1080‑1280 – przybliżony czas działalności trubadurów
1170‑1290 – przybliżony czas działalności truwerów
XII‑XIV wiek – czas działalności minnesingerów
ok. 1300‑1377 – daty życia Guillaumeʼa de Machauta
ok. 1325‑1397 – daty życia Francesco Landini
ok. 1370‑1412 – daty życia Johannesa Ciconia
XIV–XVI wiek – czas działalności meistersingerów
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RY3XEq8XIxYNJ1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: Monika Biesaga, cc0.
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
3. Średniowiecze. Uczeń:
1) charakteryzuje kulturę muzyczną wczesnego średniowiecza związaną z rozwojem chrześcijaństwa;
5) charakteryzuje ars antiqua (muzyka menzuralna i jej notacja, szkoły klasztorne jako ośrodki kultury muzycznej) i ars nova (muzyka świecka, dworska, rozwój muzyki instrumentalnej);
6) omawia cechy wybranych form muzycznych (msza i jej stałe części, organum, motet, pieśń, rondo, ballada);
8) zna kompozytorów i teoretyków średniowiecznych (Leoninus, Perotinus, Guido d’Arezzo, Philippe de Vitry, Guillaume de Machaut, Piotr z Grudziądza, Wincenty z Kielczy (Kielc), Mikołaj z Radomia);
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
2. nazywa i porządkuje główne nurty, gatunki i style muzyczne, wskazuje formy wypowiedzi artystycznej spoza tradycyjnej klasyfikacji, uzasadniając swoją wypowiedź;
3. zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki.
III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:
1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej, referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;
2. przybliża twórczość i działalność przedstawicieli różnych obszarów kultury muzycznej, np. dyrygent, leader zespołu, koncertmistrz, reżyser spektaklu muzyczno‑teatralnego, kompozytor, wykonawca, wirtuoz, primadonna, primabalerina, performer, klezmer, muzykant, pieśniarz.
Nauczysz się
charakteryzować świecką muzykę średniowiecza (pozycja świeckiej muzyki w średniowieczu, rola i funkcje, ośrodki powstawania, ścisły związek ze średniowieczną literaturą, podział na gatunki epickie i liryczne, dominacja monodii śpiewanej);
wykazywać grupy świeckich muzyków średniowiecza (trubadurów, truwerów, minnesingerów i meistersingerów), a także podać ramy czasowe ich działalności, krótko scharakteryzować ich twórczość, opisać uprawiane przez nich gatunki pieśni oraz wymienić nazwiska czołowych przedstawiciel;
wymieniać nazwiska i krótko scharakteryzować twórczość kompozytorów świeckiej muzyki wielogłosowej (Guillaume de Machaut, Francesco Landini, Johannes Ciconia);
wymieniać nazwy i krótko opisać instrumenty, na których grali średniowieczni muzycy świeccy;
rozróżniać i charakteryzować podstawowe cechy języka muzycznego średniowiecznych kompozycji świeckich (melodyka, faktura, wyrazowość, rola instrumentów).
Muzyka średniowiecza: ogólna charakterystyka
R1DtARfW2QLlo1
ilustracja przedstawia muzyków średniowiecznych, siedzących na kamiennej ławie. Jedna z postaci gra na instrumencie, druga trzyma instrument i spogląda na towarzysza. Postać po lewej stronie ubrana jest w niebieskie szaty, a po prawej w czerwone.
Średniowieczni muzycy, liturgia.pl, CC BY 3.0
Dominującą rolę w epoce średniowiecza odgrywała muzyka religijna, wysławiająca Boga. W jej cieniu uprawiano muzykę świecką, towarzyszącą sprawom dnia codziennego. Muzyka ta tworzona była głównie na dworach, gdzie podkreślała prestiż szlachetnie urodzonych i dostarczała im rozrywki na ucztach, turniejach, ślubach, chrzcinach; podczas podróży i wypraw wojennych. Jej rozkwit nie byłby możliwy bez stabilizacji rycerstwa jako jednej z warstw społecznych, z własnym kodeksem postępowania i kulturą.
Średniowieczna muzyka świecka była w przeważającej części śpiewana jednogłosowo, z towarzyszeniem instrumentu (fidelFidelfidel, harfa, lutnia). Z uwagi na jej ścisłe powiązanie ze słowem, charakteryzując ją odnosimy się do zaczerpniętego z literatury podziału na lirykę i epikę.
RCKPJmGuHVley1
Fotografia przedstawia średniowieczny instrument strunowy o nazwie fidel. Jest on starannie wykonany z jasnego drewna.
Średniowieczny instrument strunowy – fidel, klangwerkstatt.de, CC BY 3.0
me5a41d82395161d8_0000000000050
Muzyka epicka: chanson de geste i chanson de toile
Świeccy muzycy średniowieczni podczas wykonywania swoich pieśni akompaniowali sobie na instrumentach muzycznych. Najpopularniejszym z nich była lutnia.
R1PHIv7YT7Uev1
Ilustracja interaktywna przedstawia: Lutnia - najpopularniejszy instrument muzyczny średniowiecza. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Lutnia to dawny instrument strunowy szarpany pochodzenia arabskiego. Składa się z pudła rezonansowego o gruszkowym kształcie, szerokiej i krótkiej szyjki oraz umieszczonej pod kątem prostym główki. Na płycie wierzchniej instrumentu, w jego centralnej części, znajduje się otwór rezonansowy, zamknięty ozdobną rozetą. Do płyty przymocowany jest na stałe mostek, nieraz przybierający ozdobne formy. Tył pudła rezonansowego jest mocno wypukły, wykonywany z klejonych ze sobą listewek. 2. Struny lutni tradycyjnie wykonywane były z jelit zwierząt, jednak w dzisiejszych czasach często używa do ich produkcji używa się nylonu. Ułożone są one w parach (tzw. chórach), przy czym najwyższa jest często pojedyncza. Pary strun stroi się zawsze unisono, z wyjątkiem basowych, które czasem strojone są w oktawach. Średniowieczne lutnie posiadały 4 do 5 chórów. 3. W czasach renesansu liczbę chórów zaczęto powiększać do 8. Wraz z rozwojem repertuaru lutniowego w dobie baroku, powstały odmiany basowe instrumentu, jak teorba i lutnia barokowa, posiadające kilkanaście chórów. Ich struny basowe często rozpięte były na dodatkowej, drugiej główce.
Ilustracja interaktywna przedstawia: Lutnia - najpopularniejszy instrument muzyczny średniowiecza. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Lutnia to dawny instrument strunowy szarpany pochodzenia arabskiego. Składa się z pudła rezonansowego o gruszkowym kształcie, szerokiej i krótkiej szyjki oraz umieszczonej pod kątem prostym główki. Na płycie wierzchniej instrumentu, w jego centralnej części, znajduje się otwór rezonansowy, zamknięty ozdobną rozetą. Do płyty przymocowany jest na stałe mostek, nieraz przybierający ozdobne formy. Tył pudła rezonansowego jest mocno wypukły, wykonywany z klejonych ze sobą listewek. 2. Struny lutni tradycyjnie wykonywane były z jelit zwierząt, jednak w dzisiejszych czasach często używa do ich produkcji używa się nylonu. Ułożone są one w parach (tzw. chórach), przy czym najwyższa jest często pojedyncza. Pary strun stroi się zawsze unisono, z wyjątkiem basowych, które czasem strojone są w oktawach. Średniowieczne lutnie posiadały 4 do 5 chórów. 3. W czasach renesansu liczbę chórów zaczęto powiększać do 8. Wraz z rozwojem repertuaru lutniowego w dobie baroku, powstały odmiany basowe instrumentu, jak teorba i lutnia barokowa, posiadające kilkanaście chórów. Ich struny basowe często rozpięte były na dodatkowej, drugiej główce.
Lutnia - najpopularniejszy instrument muzyczny średniowiecza
Średniowieczne gatunki epickie to przede wszystkim tworzone między XI a XIII wiekiem chanson de geste i chanson de toile. Chanson de geste, czyli pieśni o czynach, przedstawiały historie bohaterów i wielkich wojen, sławiły mądrość władców i relacjonowały opowieści o dalekich krajach. Często odnosiły się do legend celtyckich, zwłaszcza do dziejów rycerzy króla Artura i Okrągłego Stołu, rozpowszechnianych przez irlandzkich mnichów. Do dnia dzisiejszego zachowało się około stu tego typu utworów, niestety, wyłącznie w postaci tekstu literackiego. Za najsłynniejszy z nich uchodzi Pieśń o Rolandzie z XI wieku.
Tematyką chanson de toile była miłość. Najczęściej przedstawiały one historie młodych kobiet, szukających uczucia. Do czasów współczesnych zachowało się zaledwie kilkanaście fragmentów chanson de toile, jednak – podobnie jak chanson de geste – przetrwały wyłącznie teksty literackie. Prawdopodobnie wszystkie te utwory były śpiewnie recytowane z akompaniamentem instrumentu. Towarzysząca recytacji muzyka była zapewne mało zróżnicowana, stanowiła zaledwie tło dla przedstawianych wydarzeń.
me5a41d82395161d8_0000000000069
Muzyka liryczna: trubadurzy
Rr7r7UxXd7Bwf1
Ilustracja przedstawia: Trubadur Bernard de Ventadorn na średniowiecznej miniaturze. Średniowieczna miniatura przedstawia trubadura Bernarda de Ventadorn. Postać w niebieskiej szacie znajduje się na złotym tle.
Trubadur Bernard de Ventadorn na średniowiecznej miniaturze, haikudeck.com, CC BY 3.0
Zdecydowanie większą rolę odgrywała muzyka w twórczości lirycznej. Liryka rycerska narodziła się około 1080 roku na południu Francji, w Prowansji, dzięki działaniom trubadurów. Byli to wędrowni rycerze‑poeci, opiewający wyprawy krzyżowe, śpiewający o okrucieństwach wojen, polityce i – przede wszystkim – dworskiej miłości do damy serca. Trubadurzy nie tylko układali teksty wierszy, ale też komponowali do nich melodie i sami je wykonywali. Tworzyli w języku prowansalskim dʼoc, uznawanym za jeden z dialektów języka francuskiego. Ich muzyka była jednogłosowa, śpiewana wraz z towarzyszeniem instrumentu.
Najbardziej popularnym uprawianym przez trubadurów gatunkiem była canso, czyli pieśń miłosna. Komponowali oni też utwory takie jak sirventes (pieśń polityczna, satyryczna), plankt (pieśń żałobna), alba (pieśń kochanków o rozstaniu o świcie), tenso (pieśń dyskusyjna o miłości), pastorella (pieśń miłosna o rycerzu i pasterce) czy ballada i estampida (pieśni taneczne). Melodie opatrywali życiorysami słynnych twórców (vidas) oraz własnymi komentarzami (razos). Za pierwszego z trubadurów uznaje się Wilhelma z Poitiers (zm. 1126), zaś za ostatniego Guirauta Riquiera (zm. 1292). Wśród rycerzy‑poetów najbardziej wsławili się Bernard de Ventadorn, Raimbaut de Vaqueiras, Pierre Vidal i Folquet de Marseille. Kres sztuki trubadurów przypada około roku 1280, wraz z zakończeniem krucjat.
Za chwilę wysłuchamy dwóch utworów trubadurów. Pierwszy z nich to ciesząca się niesłabnącą przez ponad dwieście lat popularnością Pieśń skowronka Bernarda de Ventadorna - w oryginale Can vei la lauzeta mover. Opowiada ona o nieodwzajemnionym uczuciu poety do damy serca. Drugi z prezentowanych utworów to estampida Calenda maia Raimbauta de Vaqueiras, sławiąca piękno budzącej się przyrody w dniu pierwszym maja (kalenda majowa). Wymieńmy swoje spostrzeżenia po zakończeniu odtwarzania.
RsSc2tvUQoSyM1
Ilustracja przedstawia zapis nutowy Bernard de Ventadorn „Can vei la lauseta mover”.
zapis nutowy, Bernard de Ventadorn, „Can vei la lauseta mover”, google.com, CC BY 3.0
RopTeEjaTJPs41
Ilustracja przedstawia zapis nutowy Raimbaut de Vaqueiras, „Calenda maia”.
zapis nutowy, Raimbaut de Vaqueiras, „Calenda maia”, earlymusicmuse.com, CC BY 3.0
RlKcRxBp3C9g31
Utwór muzyczny: Bernard de Ventadorn, „Can vei la lauzeta mover”. Kompozycja posiada spokojne tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Utwór muzyczny: Bernard de Ventadorn, „Can vei la lauzeta mover”. Kompozycja posiada spokojne tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
Bernard de Ventadorn Can vei la lauzeta mover, AMFN, CC BY 3.0
Raimbaut de Vaqueiras „Calenda maia”, AMFN,CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Raimbaut de Vaqueiras, „Calenda maia”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się wesołym charakterem.
me5a41d82395161d8_0000000000074
Średniowieczna świecka muzyka liryczna: truwerzy
RHjzIZoIO7PVW1
Ilustracja przedstawia Królową Francji i Anglii Eleonorę Akwitańską. Jest to młoda kobieta z pięknie zaplecionymi w warkocze włosami. Ubrana w bogato zdobioną suknię. Twarz ma delikatną, gładką. Lewą rękę unosi ku górze.
Królowa Francji i Anglii Eleonora Akwitańska, pinimg.com, CC BY 3.0
Za kontynuatorów spuścizny trubadurów uznaje się truwerów, czyli poetów‑muzyków działających na północy Francji, tworzących w języku dʼoil (z którego powstał współczesny język francuski). Truwerzy przejęli gatunki uprawiane przez trubadurów, zwłaszcza pieśń miłosną canso – w ich języku noszącą nazwę chanson. Komponowali także wielogłosowe motetyMotetmotety i ronda. Duże znaczenie dla rozpowszechniania ich sztuki miała wnuczka trubadura Wilhelma z Poitiers, Eleonora Akwitańska – wielka miłośniczka muzyki. Jako żona króla Francji Ludwika VI, a następnie króla Anglii Henryka Plantageneta, propagowała ich twórczość w Europie. Działalność truwerów datuje się w przybliżeniu na lata 1170–1290. Do najwybitniejszych przedstawicieli zalicza się syna Eleonory, króla Anglii Ryszarda Lwie Serce, a także Adama de la Halle i Gace Brulé.
me5a41d82395161d8_0000000000084
Muzyka liryczna: minnesingerzy i meistersingerzy
Rui7tITs4FV471
Ilustracja przedstawia: średniowieczna miniatura przedstawiająca Minnesingera Walther von der Vogelweide. Postać w niebieskiej szacie, na głowie, wspartej o dłoń, ma koronę. U boku postaci znajduje się miecz.
Minnesinger Walther von der Vogelweide na średniowiecznej miniaturze, wikimedia.org, domena publiczna
Dzięki małżeństwu burgundzkiej księżniczki Beatrycze I z królem Niemiec Fryderykiem I Barbarossą, sztuka trubadurów i truwerów przedostała się na grunt niemiecki. Odpowiednikami francuskich poetów‑rycerzy byli tam minnesingerzy, czyli śpiewacy miłości. W ich twórczości częste były kontrafaktury – pod popularne melodie, przeważnie trubadurów i truwerów, podkładali nowe, niemieckie teksty. Uprawiali gatunki takie jak Lied (pieśń miłosna) i Spruch (pieśń religijna lub polityczna). Ich działalność przypadała na okres od XII do XIV wieku. Do najwybitniejszych z nich zaliczyć można Walthera von der Vogelweide, Friedricha von Hausena, Tannhäusera i Oswalda von Wolkensteina.
Za chwilę wysłuchamy fragmentu najpopularniejszej pieśni minnesingera Walthera von der Vogelweide pod tytułem Unter den Linden (Pod lipami). Utwór przedstawia historię młodej dziewczyny i jej kochanka, spotykających się w cieniu drzew. Zgodnie z legendą, miał być on śpiewany przez wojska niemieckie w drodze na bitwę pod Grunwaldem.
R1bFFQwxTwkJW1
Utwór muzyczny: Watlher von den Vogelweide, Unter den linden. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: Watlher von den Vogelweide, Unter den linden. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Watlher von den Vogelweide Unter den Linden, AMFN, CC BY 3.0
Watlher von den Vogelweide Unter den Linden, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Watlher von den Vogelweide, Unter den linden. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Istotną rolę w szerzeniu świeckiej muzyki w Niemczech pod koniec średniowiecza odgrywali meistersingerzy. W przeciwieństwie do minnesingerów, nie wywodzili się oni z rycerstwa, lecz byli rzemieślnikami, zgrupowanymi w gildiach muzycznych. Ich celem było propagowanie pieśni w mieszczaństwie. Meistersingerzy działali w XV i XVI wieku, głównie w Norymberdze, Strasburgu, Monachium i Augsburgu. Za największego z nich uchodził Hans Sachs.
me5a41d82395161d8_0000000000108
Sylwetki słynnych trubadurów, truwerów i minnesingerów
Rozwój średniowiecznej jednogłosowej muzyki świeckiej zawdzięczamy głównie trubadurom, truwerom i minnesingerom. Ci „śpiewający rycerze miłości” najczęściej osiadali w zamkach swoich znamienitych protektorów, służąc im swoją sztuką. Nieraz nawet sami wywodzili się z książęcych lub królewskich rodów.
R1RRZqGI1xVjf1
Ilustracja interaktywna przedstawia Wilhelma z Poitiers. Postać w niebieskich szatach, ma nakrycie głowy w tym samym kolorze. Lekko lokowane, dłuższe włosy. Ręce uniesione ma ku górze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Trubadurzy działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc, zaś najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była pieśń miłosna canso. Za pierwszego trubadura uchodzi Wilhelm z Poitiers (Wilhelm IX Trubadur), książę Akwitanii i Gaskonii, hrabia Poitiers. Wilhelm był władcą konfliktowym i butnym, często wchodził w konflikty z Kościołem (między innymi za porwanie swojej kochanki, żony jednego z wicehrabiów i przetrzymywanie jej w wieży). Do dzisiaj zachowało się jedenaście pieśni trubadura, głównie o tematyce miłosnej.
Ilustracja interaktywna przedstawia Wilhelma z Poitiers. Postać w niebieskich szatach, ma nakrycie głowy w tym samym kolorze. Lekko lokowane, dłuższe włosy. Ręce uniesione ma ku górze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Trubadurzy działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc, zaś najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była pieśń miłosna canso. Za pierwszego trubadura uchodzi Wilhelm z Poitiers (Wilhelm IX Trubadur), książę Akwitanii i Gaskonii, hrabia Poitiers. Wilhelm był władcą konfliktowym i butnym, często wchodził w konflikty z Kościołem (między innymi za porwanie swojej kochanki, żony jednego z wicehrabiów i przetrzymywanie jej w wieży). Do dzisiaj zachowało się jedenaście pieśni trubadura, głównie o tematyce miłosnej.
Wilhelm z Poitiers
RLsMQnN7hd8b01
Ilustracja interaktywna przedstawia Bernarda de Ventador. Postać w niebiesko-szarych szatach, ma nakrycie głowy w tym samym kolorze. Lekko lokowane, dłuższe włosy. Ręce uniesione ma ku górze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Bernard de Ventadorn urodził się jako syn lokaja na jednym z prowincjonalnych dworów. Po śmierci władcy, na zostawionych mu w testamencie gęślach, zaczął tworzyć wyszukane pieśni. Wygnany z dworu (za miłość do żony nowego pana) udał się do Anglii, gdzie jego protektorką, a zarazem platoniczną ukochaną, stała się królowa Eleonora Akwitańska. Jest znany przede wszystkim jako autor pierwszego muzycznego przeboju - Pieśni skowronka (Can vei la lauseta mover).
Ilustracja interaktywna przedstawia Bernarda de Ventador. Postać w niebiesko-szarych szatach, ma nakrycie głowy w tym samym kolorze. Lekko lokowane, dłuższe włosy. Ręce uniesione ma ku górze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Bernard de Ventadorn urodził się jako syn lokaja na jednym z prowincjonalnych dworów. Po śmierci władcy, na zostawionych mu w testamencie gęślach, zaczął tworzyć wyszukane pieśni. Wygnany z dworu (za miłość do żony nowego pana) udał się do Anglii, gdzie jego protektorką, a zarazem platoniczną ukochaną, stała się królowa Eleonora Akwitańska. Jest znany przede wszystkim jako autor pierwszego muzycznego przeboju - Pieśni skowronka (Can vei la lauseta mover).
Bernard de Ventadorn
R12ub00uXBb2g1
Ilustracja interaktywna przedstawia Rainbaut de Vaqueiras. Mężczyzna jadący na białym koniu w ręce trzyma miecz. W tle przeplatana jest litera S, która jest wężem. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Raimbaut de Vaqueiras karierę rozpoczynał na dworze Wilhelma d’Orange, później osiadł w Genui jako poddany markiza Bonifacego, gdzie zapałał uczuciem do jego córki, Beatrice. Brał udział w wyprawie przeciw Normanom i IV wyprawie krzyżowej. Zginął walcząc u boku swego pana podczas walk z Bułgarami. Raimbaut de Vaquieras pozostawił po sobie około 30 utworów. Za najsłynniejszą uchodzi estampida (pieśń taneczna) Calenda maia, opowiadająca o budzeniu się przyrody (i uczuć) na wiosnę.
Ilustracja interaktywna przedstawia Rainbaut de Vaqueiras. Mężczyzna jadący na białym koniu w ręce trzyma miecz. W tle przeplatana jest litera S, która jest wężem. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Raimbaut de Vaqueiras karierę rozpoczynał na dworze Wilhelma d’Orange, później osiadł w Genui jako poddany markiza Bonifacego, gdzie zapałał uczuciem do jego córki, Beatrice. Brał udział w wyprawie przeciw Normanom i IV wyprawie krzyżowej. Zginął walcząc u boku swego pana podczas walk z Bułgarami. Raimbaut de Vaquieras pozostawił po sobie około 30 utworów. Za najsłynniejszą uchodzi estampida (pieśń taneczna) Calenda maia, opowiadająca o budzeniu się przyrody (i uczuć) na wiosnę.
Raimbaut de Vaqueiras
R4rGuPH5e1lGc1
Ilustracja interaktywna przedstawia Ryszarda Lwie Serce. Trzy postaci w kolorowych szatach. Dwie postaci stoją po bokach przy postaci siedzącej. Obok znajdują się dwie małe sarenki. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Za kontynuatorów spuścizny trubadurów uznaje się truwerów, czyli poetów-muzyków działających na północy Francji. Tworzyli oni w języku d'oil i przejęli gatunki uprawiane przez trubadurów, zwłaszcza pieśń miłosną canso (pod nazwą chanson). Duże znaczenie dla rozpowszechniania ich sztuki miała wnuczka trubadura Wilhelma z Poitiers, Eleonora Akwitańska - wielka miłośniczka muzyki. Jako żona króla Francji Ludwika VI, a następnie króla Anglii Henryka Plantageneta, propagowała ich twórczość w Europie.Syn Eleonory, Ryszard Lwie Serce - późniejszy król Anglii - był znanym truwerem. Tworzył głównie pieśni miłosne ku czci swojej przyrodniej siostry, Marii Szampańskiej.
Ilustracja interaktywna przedstawia Ryszarda Lwie Serce. Trzy postaci w kolorowych szatach. Dwie postaci stoją po bokach przy postaci siedzącej. Obok znajdują się dwie małe sarenki. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Za kontynuatorów spuścizny trubadurów uznaje się truwerów, czyli poetów-muzyków działających na północy Francji. Tworzyli oni w języku d'oil i przejęli gatunki uprawiane przez trubadurów, zwłaszcza pieśń miłosną canso (pod nazwą chanson). Duże znaczenie dla rozpowszechniania ich sztuki miała wnuczka trubadura Wilhelma z Poitiers, Eleonora Akwitańska - wielka miłośniczka muzyki. Jako żona króla Francji Ludwika VI, a następnie króla Anglii Henryka Plantageneta, propagowała ich twórczość w Europie.Syn Eleonory, Ryszard Lwie Serce - późniejszy król Anglii - był znanym truwerem. Tworzył głównie pieśni miłosne ku czci swojej przyrodniej siostry, Marii Szampańskiej.
Ryszard Lwie Serce
Adam de la Halle studiował w klasztorze cystersów w diecezji Cambrai, następnie na uniwersytecie w Paryżu, gdzie otrzymał tytuł mistrza sztuk. Jako jeden z nielicznych średniowiecznych rycerzy‑poetów doczekał się ślubu ze swoją ukochaną. Będąc minstrelem hrabiego Roberta II, podróżował wraz z dworem po Egipcie, Palestynie, Syrii i Włoszech. Pozostawił po sobie wiele utworów, zarówno czysto poetyckich, jak i opracowanych muzycznie. Z tych ostatnich wymienić należy ponad 30 chanson, kilka trzygłosowych motetów oraz śpiewogrę Le jeu de Robin et de Marion (Gra o Robinie i Marion).
RynGuH0VwI1ZR1
Ilustracja interaktywna przedstawia Tannhauser. Postać w szarych szatach, unosi jedną rękę ku górze. Ma nakrycie głowy oraz jasne, dłuższe włosy. Po bokach na ilustracji znajduje się wzór z zielonymi liśćmi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Odpowiednikami francuskich poetów-rycerzy na gruncie niemieckim byli minnesingerzy, czyli śpiewacy miłości. W ich twórczości częste były kontrafaktury - pod popularne melodie, przeważnie swoich francuskich kolegów, podkładali nowe, niemieckie teksty. Uprawiali oni gatunki takie jak Lied (pieśń miłosna) i Spruch (pieśń religijna lub polityczna). Ich działalność przypadała na okres od XII do XIV wieku. Niewiele znamy faktów na temat życia i twórczości minnesingera o imieniu Tannhäuser. Na ilustracji z Codexu Manesse z około 1300 roku zachował się jego wizerunek w płaszczu zakonu krzyżackiego. W XV wieku identyfikowany był z głównych bohaterem ludowych ballad o rycerzu i Wenus: miał on znaleźć podziemny dom bogini i spędzić tam rok, oddając jej cześć. Po powrocie, nękany wyrzutami sumienia, poprosił papieża Urbana IV o udzielenie pokuty, jednak ten odrzekł, że winy rycerza zostaną mu przebaczone tylko wtedy, gdy laska papieska zakwitnie. Po trzech dniach od wizyty Tannhäusera na lasce pojawiły się piękne kwiaty, jednak dom Wenus pozostał już na zawsze zamknięty. Współcześnie Tannhäuser łączony jest przede wszystkim z operą Ryszarda Wagnera o tym samym tytule.
Ilustracja interaktywna przedstawia Tannhauser. Postać w szarych szatach, unosi jedną rękę ku górze. Ma nakrycie głowy oraz jasne, dłuższe włosy. Po bokach na ilustracji znajduje się wzór z zielonymi liśćmi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Odpowiednikami francuskich poetów-rycerzy na gruncie niemieckim byli minnesingerzy, czyli śpiewacy miłości. W ich twórczości częste były kontrafaktury - pod popularne melodie, przeważnie swoich francuskich kolegów, podkładali nowe, niemieckie teksty. Uprawiali oni gatunki takie jak Lied (pieśń miłosna) i Spruch (pieśń religijna lub polityczna). Ich działalność przypadała na okres od XII do XIV wieku. Niewiele znamy faktów na temat życia i twórczości minnesingera o imieniu Tannhäuser. Na ilustracji z Codexu Manesse z około 1300 roku zachował się jego wizerunek w płaszczu zakonu krzyżackiego. W XV wieku identyfikowany był z głównych bohaterem ludowych ballad o rycerzu i Wenus: miał on znaleźć podziemny dom bogini i spędzić tam rok, oddając jej cześć. Po powrocie, nękany wyrzutami sumienia, poprosił papieża Urbana IV o udzielenie pokuty, jednak ten odrzekł, że winy rycerza zostaną mu przebaczone tylko wtedy, gdy laska papieska zakwitnie. Po trzech dniach od wizyty Tannhäusera na lasce pojawiły się piękne kwiaty, jednak dom Wenus pozostał już na zawsze zamknięty. Współcześnie Tannhäuser łączony jest przede wszystkim z operą Ryszarda Wagnera o tym samym tytule.
Tannhaüser
R13Sz90Cz92v21
Ilustracja interaktywna przedstawia Oswald von Wolkenstein. Otyły mężczyzna z zamkniętym jednym okiem. Ma długie, ciemne, lekko kręcone włosy. Na głowie ma czapkę z futerkiem. Ubrany jest w czerwone szary ze złotymi zdobieniami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Oswald von Wolkenstein w wieku dziecięciu lat opuścił zamek ojca i jako giermek i wojak wędrował od Rosji po Anglię, Turcję i Arabię. Po śmierci ojca wrócił do domu rodzinnego (nie widząc na jedno oko), lecz bracia wysłali go do Ziemi Świętej. W trakcie procesu o spadek był trzykrotnie wtrącany do więzienia. Został poetą, kompozytorem i dyplomatą w służbie cesarza Zygmunta Luksemburskiego, z którego świtą przebywał we Francji, Hiszpanii, Portugalii i Italii. Ożenił się z Margarete von Schwangau, Gretą z jego pieśni. Poza tematyką miłosną w swoich utworach przedstawiał barwne koleje swojego życia.
Ilustracja interaktywna przedstawia Oswald von Wolkenstein. Otyły mężczyzna z zamkniętym jednym okiem. Ma długie, ciemne, lekko kręcone włosy. Na głowie ma czapkę z futerkiem. Ubrany jest w czerwone szary ze złotymi zdobieniami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Oswald von Wolkenstein w wieku dziecięciu lat opuścił zamek ojca i jako giermek i wojak wędrował od Rosji po Anglię, Turcję i Arabię. Po śmierci ojca wrócił do domu rodzinnego (nie widząc na jedno oko), lecz bracia wysłali go do Ziemi Świętej. W trakcie procesu o spadek był trzykrotnie wtrącany do więzienia. Został poetą, kompozytorem i dyplomatą w służbie cesarza Zygmunta Luksemburskiego, z którego świtą przebywał we Francji, Hiszpanii, Portugalii i Italii. Ożenił się z Margarete von Schwangau, Gretą z jego pieśni. Poza tematyką miłosną w swoich utworach przedstawiał barwne koleje swojego życia.
Oswald von Wolkenstein
Losy średniowiecznych rycerzy‑poetów bywały nietuzinkowe. Sprawowali oni władzę lub służyli u panów, brali udział w wyprawach krzyżowych i wojnach, podróżowali po świecie. Wysławiając w miłosnych pieśniach damy serca najczęściej narażali się ich mężom, choć niektórym zdarzało się poślubić ukochaną. Nieraz zostawali wygnani z dworów, wtrącani do więzienia lub potępieni przez Kościół. Choć znaczna część sztuki trubadurów, truwerów i minnesingerów nie przetrwała do czasów współczesnych, ich pieśni nadal zachwycają i stanowią natchnienie dla kolejnych pokoleń.
me5a41d82395161d8_0000000000118
Średniowieczna wielogłosowa muzyka świecka
RaikRXS1uzsIH1
Ilustracja przedstawia: Guillaum de Machaut. Postać czyta książkę siedząc na drewnianej ławie. Obok znajduje się niewielki, drewniany mebel okryty obrusem, na którym znajdują się książki i donica z kwiatem. Mężczyzna ubrany jest w niebieskie szaty i ma brązowy turban zawinięty na głowie.
Guillaume de Machaut, kompozytor późnego średniowiecza, versanteripido.it, CC BY 3.0
Dopiero pod koniec średniowiecza (dokładniej w XIV w.) zaobserwować można rozkwit świeckiej muzyki wielogłosowej. We Francji świeckie kompozycje tworzył przede wszystkim Guillaume de Machaut (ok. 1300–--1377). Był on autorem 23 motetów (głównie o tematyce miłosnej), 42 ballad oraz 21 rond. We Włoszech rozwój wielogłosowej muzyki świeckiej zawdzięczano Francesco Landini (ok. 1325–--1397) i Johannesowi Ciconia (ok. 1370–1412). Tworzyli oni przede wszystkim ballady i madrygałyMadrygałmadrygały miłosne.
Za chwilę wysłuchamy trzygłosowego motetu miłosnego pod tytułem Quant en moy Guillaumeʼa de Machauta.
Rr0JqU2mzNmbj1
Utwór muzyczny: Guillaume de Machaut, „Quant en moy”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór muzyczny: Guillaume de Machaut, „Quant en moy”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Guillaume de Machaut Quant en moy, AMFN, CC BY 3.0
Guillaume de Machaut Quant en moy, AMFN, CC BY 3.0
Utwór muzyczny: Guillaume de Machaut, „Quant en moy”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Jednym z najważniejszych zabytków średniowiecznej muzyki świeckiej jest pochodzący z początku XIII wieku manuskrypt Carmina burana. Zawiera on ponad 250 pieśni autorstwa wędrownych muzyków: żaków, wagantów, klerków i szpilmanów. W rękopisie obok pieśni religijnych (carmina ecclesiastica) odnaleźć można pieśni miłosne (carmina amatoria), obyczajowe (carmina moralia) i o jedzeniu i piciu (carmina potoria). Teksty zapisano w języku łacińskim, francuskim lub niemieckim.
me5a41d82395161d8_0000000000123
Podsumowanie
R16rjmMxtBXsj1
Ilustracja przedstawia: średniowieczny muzyk grający na instrumencie fidel. Obok znajdują się dwie kobiety. Jedna z nich tańczy, druga siedzi i słuch muzyki. Kobiety ubrane są w długie suknie. Grajek ma niebieską, długą szatę.
Średniowieczny muzyk grający na instrumencie fidel, wordpress.com, CC BY 3.0
Choć w średniowieczu dominującą rolę odgrywała muzyka religijna, uprawiano też muzykę świecką, towarzyszącą sprawom życia codziennego. Powstawała ona przede wszystkim na dworach i zamkach arystokratów, dla podkreślenia ich prestiżu i dostarczania im rozrywki. Była głównie śpiewana, jednogłosowa, wykonywana z towarzyszeniem instrumentów takich jak fidel, lutnia i harfa. Średniowieczni muzycy tworzyli gatunki epickie i liryczne. W tych pierwszych, mówiących o wielkich czynach rycerzy (chanson de gest) i miłości (chanson de toile), rola muzyki ograniczała się zaledwie do akompaniamentu. W twórczości lirycznej do wierszy o różnorodnej tematyce należało zaś skomponować melodię oraz akompaniament. Rozkwit sztuki lirycznej zawdzięczamy pochodzącym z południa Francji trubadurom, czyli rycerzom‑poetom, działającym od XI do XIII wieku. Za najważniejszy uprawiany przez nich gatunek uznaje się canso – pieśń miłosną, poświęconą ukochanej damie serca. Kontynuatorami sztuki trubadurów w północnej Francji byli działający w XII i XIII wieku truwerzy, którzy także tworzyli pieśni miłosne (pod nazwą chanson). Niemieckim odpowiednikiem trubadurów i truwerów byli działający między XII a XIV wiekiem minnesingerzy. Wśród niższych warstw społeczeństwa niemieckiego pieśni rozpowszechniali meistersingerzy, czyli rzemieślnicy muzyczni. Rozkwit wielogłosowej muzyki świeckiej, przypadający dopiero na koniec epoki, zaobserwować można we Francji (działalność Guillauma de Machaut) i Włoszech (twórczość Francesco Landini i Johannesa Ciconia).
me5a41d82395161d8_0000000000227
Zadania
RZ63q9riTCVsJ
Ćwiczenie 1
Określ zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Gatunki epickie, uprawiane w średniowieczu, to przede wszystkim chanson de geste i chanson de toile., 2. Średniowieczne gatunki epickie były recytowane lub śpiewane z towarzyszeniem instrumentów., 3. Chanson de geste opiewały odwagę rycerzy, ich wierność wodzowi i bohaterską śmierć., 4. W chanson de toile relacjonowano wydarzenia z wypraw krzyżowych i wojen., 5. Do dnia dzisiejszego zachowało się wiele tekstów chanson de geste i chanson de toile, wraz z ich zapisem nutowym.
Określ zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Gatunki epickie, uprawiane w średniowieczu, to przede wszystkim chanson de geste i chanson de toile., 2. Średniowieczne gatunki epickie były recytowane lub śpiewane z towarzyszeniem instrumentów., 3. Chanson de geste opiewały odwagę rycerzy, ich wierność wodzowi i bohaterską śmierć., 4. W chanson de toile relacjonowano wydarzenia z wypraw krzyżowych i wojen., 5. Do dnia dzisiejszego zachowało się wiele tekstów chanson de geste i chanson de toile, wraz z ich zapisem nutowym.
Zaznacz zdania prawdziwe.
Gatunki epickie, uprawiane w średniowieczu, to przede wszystkim chanson de geste i chanson de toile.
Średniowieczne gatunki epickie były recytowane lub śpiewane z towarzyszeniem instrumentów.
Chanson de geste opiewały odwagę rycerzy, ich wierność wodzowi i bohaterską śmierć.
W chanson de toile relacjonowano wydarzenia z wypraw krzyżowych i wojen.
Do dnia dzisiejszego zachowało się wiele tekstów chanson de geste i chanson de toile, wraz z ich zapisem nutowym.
R2fYcc65BcH4X
Ćwiczenie 2
Do opisów przyporządkuj właściwą grupę muzyków średniowiecznych: Trubadurzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była chanson. 2. Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było canso. 3. Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa. 4. Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch. Truwerzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była chanson. 2. Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było canso. 3. Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa. 4. Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch. Minnesingerzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była chanson. 2. Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było canso. 3. Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa. 4. Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch. Meistersingerzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była chanson. 2. Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było canso. 3. Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa. 4. Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch.
Do opisów przyporządkuj właściwą grupę muzyków średniowiecznych: Trubadurzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była chanson. 2. Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było canso. 3. Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa. 4. Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch. Truwerzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była chanson. 2. Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było canso. 3. Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa. 4. Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch. Minnesingerzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była chanson. 2. Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było canso. 3. Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa. 4. Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch. Meistersingerzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była chanson. 2. Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było canso. 3. Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa. 4. Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch.
Do opisów przyporządkuj właściwą grupę muzyków średniowiecznych:
Działali na południu Francji w latach 1080-1280. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oc. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem było <i>canso</i>., Działali w Niemczech od XV do XVI wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową. Zrzeszeni w gildie, zajmowali się rozpowszechnianiem pieśni wśród mieszczaństwa., Działali na północy Francji w latach 1170-1290. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu, śpiewaną w języku d'oil. Najpopularniejszym wykonywanym przez nich gatunkiem była <i>chanson</i>., Działali w Niemczech od XII do XIV wieku. Tworzyli muzykę jednogłosową z towarzyszeniem instrumentu. Często wykorzystywali melodie francuskie i podkładali pod nie nowy, niemiecki tekst. Uprawiali gatunki takie jak Lied i Spruch.
Trubadurzy
Truwerzy
Minnesingerzy
Meistersingerzy
RdWVYHRA8HFdh
Ćwiczenie 3
Wyjaśnij pojęcie motet.
Wyjaśnij pojęcie motet.
Spośród poniższych instrumentów wybierz ten, na którym nie akompaniowali sobie muzycy średniowieczni.
1
2
3
4
R1b5SiVvtiKpo
Ćwiczenie 4
Gatunkom, uprawianym przez trubadurów, przyporządkuj odpowiednie opisy: Canso. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Sirventes. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Plankt. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Alba. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Tenso. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Pastorella. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Estampida. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie.
Gatunkom, uprawianym przez trubadurów, przyporządkuj odpowiednie opisy: Canso. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Sirventes. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Plankt. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Alba. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Tenso. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Pastorella. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie. Estampida. Możliwe odpowiedzi: 1. pieśń miłosna o rycerzu i pasterce. 2. pieśń żałobna, lament. 3. dyskusja, dysputa o miłości. 4. pieśń miłosna. 5. pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska. 6. pieśń taneczna. 7. pieśń o rozstaniu kochanków o świcie.
Gatunkom, uprawianym przez trubadurów, przyporządkuj odpowiednie opisy:
dyskusja, dysputa o miłości, pieśń o rozstaniu kochanków o świcie, pieśń miłosna o rycerzu i pasterce, pieśń żałobna, lament, pieśń miłosna, pieśń taneczna, pieśń służebna, satyryczna lub moralizatorska
Canso
Sirventes
Plankt
Alba
Tenso
Pastorella
Estampida
RfcdeD7omX0Ur
Ćwiczenie 5
Wyjaśnij pojęcie kontrafaktura.
Wyjaśnij pojęcie kontrafaktura.
Przyporządkuj nazwiska każdego z kompozytorów średniowiecznych do odpowiedniej grupy muzyków, którą reprezentuje:
Każdej ze średniowiecznych kompozycji przyporządkuj właściwego autora: Can vei la lauzeta mover. Możliwe odpowiedzi: 1. Raimbaut de Vaqueiras. 2. Guillaume de Machaut. 3. Bernard de Ventadorn. 4. Walther von der Vogelweide. Calenda maia. Możliwe odpowiedzi: 1. Raimbaut de Vaqueiras. 2. Guillaume de Machau. 3. Bernard de Ventadorn. 4. Walther von der Vogelweide. Unter den Linden. Możliwe odpowiedzi: 1. Raimbaut de Vaqueiras. 2. Guillaume de Machaut. 3. Bernard de Ventadorn. 4. Walther von der Vogelweide. Quant en moy. Możliwe odpowiedzi: 1. Raimbaut de Vaqueiras. 2. Guillaume de Machaut. 3. Bernard de Ventadorn. 4. Walther von der Vogelweide.
Każdej ze średniowiecznych kompozycji przyporządkuj właściwego autora: Can vei la lauzeta mover. Możliwe odpowiedzi: 1. Raimbaut de Vaqueiras. 2. Guillaume de Machaut. 3. Bernard de Ventadorn. 4. Walther von der Vogelweide. Calenda maia. Możliwe odpowiedzi: 1. Raimbaut de Vaqueiras. 2. Guillaume de Machau. 3. Bernard de Ventadorn. 4. Walther von der Vogelweide. Unter den Linden. Możliwe odpowiedzi: 1. Raimbaut de Vaqueiras. 2. Guillaume de Machaut. 3. Bernard de Ventadorn. 4. Walther von der Vogelweide. Quant en moy. Możliwe odpowiedzi: 1. Raimbaut de Vaqueiras. 2. Guillaume de Machaut. 3. Bernard de Ventadorn. 4. Walther von der Vogelweide.
Każdej z poniższych średniowiecznych kompozycji przyporządkuj właściwego autora:
Guillaume de Machaut, Walther von der Vogelweide, Raimbaut de Vaqueiras, Bernard de Ventadorn
Can vei la lauzeta mover
Calenda maia
Unter den Linden
Quant en moy
RZAKDRryEGGkh
Ćwiczenie 7
Określ, którzy ze średniowiecznych kompozytorów tworzyli świecką muzykę wielogłosową. Możliwe odpowiedzi: 1. Guillaume de Machaut. 2. Hildegarda z Bingen. 3. Johannes Ciconia. 4. Francesco Landini.
Określ, którzy ze średniowiecznych kompozytorów tworzyli świecką muzykę wielogłosową. Możliwe odpowiedzi: 1. Guillaume de Machaut. 2. Hildegarda z Bingen. 3. Johannes Ciconia. 4. Francesco Landini.
Zaznacz, którzy z poniższych średniowiecznych kompozytorów tworzyli świecką muzykę wielogłosową.
Guillaume de Machaut
Hildegarda z Bingen
Johannes Ciconia
Francesco Landini
me5a41d82395161d8_0000000000246
Słownik pojeć
Chanson
Chanson
w twórczości trubadurów i truwerów (jako canso) – jednogłosowa pieśń o swobodnej budowie, poruszająca tematykę miłosną. W XV i XVI wieku – wielogłosowa forma świeckiej muzyki wokalnej.
Fidel
Fidel
średniowieczny instrument strunowo smyczkowy, o czterech lub pięciu strunach. Grano na nim podobnie jak na współczesnych skrzypcach.
Kontrafaktura
Kontrafaktura
praktyka polegająca na zastąpieniu w kompozycji wokalnej oryginalnego tekstu nowym. Była typowa dla epoki średniowiecza (kiedy pod utwory świeckie podkładano nowy, religijny tekst) oraz w czasach reformacji (gdy łacińskie teksty przekładano na języki narodowe).
Madrygał
Madrygał
wokalny utwór wielogłosowy, zwykle o tematyce świeckiej, popularny od XIV do początku XVII wieku.
Motet
Motet
jedna z najstarszych form wielogłosowej muzyki wokalnej lub wokalno‑instrumentalnej, szczególnie popularna w średniowieczu i renesansie, gdzie stanowił główne pole dla rozwoju polifonii.
Źródła:
sjp.pwn.pl
encyklopedia.pwn.pl
Biblioteka muzyczna
RlKcRxBp3C9g31
Utwór muzyczny: Bernard de Ventadorn, „Can vei la lauzeta mover”. Kompozycja posiada spokojne tempo. Cechuje się majestatycznym charakterem.
R1b3GttnCOPJi1
Utwór muzyczny: Raimbaut de Vaqueiras, „Calenda maia”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się wesołym charakterem.
R1bFFQwxTwkJW1
Utwór muzyczny: Watlher von den Vogelweide, Unter den linden. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Rr0JqU2mzNmbj1
Utwór muzyczny: Guillaume de Machaut, „Quant en moy”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
