Sprawdź się
Przyporządkuj postaci do opisów.
2. W eposie homeryckim król Sparty; jeden z wodzów greckich walczących pod Troją; po zdobyciu miasta i odzyskaniu żony wrócił do Sparty. Postać: (tu wybierz) 1. Odyseusz, 2. Menelaos, 3. Helena, 4. Ifigenia, 5. Agamemnon, 6. Patroklos.
3. W Iliadzie Homera syn Menojtiosa z Opuntu, najlepszy przyjaciel Achillesa. Jego śmierć z ręki Hektora spowodowała, że Achilles podjął przerwaną walkę. Postać: (tu wybierz) 1. Odyseusz, 2. Menelaos, 3. Helena, 4. Ifigenia, 5. Agamemnon, 6. Patroklos.
4. Miała być złożona przez ojca w ofierze, aby przebłagać Artemidę i przerwać wywołaną gniewem bogini ciszę morską (bądź odwrócić przeciwne wiatry), która uniemożliwiała Grekom zgromadzonym w Aulidzie wypłynięcie pod Troję. W ostatniej chwili uratowana przez Artemidę i odesłana jako kapłanka do kraju Taurów (Krym). Uciekła stamtąd do Grecji z Orestesem przybyłym z polecenia wyroczni po posąg bogini. Postać: (tu wybierz) 1. Odyseusz, 2. Menelaos, 3. Helena, 4. Ifigenia, 5. Agamemnon, 6. Patroklos.
5. Syn Atreusa, króla Myken, naczelny wódz wyprawy trojańskiej; mąż Klitajmestry, ojciec Ifigenii, Elektry i Orestesa. Pod Troją poróżnił się z Achillesem, którego gniew i jego skutki stanowią treść Iliady. Po powrocie do ojczyzny zamordowany w czasie uczty przez Egista, kochanka swej żony; został pomszczony przez Orestesa. Postać: (tu wybierz) 1. Odyseusz, 2. Menelaos, 3. Helena, 4. Ifigenia, 5. Agamemnon, 6. Patroklos.
6. Heros grecki, król Itaki, syn Laertesa, mąż Penelopy, ojciec Telemacha; bohater Iliady, głównie zaś Odysei. Pod Troją zasłynął jako doświadczony wódz, dzielny wojownik, świetny mówca, mądry doradca i mediator, zręczny dyplomata. Postać: (tu wybierz) 1. Odyseusz, 2. Menelaos, 3. Helena, 4. Ifigenia, 5. Agamemnon, 6. Patroklos.
Indeks górny Źródło: Wszystkie opisy pochodzą z internetowej wersji Encyklopedii PWN. Indeks górny koniecŹródło: Wszystkie opisy pochodzą z internetowej wersji Encyklopedii PWN.
W muzeum trafiasz na eksponaty przygotowane do wystawy poświęconej wojnie trojańskiej. Zapoznaj się z nimi i wykonaj poniższe polecenia.
Ilustracja przedstawia zabytek, który odkrywca Troi Heinrich Schliemann uznał za naczynie opisywane w Iliadzie (tekst poniżej). Rozstrzygnij, czy identyfikacja jest poprawna. Uzasadnij odpowiedź, podając dwa argumenty.
Iliada[…] Puchar przepiękny. Ten starzec z domostwa przywiózł swojego. W złote guzy okuty był dookoła, a uszek u niego było aż cztery, zaś w koło przy każdym dwa gołębie pasły się złote, dwa jeszcze w pucharu podstawie. Człowiek by inny z trudnością ten puchar podźwignął ze stołu, gdy napełniony był winem, lecz starzec NestorIndeks górny 11 dźwigał go lekko.
Źródło: Homer, Iliada, t. pieśń 11, w. 632-639, tłum. K. Jeżewska, Wrocław 1986.
Indeks górny 1 Indeks górny koniec1 Nestor – król Pylos, najstarszy z wodzów greckich walczących pod Troją, znany z ogromnego doświadczenia i mądrych rad.
Zachowało się jeszcze jedno słynne naczynie przypisywane Nestorowi ze względu na inskrypcję na nim uwiecznioną (jest to jedna z najstarszych inskrypcji w języku greckim). Pochodzi z końca VIII w. p.n.e. i zostało odnalezione na wyspie Pithekussai (dziś Ischia) u wybrzeży Italii (obecnie znajduje się w Muzeum Archeologicznym Pithekussai). Zinterpretuj tekst inskrypcji.
Naczynie
Odrys inskrypcji
Tekst inskrypcji
Jestem czarą Nestora, z której wygodnie się pije, kto zaś napije się z tej czary, tego natychmiast ogarnie pragnienie pięknie wieńczonej Afrodyty.
Źródło: (tłum. W. Appel).
Na podstawie słynnych pierwszych wersetów Iliady podaj argument potwierdzający tezę stawianą w podanym opracowaniu historycznym.
lliadaGniew, bogini, opiewaj Achilla, syna Peleusa,
Zgubę niosący i klęski nieprzeliczone Achajom,
Co do Hadesu tak wiele dusz bohaterów potężnych
Strącił, a ciała ich wydał na pastwę sępom drapieżnym
Oraz psom głodnym. Tak Dzeusa dokonywała się wola.
Źródło: Homer, lliada, t. pieśń I, w. 1–5, tłum. K. Jeżewska, Wrocław 1986.
HomerPoeta, jak to wynika z prologu, uznaje cały mit za doskonale znany.
Źródło: Jasper Griffin, Homer, tłum. R.A. Sucharski, Warszawa 1999, s. 32.
Przeanalizuj teksty źródłowe, a następnie porównaj stosunek Peleusa, bohatera sztuki Eurypidesa, i Gorgiasza do czynu Heleny. Następnie zdecyduj: Helena była winna czy nie? Uzasadnij odpowiedź.
Źródło A
Słowa Peleusa do MenelaosaMam pytać o to Helenę, co z domu, wzgardziwszy żony miłości do ciebie, poszła z młodzieńcem do innego kraju? A potem dla niej wielkie wojsko Greków zebrałeś [Menelaosie], aby powieść je na Ilion [Troję]. Nie wszczynać wojnę, ale splunąć na nią trzeba ci było, dowieść win, zostawić, nawet dopłacić, a nie brać do domu.
Źródło: Słowa Peleusa do Menelaosa, [w:] Eurypides, Andromacha, tłum. R.R. Chodkowski, wersy 602–609.
Źródło B
Pochwała HelenyObecnie przystępuję do właściwego tematu mowy, czyli do wyłożenia przyczyn, które prawdopodobnie zadecydowały o wyjeździe Heleny do Troi. To bowiem, co się stało, albo zdarzyło się ze zrządzenia Losu, z rozkazu bogów i woli Konieczności, albo Helena została porwana siłą, albo też przekonana słowną argumentacją. Jeśli rzecz zdarzyła się z tego pierwszego powodu, to ten, który oskarża, sam zasługuje na oskarżenie: nie jest bowiem możliwe zapobiegać ludzką przezornością chęciom bóstwa. […] Jeśli natomiast siłą została porwana i wbrew prawu zmuszona i niesprawiedliwie znieważona, to oczywiste jest, że ten, który uprowadził, dopuszczając się gwałtu obraził sprawiedliwość, tę zaś, która została uprowadzona, jako tę, na której dopuszczono się gwałtu, spotkało nieszczęście. […] Jeśli natomiast słowo przekonało i omamiło duszę, nietrudno jest obronić i takie stanowisko, a od winy uwolnić w następujący sposób. Słowo jest wielkim mocarzem, który za pomocą bardzo małego i ukrytego organu (języka) wywołuje rzeczy na miarę boską. Zdolne jest bowiem i strach uśmierzyć, i troskę odsunąć, radość wzbudzić i współczucie pomnożyć. […] Teraz z kolei przedstawię czwartą przyczynę, która wymaga czwartego wariantu argumentacji. Jeśli bowiem miłość to sprawiła, nietrudno będzie umknąć odpowiedzialności za błąd, o którym mowa. […] Skoro miłość jest bogiem, przejawia konieczność wobec bogów, jakże to, co słabsze miałoby być zdolne odepchnąć ją i obronić się przed nią? Jeśli zaś miłość jest chorobą ludzką i omyłką duszy, nie należy jej ganić jako grzechu, ale uważać za nieszczęście.
Źródło: Gorgiasz, Pochwała Heleny, tłum. K. Tuszyńska, rozdz. 5–19.
Przygotowujesz referat pt. Monumentalne budownictwo w czasach Homera. Natrafiasz w Iliadzie na poniższy opis pałacu. Wyjaśnij na podstawie tekstu opracowania historycznego, dlaczego nie powinno się tego opisu uwzględniać w referacie.
IliadaZdobny był pałac w krużganki rzeźbione, a wewnątrz pałacu
Było pięćdziesiąt sypialni z wygładzonego kamienia,
Jedna przy drugiej wzniesione w pobliżu.
Źródło: Homer, Iliada, t. pieśń VI, w. 243–245, tłum. K. Jeżewska, Wrocław 1986.
Świat grecki od Homera do KleopatryPod koniec XIII w. p.n.e. […] rozpoczyna się proces destabilizacji, którego efektem było zniszczenie i opuszczenie pałaców.
Źródło: Danuta Musiał, Świat grecki od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008, s. 31.
Na podstawie analizy poniższego fragmentu (akcja dzieje się na zebraniu całego wojska) podaj argument przemawiający za tezą (rozpowszechnioną wśród historyków), że Homer stworzył swoje dzieło dla arystokratycznego odbiorcy.
IliadaWreszcie usiedli już wszyscy i na swych miejscach ucichli.
Jeden plótł tylko, Tersytes, co nie znał miary w języku,
Przyzwyczajony w swym sercu do gadaniny zuchwałej,
Wbrew obyczajom, z królami ośmielał się nieraz wadzić,
Tego szukając, co mogło się wydawać śmieszne Argiwom [Grekom].
Człowiek ten był najszpetniejszym z tych, którzy pod Ilion [Troję] przybyli,
O krzywych nogach. Na jedną utykał nogę. Ramiona
Miał przygarbione, ku piersiom wygięte mocno. Spiczastą
Głowę u góry i rzadką wełniastą sierść na łysinie.
Wstrętem napełniał Achilla szczególnie i Odyseusza.
Łajał ich bowiem, a także boskiego Agamemnona
Umiał lżyć, ostro nań wrzeszcząc […].
Źródło: Homer, Iliada, t. pieśń II, w. 212–223, tłum. K. Jeżewska, Wrocław 1986.