1. Czy chemia jest obecna w każdej dziedzinie naszego życia?

Twoja wiedza chemiczna może ci pomóc znaleźć zatrudnienie w wielu branżach:

RCYbWWvhfwl4Q1

Ilustracja ma postać grafu składającego się z różnobarwnych kół połączonych z czarnym kołem centralnym z napisem Chemia. Kół tych jest jedenaście i licząc od góry w kierunku ruchu wskazówek zegara znajdujące się na nich napisy to: przemysł metalurgiczny, edukacja, przemysł rolniczy, przemysł kosmetyczny, przemysł farmaceutyczny, przemysł rafineryjny, gospodarka odpadami niebezpiecznymi, medycyna, przemysł spożywczy, kryminalistyka oraz inżynieria materiałowa.

2. O czym należy pamiętać podczas wykonywania podstawowych czynności laboratoryjnych?

Jednym z ważniejszych sposobów poznawania chemii jest przeprowadzanie doświadczeń. Do ich wykonania niezbędne są szkło laboratoryjne, czasem naczynia porcelanowe lub metalowe oraz sprzęt laboratoryjny. Znajomość zasad stosowania tych urządzeń pozwala na bezpieczne eksperymentowanie.

R1RkXtCdtXV311

Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe

Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Film laboratoryjny pokazujące zastosowania szkła laboratoryjnego, lektor opowiadający o zastosowaniu każdego szkła: Probówka, Zlewka, Lejek, Krystalizator, Cylinder miarowy, Chłodnica, Wkraplacz, Szalka Petriego, Pipety miarowe

3. Czym różni się substancja prosta od substancji złożonej?

Chemia to nauka zajmująca się badaniem składu i budowy substancji, ich przemian oraz warunków wpływających na szybkość tych przemian.
Substancje możemy podzielić na:

• proste (pierwiastki),

• złożone (związki chemiczne).

  Rq4KNcGCEfPKF1

  Ilustracja prezentuje podział na substancje proste i złożone w postaci infografiki. Pierwszym blokiem infografiki jest zielone pole z napisem Podział substancji, po którym następuje podział na dwa pola turkusowe: substancje proste i złożone. Następne strzałki prowadzą do dwóch czerwonych bloków z wypisanymi definicjami. Według nich substancje proste, czyli pierwiastki to takie, których nie można rozłożyć na substancje o budowie prostszej. Substancje złożone, czyli związki chemiczne, to zaś takie, które można rozłożyć na substancje o budowie prostszej. Następnie infografika podaje po dwa przykłady substancji prostszych (siarka i złoto) oraz złożonych (woda i sól kamienna, czyli chlorek sodu) wraz z ich zdjęciami.

  

4. Czy znajomość właściwości fizycznych i chemicznych pozwala zidentyfikować dowolną substancję?

Każda substancja ma swoje charakterystyczne cechy – właściwości, które możemy podzielić na:

• fizyczne,

• chemiczne.

  R1SafeMUT5SR21

  Ilustracja przedstawia infografikę zatytułowaną Właściwości substancji składającą się z dwóch nachodzących na siebie kół, zielonego i niebieskiego. Zielone koło z lewej strony podpisane jest Właściwości fizyczne i zawiera następujące elementy: stan skupienia, barwa, połysk, rozpuszczalność, temperatura topnienia, przewodnictwo elektryczne, gęstość. Prawe koło, zatytułowane Właściwości chemiczne zawiera pięć cech: reaktywność chemiczna, zapach, smak, toksyczność, palność.

  

5. Jakie właściwości substancji stanowią kryteria podziału pierwiastków na metale i niemetale?

Substancje proste można podzielić na:

• metale,

• niemetale.

  Ryh0VUriL3CHX1

  Ilustracja przedstawia infografikę prezentującą cechy metali i niemetali. Kolumna Metale z lewej strony wymienia następujące cechy metali: metaliczny połysk, stały stan skupienia z wyjątkiem rtęci, srebrzystoszarą lub srebrzystobiałą barwę z wyjątkiem miedzi, złota i cezu złocistego, przewodnictwo prądu elektrycznego oraz kowalność i ciągliwość. Kolumna Niemetale z prawej strony wymienia trzy cechy niemetali: stan stały lub gazowy z wyjątkiem ciekłego bromu, występowanie w różnych barwach oraz najczęściej brak przewodnictwa elektrycznego.

  

6. Czym różni się substancja chemiczna od mieszaniny?

W przyrodzie substancje (pierwiastki i związki chemiczne) rzadko występują w postaci „czystej”, często tworzą mieszaniny.

R1UepLnwjtHTd1

Rysunek przedstawiający układy cząsteczek w mieszaninach jednorodnych oraz niejednorodnych z podziałem tych ostatnich na kilka rodzajów. Ma postać pięciu umieszczonych obok siebie, podpisanych rysunków naczyń z płynami. Pierwsze od lewej reprezentuje mieszaninę jednorodną, której podanym przykładem jest roztwór soli kamiennej. Cząstki narysowane w płynie są takie same i rozłożone równomiernie. Po prawej stronie znajdują się naczynia stanowiące przykłady mieszanin niejednorodnych. Pierwszy z tych rysunków przedstawia wodę z piaskiem. Czerwone cząstki podpisane jako ciało stałe zebrane są w kopczyk na dnie naczynia, a niebieskie cząstki podpisane ciecz wypełniają równomiernie resztę przestrzeni. Rysunek drugi ilustruje mieszaninę wody z olejem, która ma postać warstwową. Równomiernie rozłożone żółte cząstki oleju podpisane jako ciecz zajmują górną część naczynia, a równomiernie rozłożone cząstki wody również podpisane jako ciecz wypełniają dolną część. Pomiędzy tymi obszarami znajduje się wyraźna pozioma granica ułożona z pojedynczej linii ciasno zebranych żółtych cząstek. W trzecim rysunku z grupy, podpisanym mgła, piana pojedynczym niebieskim cząstkom wody towarzyszą luźno rozrzucone niewielkie grupy innych, czerwonych cząstek. Natomiast ostatni rysunek, podpisany mleko przedstawia naczynie wypełnione małymi niebieskimi cząsteczkami wody, pomiędzy którymi znajdują się znacznie większe czerwone cząsteczki symbolizujące białka i inne większe od wody związki.

Sposoby rozdzielania mieszanin

RM57ra5jU1k3x1

Mieszaniny

Mieszaniny

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Mieszaniny

Piktogramy ostrzegawcze umieszcza się na opakowaniach preparatów zawierających substancje niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka.

RPmC947Qy6ZhM1

Ilustracja przedstawia przykłady sześciu popularnych piktogramów ostrzegawczych w zestawieniu wersji nowych ze starymi. W górnej części obrazka zebrano piktogramy w wersji obowiązującej obecnie, a w dolnej ich starsze odpowiedniki. Zaprezentowane piktogramy licząc od lewej to: produkt toksyczny, szkodliwy, żrący, niebezpieczny dla środowiska, palny oraz wybuchowy.

Zadania

Pamiętam i rozumiem

• Wyjaśnij, na czym polega zjawisko dyfuzji i zaplanuj doświadczenie, które je zilustruje.

• Opisz metody rozdzielania mieszanin.

• Wyjaśnij różnicę między pierwiastkiem, związkiem chemicznym a mieszaniną.

Czytam i interpretuję

• W dowolnym źródle (podręczniki, książki, encyklopedie, Internet) znajdź informacje dotyczące znanych chemików i przedstaw ich wkład w rozwój nauki.

• Z tablic chemicznych odczytaj dostępne informacje na temat złota i srebra, siarki i tlenu (np. temperaturę topnienia, gęstość). Porównaj odczytane wyniki, a następnie podaj inne znane ci właściwości metali i niemetali.

• Korzystając z układu okresowego, odszukaj ukryte w swoim imieniu i nazwisku symbole pierwiastków chemicznych. Sprawdź, które z nich są metalami, a które – niemetalami. Zebrane dane zestaw w tabeli.

• *W laboratorium chemicznym nie posługujemy się zmysłem smaku w celu identyfikacji substancji. Sprawdź w dostępnych źródłach, jakie rodzaje smaku rozróżniamy i podaj przykłady odpowiednich produktów spożywczych wywołujących te wrażenia smakowe.

Rozwiązuję problemy

• Oceń, czy producent powinien do wykonania uchwytów do patelni i garnków oraz pokrywek użyć metalu, czy pokryć je tworzywem sztucznym. Swoją odpowiedź uzasadnij.

• Zastanów się i opisz dwie metody rozdzielania mieszaniny soli kamiennej i wody. Zaproponuj potrzebny sprzęt laboratoryjny.

• Wyjaśnij, dlaczego lód unosi się na powierzchni wody.

• Wyjaśnij, w jaki sposób można sprawdzić, czy otrzymane kolczyki są wykonane ze srebra. Oblicz jaką powinny mieć masę, wiedząc, że mają kształt sześciennych kostek o długości boku = 0,5 cm.

  RtPXB6Y9ocgmQ1

  Kolczyki w kształcie sześcianu

  

• Zaplanuj doświadczenie pozwalające sprawdzić, czy większą gęstość ma woda, czy olej.

Projekt badawczy

Wyniki i wnioski z projektu badawczego

Test sprawdzający z działu I. Substancje i ich właściwości

Test sprawdzający

Klucz testu