Symulacja interaktywna
Symulacja interaktywna – wprowadzenie
Statystyka narodziła się dopiero w XVII w. Jeszcze później, bo dopiero od połowy następnego stulecia, zaczęto systematycznie zbierać dane liczbowe obrazujące liczbę ludności i stan gospodarki poszczególnych krajów. Dane te, o ile pozyskiwano je i publikowano jedynie z myślą o zaspokojeniu ciekawości władz, nazywamy źródłami statystycznymi. Wcześniej, jeszcze w starożytności, jeśli dane liczbowe o ludności i gospodarce zbierano, to po to, aby ową ludność obciążyć podatkami lub poborem do wojska. Dawne spisy podatkowe nie zawsze nadają się do porównań ze źródłami statystycznymi z okresów późniejszych. Wszak nawet groźby surowych kar nie odstraszają ludzi od prób uniknięcia opodatkowania. Spisy podatkowe są więc z natury rzeczy mniej wiarygodne od spisów sporządzanych wyłącznie w celach statystycznych i z reguły skala pominięć bywa w nich znacznie większa. Nie dysponując źródłami statystycznymi, historycy muszą jednak wykorzystywać to, co mają, czyli dawne spisy podatkowe.
Zamieszczone poniżej dane oparto na hiszpańskich spisach podatkowych, które poddano gruntownej krytyce źródłowej i uzupełniono szacunkami. Dzięki temu, nawet jeśli nie oddają one dokładnych liczb, pozwalają przynajmniej wyrobić sobie zdanie o rzędzie wielkości i tendencji zmian w czasie. Brak źródeł nie pozwala dać pewnej odpowiedzi na pytanie, ilu ludzi zamieszkiwało Amerykę przed przybyciem tam Kolumba. Niektórzy badacze szacują ludność kontynentu na 9–13 mln, inni mówią nawet o 90–112 mln.
Tempo wymierania ludności indiańskiej w latach 1532–1608 można oszacować, posługując się indeksami. Przyjmijmy łączny stan ludności w 1532 r. za 100.
- Dla 1548 r. uzyskamy 6300 : 16871 × 100=37,3, czyli w ciągu w 16 lat wymarło aż 72,7% mieszkańców całego kraju.
- Z kolei w 1608 r. wartość indeksu, którego podstawę stanowią dane z 1532 r., wynosi 6,3, czyli w ciągu 76 lat wymarło 93,7% ludności.
Indeksy o podstawie stałej (tutaj są to dane z 1532 r.) służą badaniu zmian zachodzących przez dłuższy okres.
Symulacja interaktywna – ludność Meksyku w latach 1532–1608
Przyjrzyj się symulacji i porównaj tempo wymierania ludności na wybrzeżu i wewnątrz kraju. Czym wytłumaczysz te różnice?
Zapoznaj się z danymi symulacji i porównaj tempo wymierania ludności na wybrzeżu i wewnątrz kraju. Czym wytłumaczysz te różnice?
Symulacja przedstawia ludność Meksyku w latach 1532–1608.
1532 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 5645, liczba ludności na wybrzeżu (w tysiącach) 11226, Liczba ludności łącznie (w tysiącach) 16871.
1548 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 1535, liczba ludności na wybrzeżu (w tysiącach) 4765, Liczba ludności łącznie (w tysiącach) 6300.
1568 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 418, liczba ludności na wybrzeżu (w tysiącach) 2231, Liczba ludności łącznie (w tysiącach) 2649.
1580 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 260, liczba ludności na wybrzeżu (w tysiącach) 1631, Liczba ludności łącznie (w tysiącach) 1891.
1595 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 247, liczba ludności na wybrzeżu (w tysiącach) 1125, Liczba ludności łącznie (w tysiącach) 1372.
1608 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 217, liczba ludności na wybrzeżu (w tysiącach) 852, Liczba ludności łącznie (w tysiącach) 1069.
Zestawienie drugie.
1532 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 5645, liczba ludności na wybrzeżu (w tysiącach) – dane hipotetyczne 11226, liczba ludności łącznie (w tysiącach) – dane hipotetyczne 16871.
1548 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 1535.
1568 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 418.
1580 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 260.
1595 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 247.
1608 rok: liczba ludności we wnętrzu kraju (w tysiącach) 217.
Załóż, że tempo wymierania rodzimej ludności Meksyku między rokiem 1595 a 1608 oraz 1608 a 1619 było stałe. Wylicz, ile tysięcy ludzi mogło żyć w 1619 r. wewnątrz kraju, ile na wybrzeżu, a jaka liczba opisywałaby liczbę ludności łącznie. Uzupełnij dane w odpowiednich kolumnach tabeli „Zestawienie 1”.
Teraz będziesz pracować na tabeli „Zestawienie 2”. Załóż, że tempo wymierania ludności na wybrzeżu po przybyciu Hiszpanów było dokładnie takie samo, jak we wnętrzu kraju. Stosuj więc wartości procentowe odnoszące się do danych z kolumny „Liczba ludności we wnętrzu kraju (w tys.)”. Oszacuj:
a) liczbę ludności w poszczególnych latach (od 1548 do 1608 r.) żyjących na wybrzeżu;
b) liczbę wszystkich mieszkańców Meksyku w poszczególnych latach (od 1548 do 1608 r.).
Uzupełnienie danych w tabeli pozwoli wygenerować nowe linie wykresu.
Zwróć uwagę, jak zmienił się wykres w porównaniu do oficjalnych danych. Jak można zinterpretować tę zmianę?