Stanisław Filipowicz Historia myśli polityczno-prawnej

Freud – epitafium Oświecenia

Psychoanaliza zanegowała kartezjański punkt widzenia. We Wstępie do psychoanalizy Freud pisał: „procesy duchowe są w swej istocie nieświadome, procesy zaś świadome stanowią jedynie poszczególne akty i części całego życia psychicznego”. Nie może być zatem mowy o konstelacji przejrzystych myśli, w których wyraża się poczucie tożsamości.

1 Źródło: Stanisław Filipowicz, Historia myśli polityczno-prawnej, Gdańsk 2001, s. 347.

Terry Eagleton Święty terror

Niemal żaden fragment twórczości Freuda – a już z pewnością nie idea dziecięcej seksualności – nie wydaje się w równym stopniu obraźliwy dla zdrowego rozsądku, a także wzbudzający oburzenie i niedowierzanie, jak bulwersująca sugestia, że ludzie podświadomie pragną własnej śmierci. Mimo to w literaturze aż roi się od bohaterów, by przywołać wyrażenie Keatsa, na pół zakochanych w śmierci; jeden z najbardziej poruszających tego przykładów można znaleźć w powieści Buddenbrookowie Tomasza Manna.

2 Źródło: Terry Eagleton, Święty terror, tłum. Jacek Konieczny, Kraków 2008, s. 16–17.

Wiktor Czernianin, Halina Czernianin Zarys teorii psychoanalitycznej Zygmunta Freuda (1856-1939) w perspektywie psychologii literatury

„Początkowo cała nasza psychika jest id – stwierdza Freud, tzn. jest całkowicie rządzona przez zasadę przyjemności. Wszystkie potrzeby domagają się natychmiastowego zaspokojenia, nie znoszą sprzeciwu”. Ego rządzone jest zasadą realności. Powstaje ono w wyniku doświadczeń życiowych jednostki, w których czasie uczy się ono trzymać na wodzy pierwotne skłonności człowieka, kierując się regułą najmniejszego zła, polegającą na oszacowaniu każdej sytuacji z punktu widzenia oceny, kiedy powstrzymanie owych „pierwotnych instynktów” jest korzystniejsze niż dawanie im folgi. (…) Superego jako najwyższa warstwa psychiki nie powstaje w sposób samorzutny, rodzi się ono głównie w procesie identyfikacji z innymi osobami, a więc powstaje drogą „rzutowania do wewnątrz” sylwetki psychicznej innych ludzi przebywających w otoczeniu dziecka i cieszących się jego autorytetem. Superego stanowi wewnętrzną reprezentację wartości moralnych i ideałów uznawanych przez daną społeczność, które przekazywane są dziecku przez rodziców w procesie socjalizacji. Jest to instancja „moralna”, dążąca do doskonałości (w przeciwieństwie do id kierującego się zasadą przyjemności). Główne funkcje superego to hamowanie impulsów id, przekonywanie ego, aby cele realistyczne zastąpiło moralnymi.

zarys Źródło: Halina Czernianin, Wiktor Czernianin, Zarys teorii psychoanalitycznej Zygmunta Freuda (1856-1939) w perspektywie psychologii literatury, „Przegląd Biblioterapeutyczny” 2017, nr VI (1), s. 16.

Encyklopedia PWN: nieświadomość zbiorowa

(…) jedno z głównych pojęć psychologii analitycznej K.G. Junga, oznaczające „wspólną, ponadosobową psyche”, w której skład wchodzą archetypy i popędy.

pwn Źródło: Encyklopedia PWN: nieświadomość zbiorowa, dostępny w internecie: encyklopedia.pwn.pl [dostęp 30.04.2021 r.].

Andrzej Kuźmicki Nieświadomość indywidualna

Nieświadomość indywidualna – to treści osobnicze, mające źródło w doświadczeniu jednostki zgrupowane wedle modelu strukturalnego w kompleksy funkcjonalne. Zawiera materiał oderwany od pola świadomości jednostki.

słownik Źródło: Andrzej Kuźmicki, Nieświadomość indywidualna, dostępny w internecie: jungpoland.org [dostęp 30.04.2021 r.].