Sytuacja bez wyjścia "Lis i kozieł" Adama Mickiewicza
Podsumowanie wiadomości o bajkach
Ri9qj9CXwe518
Zdjęcie przestawia stojącego wilka, jego futro nie jest jednak wilcze, a owcze.
Zdjęcie przestawia stojącego wilka, jego futro nie jest jednak wilcze, a owcze.
Świat bajek
Wilk w owczej skórze
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Symbol i alegoria w bajkach
Warto wiedzieć!
Jak rozpoznać alegorię i czym różni się ona od symbolu? Pewnie zadawałeś/aś sobie takie pytanie, ponieważ oba te pojęcia są trochę do siebie podobne z naciskiem na słowo „trochę”. Alegoria pochodzi od greckiego słowa allēgoría – mówić w przenośni, obrazowo. Może nią być postać, idea lub wydarzenie, które poza dosłownym sensem mają również stałe i umowne znaczenie przenośne. W przeciwieństwie do symbolu, przesłanie alegorii jest zazwyczaj jednoznaczne. Odczytanie znaczenia alegorycznego wymaga pewnej erudycjierudycjaerudycji wychodzącej poza prostą znajomość języka, np. kobieta z wagą i przepaską na oczach jest alegorią sprawiedliwości, sowa zawsze oznacza mądrość, a lis- przebiegłość, natomiast lew - odwagę, a kościotrup z kosą - śmierć. Zatem alegoria to środek artystyczny, wykorzystujący znany motyw czy obraz (np. postać, zwierzę, zjawisko), które poza znaczeniem dosłownym posiada drugie znacznie - ukryte - inaczej zwane alegorycznym.
Zapamiętaj - alegoria będzie miała zawsze stałe znaczenie, inaczej niż symbol, który może mieć wiele znaczeń, np. róża to symbol miłości, piękna, namiętności, itp.
R1cnXbkh6lJtG
Ćwiczenie 1
Połącz w pary cechy przypisywane pokazanym na zdjęciach przedmiotom, roślinom i zwierzętom.
Połącz w pary cechy przypisywane pokazanym na zdjęciach przedmiotom, roślinom i zwierzętom.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
R3m1HSNjHuOgs
Ćwiczenie 1
Połącz w pary cechy przypisywane przedmiotom, roślinom i zwierzętom.
Połącz w pary cechy przypisywane przedmiotom, roślinom i zwierzętom.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RVlFRbw0qnRHL
(Uzupełnij).
Pamiętaj, alegoria ma stałe znaczenie, symbol ma różne znaczenia.
Alegorie: Mrówka jest zawsze alegorią pracowitości, lis - sprytu, jagnię - łagodności, sowa - mądrości, amor z łukiem i strzałami - miłości oraz zakochania. Symbole: Chleb ma wiele znaczeń, jest symbolem gościnności, dostatku, w religiach chleb oznacza ofiarę. Czerwona róża jest symbolem miłości, wyraża również przywiązanie, szczerość. Serce kojarzy nam się głównie jako symbol miłości, zakochanych, w dawnych czasach było symbolem rozumu, w grach komputerowych symbolem życia. Dziś kojarzy się je ze świąteczną akcją charytatywną. Lew ma wiele znaczeń, jest symbolem władzy, majestatu, odwagi i siły.
Ćwiczenie 3
Wymień przykłady tekstów literackich i filmów, w których bohaterem jest wilk.
R122jBZSW7Cvb
(Uzupełnij).
Skorzystaj z różnych źródeł informacji.
Przykłady tekstów literackich, w których bohaterem jest wilk:
Charles Perrault [czyt. czarls pero] Czerwony Kapturek,
Jennifer Greenway [czyt. dżenifer grinłej] Trzy małe świnki,
Wypisz cechy, które przypisuje się wilkom. Wyjaśnij, dlaczego?
RrQEUS8FBCKTK
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, że cechy mogą być pozytywne i negatywne.
W literaturze wilk najczęściej jest bohaterem negatywnym, złym, zagrażającym innym. Kojarzony jest z siłą i niezależnością. Wilki są inteligentnymi drapieżnikami. Nie tylko zwierzęta, ale też ludzie odczuwają przed nimi lęk. Żyją w stadach, w czasie polowania potrafią ze sobą współpracować. Wycie wilków wywołuje u ludzi niepokój.
R1dflERWszSDt
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne - dopasowywanie przysłów do ich znaczeń.
Zadanie interaktywne - dopasowywanie przysłów do ich znaczeń.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Przeczytaj bajkę Ignacego Krasickiego.
Jagnię i wilcyIgnacy Krasicki
Ignacy KrasickiJagnię i wilcy
Zawżdyj0000008I3B5v22_000tp001Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie. Dwóch wilków jedno w lesie nadybalij0000008I3B5v22_000tp002nadybalijagnięj0000008I3B5v22_000tp003jagnię; Już go mieli rozerwać; rzekło: „Jakim prawem?” „Smacznyś, słaby i w lesie!” – Zjedli niezabawemj0000008I3B5v22_000tp004niezabawem.
CART11 Źródło: Ignacy Krasicki, Jagnię i wilcy, [w:] tegoż, Bajki, Warszawa 1970.
Ćwiczenie 6
Przeanalizuj i opisz sytuację, w której znalazło się jagnię w bajce Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy.
Jaką przewagę miały wilki nad jagnięciem?
Jakie trzy przyczyny mordu wskazały wilki?
Czy któraś z podanych przyczyn usprawiedliwia zbrodnię?
R12XgcB3nfekE
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to:
ile było wilków,
co odpowiedziały na pytanie jagnięcia,
czy jakąkolwiek zbrodnię można usprawiedliwić.
Sytuacja przedstawiona w bajce Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy:
Wilki miały dwukrotną przewagę nad jagnięciem.
Trzema przyczynami mordu, które wskazały wilki, było to, że jagnię jest smaczne, słabe i samo w lesie.
Żadna z przyczyn wskazanych przez wilki nie usprawiedliwia zbrodni.
Ćwiczenie 7
Określ, jakie cechy uosabiają wilki, a jakie jagnię w bajce Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy.
R1C3dGV8H6NOb
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, że cechy, które uosabiają wilki są przeciwstawione tym, które uosabia jagnię.
Wilki w bajce Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy są uosobieniem okrucieństwa, przemocy, lekceważą innych i dominują jako silniejsi. Jagnię symbolizuje niewinność, słabość, bezbronność, łagodność oraz naiwność.
Ćwiczenie 8
Wyjaśnij, czego uczy nas bajka Ignacego Krasickiego pt. Jagnię i wilcy.
RvXtZnP5V4You
(Uzupełnij).
Zastanów się, czy jagnię powinno być samo w lesie, czy prawo chroni słabszych oraz jak zachowują się silniejsi wobec słabszych, dążąc do celu.
Bajka Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy uczy nas:
Kto dąży do jakiegoś celu, zawsze znajdzie usprawiedliwienie dla sposobu jego osiągnięcia.
Jagnię, dziecko pozbawione opieki narażone jest na niebezpieczeństwo.
Naiwnością jest sądzić, że obroni je prawo.
Silny może zawsze znaleźć usprawiedliwienie dla skrzywdzenia słabszego.
Ćwiczenie 9
Sformułuj przestrogę, czyli morał płynący z bajki Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy.
RlS0LUNxQCDgC
(Uzupełnij).
Morał jest to krótka, pouczająca treść występująca w bajkach na początku bądź na końcu utworów.
Morał płynący z bajki Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy: Gdy ma się nad kimś przewagę oraz chce się osiągnąć swój cel, znajduje się usprawiedliwienie dla złego postępowania.
Ćwiczenie 10
Wyjaśnij, dlaczego autor wybrał formę krótkiej, wierszowanej bajki, by przekazać innym przestrogę. Gdyby napisał na ten temat długie opowiadanie, uzyskałby taki sam efekt?
R3ey35V4XZ7gz
(Uzupełnij).
Zastanów się, czy łatwiej jest zapamiętać krótkie teksty, czy długie.
Autor wybrał formę krótkiej, wierszowanej bajki, ponieważ łatwiej jest ją zrozumieć i zapamiętać niż długie opowiadanie. Nie sprawia też trudności przekazanie takiej bajki innym ku przestrodze.
Ćwiczenie 11
Sprawdź, czy w krótkim utworze Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy znalazły się podane niżej formy wypowiedzi. Jeśli tak, wskaż odpowiednie wersy, w przeciwnym razie wpisz: nie ma.
R1QXgWwNNa3cE
Opis sytuacji
(Uzupełnij) Zamykać okna, bo przeciąg!
(Uzupełnij) Robiąc zakupy, zastanawiał się, czy starczy mu pieniędzy.
(Uzupełnij) Słuchanie głośnej muzyki po 22.00 zabronione!.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Pamiętaj, dialog to rozmowa przynajmniej dwóch osób, a puenta jest krótkim podsumowaniem utworu bądź innej wypowiedzi.
Formy wypowiedzi występujące w utworze Ignacego Krasickiego Jagnię i wilcy:
opis sytuacji: „Dwóch wilków jedno w lesie nadybali jagnię”;
dialog: [...] rzekło „Jakim prawem?” „Smacznyś, słaby i w lesie!”;
uzasadnienie czynu: „Smacznyś, słaby i w lesie!”;
puenta: „Smacznyś, słaby i w lesie!” – Zjedli niezabawem.
Ćwiczenie 12
Zapisz co najmniej pięć nazw młodych zwierząt zakończonych na literę -ę.
Wzór: młody koń – źrebię
Od zapisanych nazw utwórz liczbę mnogą.
ReDIqRmiSIR6y
(Uzupełnij).
Pamiętaj o właściwej pisowni i o zachowaniu poprawności ortograficznej.
Nazwy młodych zwierząt zakończone na literę -ę:
kot – kocię; liczba mnoga – kocięta,
pies – szczenię; liczba mnoga – szczenięta,
krowa – cielę; liczba mnoga – cielęta,
koza – koźlę; liczba mnoga – koźlęta,
kura – kurczę; liczba mnoga – kurczęta,
świnia – prosię; liczba mnoga – prosięta.
Ćwiczenie 13
Odmień przez przypadki w obu liczbach rzeczownik jagnię.
jagnięn IV, D.-ęcia; lm M. -ęta, D. -niąt
RJchRdXiwbhj4
(Uzupełnij).
Przypadki w języku polskim:
Mianownik – kto? co?
Dopełniacz – kogo? czego?
Celownik – komu? czemu?
Biernik – kogo? co?
Narzędnik – z kim? z czym?
Miejscownik – o kim? o czym?
Wołacz – o!
Odmiana rzeczownika jagnię:
M. liczba pojedyncza – jagnię; liczba mnoga – jagnięta;
D. liczba pojedyncza – jagnięcia; liczba mnoga – jagniąt;
C. liczba pojedyncza – jagnięciu; liczba mnoga – jagniętom;
B. liczba pojedyncza – jagnię; liczba mnoga – jagnięta;
N. liczba pojedyncza – jagnięciem; liczba mnoga – jagniętami;
Ms. liczba pojedyncza – jagnięciu; liczba mnoga – jagnietach;
W. liczba pojedyncza – jagnię; liczba mnoga – jagnięta.
Zapoznaj się z bajkami Ignacego Krasickiego i wykonaj ćwiczenia.
Żółw i myszIgnacy Krasicki
Ignacy KrasickiŻółw i mysz
Że zamknięty w skorupie niewygodnie siedział, Żałowała mysz żółwia; żółw jej odpowiedział: „Miej ty sobie pałace, ja mój domek ciasny; Prawda, nie jest wspaniały — szczupły, ale własny”.
zolw Źródło: Żółw i mysz, [w:] Ignacy Krasicki, Wiersze dla dzieci, Greg Kraków, s. 58.
Szczur i kotIgnacy Krasicki
Ignacy KrasickiSzczur i kot
„Mnie to kadząkadzićkadzą” — rzekł hardziehardziehardzie do swego rodzeństwa Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa. Wtem, gdy się dymem kadzidłkadzidłkadzidł zbytecznych zakrztusił — Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił.
szczur Źródło: Szczur i kot, [w:] Ignacy Krasicki, Wiersze dla dzieci, Greg Kraków, s. 58.
Ptaszki w klatceIgnacy Krasicki
Ignacy KrasickiPtaszki w klatce
„Czegoż płaczesz? — staremu mówił czyżyk młody — Masz teraz lepsze w klatce niż w polu wygody”. „Tyś w niej zrodzonzrodzonzrodzon — rzekł stary — przeto ci wybaczę; Jam był wolny, dziś w klatce — i dlatego płaczę”.
ptaszki Źródło: Ptaszki w klatce, [w:] Ignacy Krasicki, Wiersze dla dzieci, Greg Kraków, s. 59.
Ciekawostka
Bajka „Ptaszki w klatce” powstała w czasach zaborów, a Polski nie było wtedy na mapie, ponieważ nasi sąsiedzi (Rosja, Prusy, Austria) zajęli terytorium naszego kraju. Polacy żyli w niewoli ponad 100 lat.
Lis i osiełIgnacy Krasicki
Ignacy KrasickiLis i osieł
Lis stary, wielki oszust, sławny swym rzemiosłem, Że nie miał przyjaciela, narzekał przed osłem. „Sameś sobie w tym winien — rzekł mu osieł na to — Jakąś sobie zgotowałzgotowaćzgotował, obchodź się zapłatą”. Głupi ten, co wniśćwniśćwniść w przyjaźń z łotrem się ośmiela: Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela.
lis_osiel Źródło: Lis i osieł, [w:] Ignacy Krasicki, Wiersze dla dzieci, Greg Kraków, s. 59.
Wół i mrówkiIgnacy Krasicki
Ignacy KrasickiWół i mrówki
Wół się śmiał widząc mrówki w małej pracy skrzętneskrzętnyskrzętne; Wtem usłyszał od jednej te słowa pamiętne: „Z umysłu pracujących szacunek roboty! Ty pracujesz, bo musisz; my mrówki — z ochoty”.
wol Źródło: Wół i mrówki, [w:] Ignacy Krasicki, Wiersze dla dzieci, Greg Kraków, s. 59.
Ćwiczenie 14
R19gpWDwPcLre
Zapoznaj się z bajkami Ignacego Krasickiego: "Żółw i mysz", "Ptaszki w klatce", "Lis i osieł", "Wół i mrówki", "Szczur i kot", a następnie uzupełnij tabelę, wpisując cechy postaci występujących w bajkach.
Zapoznaj się z bajkami Ignacego Krasickiego: "Żółw i mysz", "Ptaszki w klatce", "Lis i osieł", "Wół i mrówki", "Szczur i kot", a następnie uzupełnij tabelę, wpisując cechy postaci występujących w bajkach.
Morał, to ważna myśl, pouczenie wynikające z treści bajki. Niektóre morały znajdują się w bajkach, innych należ się domyślić.
„Ptaszki w klatce” - człowiek powinien cenić sobie wolność, miłość do ojczyzny, a nie tylko korzyści materialne.
„Wół i mrówki” - praca powinna być przyjemnością, wtedy daje efekty.
„Lis i osieł” - morał podany jest wprost: umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela.
„Szczur i kot” - nieuzasadniona pewność siebie prowadzi do zguby.
„Żółw i mysz” - należy doceniać to, co się ma, cieszyć się z własnego kąta. Lepszy jest własny dom, niż cudze pałace.
Sprawdź, czy umiesz!
Polecenie 1
Napisz bajkę, w której bohaterem będzie wybrane zwierzę. Pamiętaj, aby miała ona morał, a wybrany bohater znaczenie alegoryczne.
R18ShgFIVeC3j
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 16
R1Y23FMCSGLjo
Na podstawie przeczytanych bajek uzupełnij wnioski. Wpisz wyrazy w poprawnej formie: Lis i osieł, wiersz, niewola, młodość, rozsądek, lis, ludzie, zwierzęta, kontrast, mrówka, wół.
Na podstawie przeczytanych bajek uzupełnij wnioski. Wpisz wyrazy w poprawnej formie: Lis i osieł, wiersz, niewola, młodość, rozsądek, lis, ludzie, zwierzęta, kontrast, mrówka, wół.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
j0000008I3B5v22_000tp001
zawżdy – zawsze
j0000008I3B5v22_000tp003
jagnię – młoda owca
j0000008I3B5v22_000tp004
niezabawem – niebawem, po upływie krótkiego czasu, wkrótce
j0000008I3B5v22_000tp002
nadybać – zdybać, przyłapać, niespodziewanie spotkać
Słownik
erudycja
erudycja
wszechstronna wiedza książkowa
hardzie
hardzie
dumnie, hardo, butnie
kadzidł
kadzidł
kadzideł
kadzić
kadzić
palić kadzidła, czyli aromatyczne zioła napełniające powietrze wonnym dymem; w kościele katolickim kadzenie ma symboliczny charakter ma na celu wyrażenie uwielbienia lub przebłagania Stwórcy