pierwszy z nich to pierścień aromatyczny, to jest pierścień fenylowy, którego dwa sąsiadujące ze sobą atomy węgla są wspólne dla obu pierścieni. Są to tak zwane atomy mostkowe. Pierwszy z nich łączy się z atomem tlenu budującym drugim pierścień. Wspomniany atom tlenu związany jest z atomem węgla, który to łączy się za pomocą wiązania podwójnego z atomem tlenu oraz za pomocą wiązania pojedynczego z atomem węgla grupy CH. Grupa ta za pomocą wiązania podwójnego związana jest z kolejną grupą CH. Ta zaś łączy się z drugim atomem mostkowym, zamykając drugi pierścień tworzący strukturę kumaryny. — Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Jak nazywa się ten lakton? Podaj jego nazwę zwyczajową.

RLD3N0sLBNpz5

Ćwiczenie 5

Wybierz związek, który powstanie w wyniku poniższej reakcji.

RRrdX47caef5d

R5rfSN9DsziWC

Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RROnce9nQCl5i2

Ćwiczenie 5

Ćwiczenie 6

Dla poniżej podanego laktonu narysuj wzór kreskowy hydroksykwasu, z jakiego mógłby powstać.

RiJKkJiSa73Z6

R18TwhzJgpXHH

RI7N0Blxq2M1X2

Ćwiczenie 6

Ćwiczenie 7

Rozwiąż zadanie.

R1SqrEnTM3XOC

R1aN0UwEEuT73

Zapisz równanie reakcji estryfikacji kwasu $4$ -hydroksybutanowego. Następnie oblicz masy molowe reagentów i wyznacz szukane dane.

R1auMi8TBH1Nh

Ilustracja przedstawiająca schemat reakcji chemicznej. Cząsteczka kwasu 4-hydroksybutanowego zbudowanego z grupy karboksylowej COOH połączonej z trzema kolejno związanymi ze sobą grupami metylenowymi CH2, z których ostatnia podstawiona jest grupą hydroksylową OH. Strzałki równowagowe, nad nimi zapis "katalizator", za strzałkami cząsteczka dihydrofuran-23H-onu zbudowanego z pięcioczłonowego pierścienia nasyconego, który tworzą cztery atomy węgla oraz jeden atom tlenu, Węgiel sąsiadujący z atomem tlenu wbudowanym w pięcioczłonowy pierścień łączy się również za pomocą wiązania podwójnego z drugim atomem tlenu wchodzącym w skład cząsteczki. — Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powstaje lakton o nazwie dihydrofuran- $2 (3 H)$ -on.

Jego masa molowa wynosi:

M_{laktonu} = (12,01) \cdot 4 + (6 \cdot 1) + (2 \cdot 16) = 86,04 \frac{g}{mol}

M_{kwasu} = (12,01 \cdot 4) + (8 \cdot 1) + (3 \cdot 16) = 104,04 \frac{g}{mol}

2,3 g — 104,04 g

x — 86,04 g

x = 1,9 g

W wyniku reakcji powstało $1,9 g$ laktonu.

Ćwiczenie 8

R1QsEbfQrCpcL

R1PCvcSujq1Pc

28,07 % \cdot 114 u = 32 u

32 u : 16 u = 2

Oznacza to, że lakton ten zawiera dwa atomy tlenu (wymagane minimum w budowie laktonów) – jeden w pierścieniu, a jeden przy grupie karbonylowej.

114 u - 32 u = 82 u

Masa ta jest sumą mas grup $— {CH}_{2} —$ oraz węgla karbonylowego. Należy odjąć od wyznaczonej masy masę węgla karbonylowego:

82 u - 12 u = 70 u

Wyznaczona suma mas grup $— {CH}_{2} —$ wynosi $70 u$ , a masa pojedynczej grupy $— {CH}_{2} —$ wynosi $14 \frac{g}{mol}$ :

70 u : 14 u = 5

W laktonie obecnych jest pięć grup $— {CH}_{2} —$ , jeden heteroatom (tlen) i jeden węgiel karbonylowy. Wobec tego jego wzór wygląda następująco:

Rp8fvBjQCGavT

Wzór laktonu stanowi sześcioczłonowy, nasycony pierścień składający się z pięciu atomów węgla oraz z atomu tlenu. Atom węgla sąsiadujący z atomem tlenu wbudowanym w pierścień łączy się za pomocą wiązania podwójnego z drugim w cząsteczce atomem tlenu niewbudowanym w pierścień. — Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Animacja

Dla nauczyciela