Surowce skalne Polski – kamienie bloczne
MAPA INTERAKTYWNA
Spis treści
Kamienie bloczne - podstawowe informacjeKamienie bloczne - podstawowe informacje
Skały magmoweSkały magmowe
Skały osadoweSkały osadowe
Skały metamorficzneSkały metamorficzne
Kamienie bloczne - Skały występujące w południowej PolsceKamienie bloczne - Skały występujące w południowej Polsce
Województwo dolnośląskieWojewództwo dolnośląskie
Województwo lubelskieWojewództwo lubelskie
Województwo małopolskieWojewództwo małopolskie
Województwo podkarpackieWojewództwo podkarpackie
Województwo śląskieWojewództwo śląskie
Województwo świętokrzyskieWojewództwo świętokrzyskie
Surowce skalne Polski – kamienie bloczneSurowce skalne Polski – kamienie bloczne
Kamienie bloczne - podstawowe informacje
Kamienie bloczne w 98% wykorzystywane są jako kruszywo łamane, w budownictwie i drogownictwie, a także jako drobne elementy, np. kostki lub krawężniki
Skala twardości Mohsa – jej twórcą jest niemiecki mineralog, Friedrich Mohs, który w 1812 roku określił odporność dziesięciu wzorcowych minerałów na zarysowanie – wymienione minerały są uszeregowane od najbardziej miękkiego do najtwardszego.
Skala Mohsa
1 | TALK | Można zarysować paznokciem. |
2 | GIPS | Można zarysować paznokciem. |
3 | KALCYT | Można zarysować stalowym ostrzem. |
4 | FLUORYT | Można zarysować stalowym ostrzem. |
5 | APATYT | Można zarysować stalowym ostrzem. |
6 | ORTOKLAZ | Można zarysować szkłem. |
7 | KWARC | Rysuje szkło. |
8 | TOPAZ | Rysuje szkło. |
9 | KORUND | Rysuje szkło. |
10 | DIAMENT | Rysuje szkło. |
PRZYKŁADY HISTORYCZNYCH KOPALNI KAMIENI BLOCZNYCH W POLSCE
Kopalnia bazaltu Gracze Województwo: opolskie Rok założenia: 1850 r.; po wojnie, w 1946 r., nastąpiło wznowienie wydobycia Rodzaj wydobywanego bloku: bazalt Funkcjonowanie kopalni: kopalnia nie zaniechała wydobycia
Kopalnia granitu Strzelin Województwo: dolnośląskie Rok założenia: pierwsze wydobycie w XII w., kopalnia została zdewastowana w trakcie II wojny światowej, ponowne wydobycie rozpoczęto w 1946 r. Rodzaj wydobywanego bloku: granit Funkcjonowanie kopalni: kopalnia nie zaniechała wydobycia
Kopalnia piaskowca w Kozach Województwo: śląskie Rok założenia: 1910‑1912 r. Rodzaj wydobywanego bloku: piaskowiec Funkcjonowanie kopalni: zakończenie wydobycia w 1994 r., obecnie są to tereny rekreacyjne.
Skały magmowe
Skały magmowe powstają w wyniku:
krzepnięcia magmy,
przemieszczania się magmy w wyższe partie skorupy,
wydobywania się lawy na powierzchnię.
W zależności od miejsca zastygnięcia i krystalizacji skały magmowe dzielą się na:
plutoniczne (głębinowe, abisalne),
wulkaniczne (wylewne).
kwaśne od 66%,
obojętne 54‑65%,
zasadowe do 53%.
Właściwości techniczne najczęściej wykorzystywanych w przemyśle skał magmowych:
Skała | Granit | Bazalt | Porfir | Melafir |
Gęstość objętościowa [g/cm³] | 2,30‑2,75 | 2,60‑3,20 | ok. 2,55 | 2,40‑2,70 |
Wytrzymałość na ściskanie [MPa] | 100‑220 | 160‑300 | 100‑200 | 130‑200 |
Ścieralność (na tarczy Boehmego) | 0,06‑0,23 | 0,09‑0,19 | brak | 0,07‑0,15 |
Nasiąkliwość [%] | 0,1‑0,7 | 0,1‑0,7 | brak | 0,1‑0,7 |
Twardość (wg skali Mohsa) | 6‑7 | 6‑8 | brak | 7 |
Skały osadowe
Powstają poprzez gromadzenie się na powierzchni ziemi materiału okruchowego, organicznego lub chemicznego.
Właściwości techniczne najczęściej wykorzystywanych w przemyśle skał osadowych:
Skała | Piaskowiec | Wapień | Dolomit |
Gęstość objętościowa [g/cm³] | 1,80‑2,70 | 1,40‑2,80 | 2,10‑2,80 |
Wytrzymałość na ściskanie [MPa] | 10‑150 | 8‑100 | 60‑160 |
Ścieralność (na tarczy Boehmego) | 0,09‑2,50 | 0,30‑2,00 | 0,30‑0,40 |
Nasiąkliwość [%] | 0,5‑15 | 0,3‑30 | 0,3‑0,8 |
Twardość (wg skali Mohsa) | 4‑7 | 2‑3 | 2‑4 |
Skały metamorficzne
Skały metamorficzne – inaczej przeobrażone – powstają poprzez przekształcenie się skał magmowych i osadowych pod wpływem działania czynników zewnętrznych, takich jak:
wysoka temperatura,
wysokie ciśnienie.
W wyniku ich działania skały zmieniają swoją strukturę, czasami nawet skład mineralny.
Czynnikami metamorfizmu są:
temperatura,
ciśnienie statyczne,
ciśnienie kierunkowe,
obecność nośników (rozpuszczalników) ułatwiających wędrówkę substancji.
Właściwości techniczne najczęściej wykorzystywanych w przemyśle skał metamorficznych:
Skała | Marmur | Kwarc |
Gęstość objętościowa [g/cm³] | 1,90‑2,80 | 2,30‑2,75 |
Wytrzymałość na ściskanie [MPa] | 80‑150 | 200‑300 |
Ścieralność (na tarczy Boehmego) | 0,20‑0,40 | 0,04‑0,12 |
Nasiąkliwość [%] | 0,1‑0,5 | 0,1‑0,5 |
Twardość (wg skali Mohsa) | 3 | 7 |