Świat medialny
Środki masowego przekazu, nazywane zwyczajowo mediami, stały się ważnym elementem naszego życia. Należą do nich prasa, radio, telewizja i internet. Każdego dnia dostarczają informacji i rozrywki, ułatwiają naukę oraz rozwijanie zainteresowań.
Dzięki mediom wiemy o ważnych wydarzeniach społecznych, politycznych i gospodarczych. Dowiadujemy się o odkryciach naukowych. Media poszerzają naszą wiedzę i wpływają na nasz sposób patrzenia na świat.
Przedstaw w kilku punktach twoje ulubione medium (gazetę, stację telewizyjną
lub radiową, portal internetowy). W swej odpowiedzi uwzględnij:
nazwę medium oraz tematy, którymi się zajmuje,
grupę/grupy wiekowe, do której/których jest kierowane,
twoje ulubione rubryki/artykuły/programy.
O dziennikarstwie
Dziennikarstwo to, najprościej ujmując, zdobywanie i przekazywanie poprzez media informacji z różnych dziedzin. Jest wiele gatunków dziennikarskich. Podstawowy podział obejmuje: a) gatunki informacyjne - informują o faktach i wydarzeniach, b) gatunki publicystyczne - omawiają wydarzenia, przedstawiają poglądy. |
Wiadomość prasowa i jej kompozycja
Wiadomość (informacja lub newsnews) to podstawowy gatunek informacyjny. Dostarcza aktualnych i bezstronnych informacji. Budowa wiadomości powinna przypominać
tzw. odwróconą piramidę - kluczowe treści umieszcza się na początku, mniej istotne szczegóły - na końcu. Dobra wiadomość powinna odpowiadać na sześć klasycznych pytań dziennikarskich: co? kto? gdzie? kiedy? jak? dlaczego?
Najważniejsze wiadomości pojawiają się z reguły na pierwszej stronie gazety, towarzyszą im fotografie opatrzone podpisami. News składa się z trzech części:
Nagłówek | Tytuł – często zapisany większą, pogrubioną czcionką, informuje o temacie wiadomości; ma zwracać uwagę, może być skonstruowany na zasadzie gry słów. |
Lid | Graficznie wydzielony akapit wiadomości pod nagłówkiem; wprowadza w zagadnienie, zawiera najważniejsze informacje. |
Tekst wiadomości (tzw. korpus wiadomości) | Najbardziej rozbudowana część wiadomości; przedstawia szczegółowo treść prezentowanego zagadnienia. |
Reportaż i jego cechy
Przeczytaj poniższy tekst Kazimierza Wolnego‑Zmorzyńskiego - medioznawcy i literaturoznawcy, który wypowiada się na temat reportażu.
PosłowieW stronę źródeł reportażu
Reportaż jako samodzielny gatunek wyodrębnił się z literatury. Elementy reportażu występowały w literaturze polskiej już dość wcześnie w sprawozdaniach z podróży zagranicznych i krajowych, w tak zwanych itinerariachitinerariach i diariuszachdiariuszach czy poematach podróżniczychpoematach podróżniczych […]. To podróżopisarstwo oświecenioweoświeceniowe i romantyczneromantyczne miało cechy literatury dokumentalnej, reportażowej, o ambicjach artystycznych,
a nie tylko poznawczych […]. W okresie pozytywizmu wrażenia z podróży były relacjonowane i przesyłane w formie listów przez korespondentów prasy codziennej, m.in. Henryka Sienkiewicza w Listach z podróży do Ameryki (1876–1878) i Listach z Afryki (1891– 1892) czy Adolfa Dygasińskiego w Listach z Brazylii (1891).Autorem pierwszego w prasie polskiej reportażu – Pracowni Suchodolskiego, zamieszczonej w 'Tygodniku Petersburskim' (1838, nr 94) – był Józef Ignacy Kraszewski, natomiast za pierwszy nowoczesny reportaż w polskim piśmiennictwie uznana została Pielgrzymka do Jasnej Góry (1895) Władysława Reymonta. […]
Co to jest reportaż?
[…] Według niemieckiego teoretyka reportażu Christiana Siegla […] 'reportaż jest odbiciem rzeczywistości […]'. To znaczy,
że tematy zawarte w tekście reportażu pochodzą z obserwacji i badań reportera zbierającego materiał w terenie. Materiał ten staje się dla niego źródłem twórczych inspiracji […].Wybitny reportażysta i teoretyk reportażu Melchior Wańkowicz uważał, iż reportaż jest opisem rzeczywistości, a opis ten z kolei swoistą mozaiką, składającą się z bardzo wielu różnorodnych kamyków, które należy tak ułożyć, by oddały obraz pokazywanej historii. Kamykami są fakty z życia wzięte […].
Przeczytaj teksty i wykonaj poniższe zadania:
Przedstaw początki reportażu.
Wskaż autora pierwszego reportażu zamieszczonego w polskiej prasie.
Wymień, co co może być źródłem inspiracji dla reportera.
Zastanów się i odpowiedz, jak rozumiesz stwierdzenie, że reportaż jest 'swoistą mozaiką'.
Wywiad i jego cechy
Wywiad to rozmowa między dziennikarzem i jego gościem (lub dziennikarzem i grupą osób). Jego celem jest uzyskanie odpowiedzi na pytania, które zadaje prowadzący spotkanie (np. autor tekstu prasowego, audycji radiowej lub programu telewizyjnego).
Zanim wywiad zostanie opublikowany, dziennikarz powinien go autoryzować,
tzn. przedstawić jego treść osobie, która odpowiadała na pytania, aby upewnić się,
że wszystkie wypowiedzi zostały właściwie zrozumiane i zapisane/zmontowane.
Zadaniowo I
Znajdź w dostępnym słowniku definicje podanych niżej gatunków prasowych. Zapoznaj się z nimi i następnie wpisz nazwy tych gatunków do odpowiednich rubryk w tabeli. Część z nich określa gatunki informacyjne, które prezentują informacje i fakty, pozostałe – gatunki publicystyczne, w których pojawia się ocena dziennikarska.
recenzja, felieton, esej, informacja (news), zajawka, korespondencja, reportaż, artykuł publicystyczny, komentarz, biogram i sylwetka, wywiad
Gatunki informacyjne | |
---|---|
Gatunki publicystyczne |
W poniższych przykładach wskaż sformułowania, które nie powinny pojawić się w tekście informacyjnym. Zaproponuj zwroty, którymi można je zastąpić:
Znana artystka zajęła się projektowaniem modnych ciuchów.
Przestępca trafił za kratki.
Kierowca wpadł w poślizg i wylądował na drzewie.
Nie można było odczytać wiersza, ponieważ autor napisał go jak kura pazurem.
Zadaniowo II
Przeczytaj dowolny artykuł z pierwszej strony gazety codziennej. Możesz skorzystać z dowolnego portalu prasowego dostępnego w internecie lub zapoznać się z powyższym tekstem. Wykonaj polecenia:
Wskaż elementy kompozycyjne artykułu: nagłówek, lid, tekst (korpus) wiadomości.
Odpowiedz na pytania: kto? o czym? do kogo? w jakim celu? w jakich okolicznościach? za pomocą jakiego przekazu mówi?
Znajdź w tekście przykłady ciekawych zabiegów językowych. Zastanów się, jakie treści wyrażają.
Przeczytaj dowolny artykuł z pierwszej strony gazety codziennej. Możesz skorzystać z dowolnego portalu prasowego dostępnego w internecie. Wykonaj polecenia:
Wskaż elementy kompozycyjne artykułu: nagłówek, lid, tekst (korpus) wiadomości.
Odpowiedz na pytania: kto? o czym? do kogo? w jakim celu? w jakich okolicznościach? za pomocą jakiego przekazu mówi?
Znajdź w tekście przykłady ciekawych zabiegów językowych. Zastanów się, jakie treści wyrażają.
Przyjrzyj się powyższemu zdjęciu przedstawiającemu stronę z gazety. Wytłumacz, co łączy przekaz tekstowy z fotograficznym.
Znajdź dowolny artykuł prasowy opisujący wydarzenie sportowe lub artystyczne. Wskaż wyrazy, dzięki którym łatwiej wyobrazić sobie szczegóły wydarzenia. Nazwij, jaka to część mowy.
Przygotuj pięć pytań do swojego idola, które mógłbyś/mogłabyś zadać mu jako dziennikarz szkolnej gazetki.
Zadaniowo III
Przyporządkuj odpowiednie nazwy tekstów (gatunków) prasowych do ich definicji.
reportaż, news, felieton, sylwetka, zajawka, wywiad, komentarz
Krótki tekst – najczęściej na pierwszej stronie gazety lub przed rozpoczęciem serwisu informacyjnego (radiowego lub telewizyjnego), w którym dziennikarz zaprasza do zapoznania się z innymi ciekawymi artykułami (kolejnymi informacjami w serwisie radiowym lub telewizyjnym). | |
Tekst o charakterze publicystycznym, najczęściej cykliczny, w którym autor o sprawach poważnych potrafi mówić (pisać) dowcipnym lub zbliżonym do literackiego językiem. | |
Odmiana tekstu publicystycznego, w której autor w sposób osobisty (subiektywny) wyraża ocenę lub opinie na temat przedstawionych wydarzeń, aktualnych spraw społecznych. | |
Podstawowy gatunek informacyjny, często pojawia się na pierwszej stronie gazety, może mu towarzyszyć fotografia. | |
Tekst odnoszący się do aktualnych spraw społecznych lub ciekawych wydarzeń, które autor relacjonuje na podstawie bezpośredniej obserwacji, stosując formę zbliżoną do literackich gatunków epickich. | |
Gatunek, w którym dziennikarz rozmawia z interesującym bohaterem (np. ekspertem, przedstawicielem świata polityki, kultury, sportowcem itd.) na wybrany temat. W wersji prasowej (gazetowej) ma zwykle formę pytań i dłuższych odpowiedzi. | |
Dziennikarska prezentacja ważnej postaci, której mogą być poświęcone artykuły lub audycje w danym wydaniu gazety bądź w ramówce radiowej lub telewizyjnej. |
Nagraj/nagrajcie dowolny telewizyjny serwis informacyjny, następnie wskaż/ wskażcie w nim przykłady komunikatów, które:
przekazują informacje o sensacyjnych, zaskakujących i nieoczekiwanych zdarzeniach,
mają formę humorystycznego (żartobliwego) komentarza,
mają formę rzeczowego komentarza, w którym wypowiadają się eksperci,
mają formę komentarza reporterskiego,
mają formę krótkiego wywiadu.
Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa klucze: reportaż, wywiad, dziennikarstwo, lid, nagłówek, media.