„Święto wiosny” Igora Strawińskiego

Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością Igora Strawińskiego.. Wskazanie nowego stylu muzycznego - neoklasycyzmu. Omówienie tematyki dzieła „Święto wiosny” Strawińskiego. Wskazanie w utworze najważniejszych elementów i cech stylistycznych. Dokonanie muzycznej analizy dzieła.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić życiorys Igora Strawińskigo.

2. Wskazać najważniejsze dzieła Igora Strawińskigo.

3. Omówić wpływ kompozytora na muzykę XX wieku.

4. Przedstawić etapy twórczości Igora Strawińskiego oraz omówić jego muzykę pod względem zmieniającej się stylistyki.

5. Przedstawić stylistyczne cechy charakterystyczne dla utworu pt. Święto wiosny Strawińskiego*.*

Metoda pracy

Metoda opisu. Podsumowanie tematu lekcji (metodą pogadanki). Aktywna percepcja utworu pt. Święto wiosny Strawińskiego*.*

3. 1. Podręcznik - Gwizdalska D., Historia muzyki cz.2, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006

   2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

   3. Płyta z nagraniem baletu Święto wiosny Strawińskiego*.*

4. Karta pracy ucznia.

5. 3. 4. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe.

      5. Sprawdzenie zadania domowego.

      6. Zapisanie tematu lekcji.

(7 min)

Faza realizacyjna

1. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z życiem i twórczością rosyjskiego kompozytora polskiego pochodzenia - Igora Strawińskiego.

• Notatka:

I. Życiorys Igora Strawińskiego:

- kompozytor rosyjski.;

- zainteresowania muzyczne rozbudził w nim ojciec - śpiewak w operze petersburskiej;

- oprócz muzyki studiował prawo;

- napisał Ognistego ptaka, Pietruszkę i Święto wiosny;

- od 1910 roku przebywał w Szwajcarii, debiutował w 1915 roku w Genewie jako dyrygent; zbliżył się wówczas do francuskich impresjonistów (m.in. C. Debussy’ego);

- od 1920‑39 roku przebywał we Francji, nawiązując kontakt z elitą artystyczną Europy (w inscenizacjach jego dzieł uczestniczyli, m.in. P. Picasso);

- libretta opracowywali dla niego, m.in. A. Gide i J. Cocteau;

- w 1925 roku krótko gościł w USA, a w 1940 roku przeniósł się tam na stałe, zamieszkując w Hollywood;

- po II wojnie światowej kilkakrotnie podróżował do Europy (m.in. do Włoch, Austrii, ZSRR i Polski);

- w pierwszym okresie twórczości fascynował się folklorem rosyjskim;

- około 1918 roku zwrócił się ku stylistyce neoklasycznej, opartej na cytatach, aluzjach muzycznych;

- natchnienie czerpał z twórczości: P. Czajkowskiego, G. Rossiniego, L. Delibesa, M. Glinki i A. Dargomyżskiego. Inspirowały go chorały cerkiewne i gregoriańskie do muzyki Ch.W. Glucka i W.A. Mozarta, Ch. Gounoda i J.S. Bacha.

II. Twórczość Igora Strawińskiego:

Ważniejsze kompozycje sceniczne:

- Balety (Ognisty ptak, Pietruszka, Święto wiosny, Wesele, Apollo i Muzy, Pocałunek wróżki, Gra w karty, Agon);

- Opery (Słowik, Historia żołnierza, Mawra, The Rake's Progress);

- Oratoria (Król Edyp i The Flood);

- Utwory symfoniczne (m.in. Ognie sztuczne, Symfonia na instrumenty dęte, Concerto in D na skrzypce i orkiestrę, Dances concertantes, Dumbarton Oaks na orkiestrę kameralną, Hebanowy koncert na orkiestrę jazzową, Monumentum pro Gesualdo da Venosa);

- Utwory kameralne, fortepianowe, na chór i orkiestrę (m.in. Symfonia psalmów, Persefona, Canticum sacrum, kantata A Sermon, a Narrative and a Prayer);

- Pieśni z towarzyszeniem różnych instrumentów.

2. Metodą opisu, wskazanie stylistycznych cech charakterystycznych dla twórczości kompozytora, uwzględniając poszczególne fazy rozwoju (nowe style) twórczości Strawińskiego.

   • Notatka:

III Inspiracje Igora Strawińskiego oraz stylistyczne cechy charakterystyczne dla jego twórczości:

- fascynował się folklorem rosyjskim, budując w baletach barwne, tętniące rytmami obrazy nawiązujące do legend, obrzędów i mitów ludowych;

- inspiracji szukał w jazzie; operował wieloma konwencjami, niekiedy traktując je przewrotnie i niemal ironicznie;

- jednocześnie eksperymentował w zakresie kompozycji kameralnych;

- na początku lat 50‑tych nieoczekiwanie zaakceptował założenia serializmu, nawiązując do twórczości A. Weberna i A. Schönberga;

- w twórczości Strawińskiego zasadniczym elementem kształtującym strukturę jego kompozycji był rytm;

- główna metoda jego techniki kompozytorskiej polegała na wykorzystywaniu krótkich dynamicznych motywów, a także wspaniałych, wielowymiarowych i wielobarwnych instrumentacji;

3. Omówienie historii baletu. Wysłuchanie fragmentów baletu Święto wiosny Strawińskiego*.* Wskazanie stylistycznych cech charakterystycznych dla tego utworu i porównanie ich z informacjami zapisanymi już w zeszycie.

• Notatka:

Premiera tego baletu w dwóch aktach miała miejsce 29.05.1913 roku w Teatrze Champs‑Elysee w Paryżu. Orkiestrą dyrygował Pierre Monteaux. Kompozycja Strawińskiego do tego baletu stanowiła przełamanie schematów klasycznej muzyki europejskiej. Pomimo że Strawińskiego uważa się za kompozytora neoklasycznego, wykonanie „Święta wiosny” w 1913 roku, zakończyło się skandalem. Ludzie mdleli, trzaskali fotelami i wychodzili z teatru. Wykonanie tej muzyki w połączeniu z „dzikim” tańcem wywołało niemały szok. Charakterystyczne dla tej kompozycji było zerwanie z zachodnią tradycją muzyczną, która przywiązywała dużą wagę do harmonii i melodii. Przez krytyków kompozycja uznana została za początek nowoczesności w muzyce. Następujące style: dodekafonia, aleatoryzm i inne eksperymenty muzyczne rozwinęły się wskutek, m.in. wydarzeń z 1913 roku. Motywem wiodącym w tej kompozycji jest rytm, czyli to, co jest przewodnią ideą całej współczesnej muzyki rozrywkowej, zwłaszcza takich gatunków jak: techno czy electro‑EBM. Kompozycja trwa prawie 35 minut i dzieli się na dwie części: „Adorację ziemi” (8 scen) oraz „Poświęcenie” (6 scen).

Tematyka baletu i analiza muzyczna dzieła:

Tematyka - złożenie ofiary z młodej dziewczyny dla boga wiosny, w zamian za całoroczną opiekę nad całym ludem. A więc wyraźne nawiązanie do mitologii pogańskiej. To też zresztą wywołało konsternację publiczności. Kompozycja zaczyna się spokojnie, powoli się też rozwija. Z czasem dochodzą nowe partie instrumentów: klarnet, smyczki o coraz większym natężeniu. Następnie znowu następuje uspokojenie, później napięcie narasta, by jeszcze kilkakrotnie gasnąć. Raz mamy zwiększoną dawkę orkiestrowego zgiełku, raz wszystko się wycisza, aby osiągnąć apogeum w 16. minucie pierwszej części. Druga część pt. „Poświęcenie” ma podobną strukturę. Niepokojący nastrój uzyskany został poprzez dysharmoniczne wykonanie orkiestry, gwałtowne rytmy wybijane bębnami. Pod koniec drugiej części następuje złożenie ofiary.

Faza podsumowująca

Metodą pogadanki, podsumowanie najważniejszych zagadnień omówionych na lekcji.

Bibliografia

Ekiert J., Bliżej muzyki. Encyklopedia, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994

Gwizdalska D., Historia muzyki cz. 2, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006

Powtórzenie zagadnień związanych z tematem lekcji, w formie otwartych pytań.

Zadanie domowe