1
E-materiały do kształcenia zawodowego

Części składowe zespołów napędowych stosowanych w statkach powietrznych

bg‑azure

System FADEC

2

Schemat systemu FADEC

RFS9c4Q2F9KZO
Schemat systemu FADEC
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia schemat systemu Fadec.
Po lewej stronie na schemacie widzimy dużą różową tablice. Na tablicy znajdują się dwa podpisy Kanał A oraz kanał B. Na samym dole ramki tablicy znajduję się napis Elektroniczny sterownik silnika (EEC)
Po prawej stronie w dolnym rogu widzimy zieloną tablice. Na tablicy znajdują się ilustracje przedstawiające  komputer pokładowy oraz sterowania kokpitem i sygnalizacji.
W kanale A znajduje się żółta tablica z napisem Procesor A. wychodzą od niej dwie niebieskie strzałki. Pierwsza niebieska strzałka połączona jest z interfejsem w którym znajdują się trzy pomarańczowe tablice. Od góry Czujniki silnika, Sterownik silnika, Samolot. Połączone są one przez  niebieskie strzałki dwustronne.
Druga strzałka jest połączona dwustronnie z Procesorem B.
W kanale B znajduje się żółta tablica z napisem Procesor B. wychodzą od niej dwie niebieskie strzałki. Pierwsza niebieska strzałka połączona jest z interfejsem w którym znajdują się trzy pomarańczowe tablice. Od góry Samolot, Czujniki silnika, sterownik silnika. Połączone są one przez  niebieskie strzałki dwustronne.
Ramka znajdująca się w  kanale A, nazywana samolot połączona jest niebieską strzałka dwustronną z ramka znajdująca się w kanale B pod nazwą samolot. Z Obu ramek ze słowem samolot wychodzą dwie strzałki do ilustracji przedstawiającej włączniki. Od tych samych ramek wychodzą kolejne niebieskie strzałki dwustronne, które bezpośrednio łączą je z zieloną tablicą w prawym dolnym rogu.
W prawym górnym rogu znajduje się ciemno zielona Ramka
W ramce widnieje ilustracja silnika samolotu oraz dwie czarne ramki. Pod ilustracją samolotu widnieje napis fail safe control

Pierwsza  czarna ramka od góry posiada napis systemy sterowania silnikiem. Druga ramka posiada napis systemy wykrywające.
Z interfejsu w kanale A  dla ramki sterownik silnika została poprowadzona czarna strzałka do systemy sterowania silnikiem, który znajduję się w ciemno zielonej ramce.
Z Systemów wykrywających, które znajdują się w czarno zielonej ramce została poprowadzona czarna strzałka do interfejsu w kanale A dla ramki czujniki silnika.
Pomiędzy różową a zieloną tablicą znajdują się dwie ramki ze słowami systemy wykrywające oraz systemy sterowania silnikiem.
Z pierwszej ramki wychodzi czarna strzałka skierowana do ramki czujniki silnika znajdującej się w Kanale B
Z ramki sterownik Silnika znajdującej się w kanale B wychodzi czarna strzałka do ramki systemy sterowania silnikiem znajdującej się pomiędzy różową a zieloną tablicą.

Powrót na górę stronyPowrót na górę strony

3

Komputer FADEC dla lotniczych silników spalinowych tłokowych (bez obudowy)

R1CK8eiLEpoVY
Komputer FADEC dla silników tłokowych
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia komputer FADEC dla silników tłokowych bez obudowy, dzięki czemu widoczna jest jego budowa wewnętrzna. Urządzenie w kształcie graniastosłupa posiada trzy okrągłe wejścia na przewody z przodu oraz otwarty panel u góry. Podzielone jest na dwa kanały, prawy i lewy. Na płytkach obwodów kanałów widoczne są kondensatory walcowe, w liczbie dziewięciu na każdym kanale. Pomiędzy kanałami znajduje się dodatkowo trzecia płytka z dwoma rzędami czarnych graniastosłupów, po siedem w każdym rzędzie.
Nad ilustracją znajduję sie napis System fadec dla silników tłokowych
Po lewej stronie ilustracji znajduję sie napis lewy kanał a po prawej stronie ilustracji prawy kanał.

Powrót na górę stronyPowrót na górę strony

4

Komputer FADEC dla turbinowych silników lotniczych

RX8fXNai0irnk
Komputer FADEC dla silników turbinowych
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia zamontowany komputer fadec na turbinowym silniku lotniczym. Zamontowany jest on na zewnętrznej obudowie silnika w przedniej jego części przy wlocie do silnika i podłączony jest do niego różnymi przewodami ze wszystkich stron.

Powrót na górę stronyPowrót na górę strony

5

Punkt mocowania jednostki FADEC na lotniczym silniku turbinowym

R1M789iEJ9yRZ
Mocowanie jednostki FADEC
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia zawieszony silnik turbinowy pozbawiony osłon zewnętrznych. Widoczne jest miejsce mocowania jednostki fadec na silniku. Montowana jest ona przeważnie w przedniej części na zewnętrznej obudowie silnika  pod jego osłonami.

RAupcjVWY4A0o
Mocowanie jednostki FADEC
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia lotniczy silnik turbinowy pozbawiony osłon. Zaznaczone jest miejsce mocowania oraz jednostka fadec. Zamocowana jest ona na zewnętrznej obudowie silnika, pod jego osłonami zewnętrznymi, i podłączona do silnika przewodami.

Powrót na górę stronyPowrót na górę strony

6

Komputer FADEC

R1Y9qLHidPWQ3
Komputer FADEC
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia komputer fadec. Jest to urządzenie o kształcie graniastosłupa z uchwytem z boku oraz dużą ilością wejść na przewody na dwóch widocznych ściankach bocznych. Na ściance lewej widać dwa rzędy wejść, po sześć wejść w każdym. Wejścia mają różne średnice, ale wszystkie są okrągłe. Na prawej ściance widoczne są trzy jednakowe okrągłe wejścia w jednym rzędzie. Na rogach widać również elementy mocowania jednostki.

Powrót na górę stronyPowrót na górę strony

7

Schemat blokowy funkcjonowania systemu FADEC

R9pWFOICKdbfb
Funkcjonowanie systemu FADEC
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia schemat blokowy funkcjonowania systemu FADEC. Ukazane jest jego połączenie ze wszystkimi parametrami silnika oraz podzespołami jednostki napędowej. Od elektronicznej jednostki kontrolnej (czyli E Ce U) odchodzą strzałki połączeń do: zaworu powietrza rozrusznika, zaworu powrotnego paliwa, elektrozaworów i przełączników rewersu, zapłonu oraz jednostki hydromechanicznej, od której wychodzą dalej strzałki do elementów silnika. Od elementów silnika wraca do E Ce U informacja zwrotna. Do E Ce U dochodzą również strzałki od: elektrozaworów i przełączników rewersu, wtyczki identyfikacyjnej, alternatora, systemów monitorowania sygnałów (np. temperatury oleju i paliwa, przepływu paliwa) oraz od innych czujników.

Powrót na górę stronyPowrót na górę strony

8

Architektura systemu FADEC

Wykres poniżej przedstawia system FADEC, który przetwarza sterowanie statkiem powietrznym przez pilota (Pilot inputs), warunki otoczenia (ambient conditions), Czujniki silnika (Engine sensors), sygnały awarii silników (Remote Engine Failure).

Rx4qSi0iOIUkH
Architektura systemu FADEC
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

System FADEC po odebraniu informacji warunków otoczenia silnika pobieranych przez czujniki  (Engine Sensors), lub warunków otoczenia statku powietrznego (Air Data Computer), przesyła dalej te informacje do sterownika(Input Selection Logic), który dostosowuje temperaturę oraz ciśnienie. Wszystkie informacje od pilota sterującego płatowcem oraz silnika są pobierane przez sterownik (Power Request Logic ), który na bieżąco dostosowuje parametry silnika w czasie lotu poprawiając i ułatwiając jego sterowność. System FADEC jest samo monitorujący aby zapobiec ewentualnym błędom i ograniczyć parametry silnika.

Powrót na górę stronyPowrót na górę strony

Powrót do spisu treściDHSY7KA4MPowrót do spisu treści