E‑book – Inwentaryzacja drzewostanów. Baza wiedzy
LES.02. Gospodarowanie zasobami leśnymi – technik leśnik 314301
Szlaki zrywkowe
Szlak zrywkowy to pas terenu, który wlicza się w powierzchnię produkcyjną drzewostanu. Jest przystosowany do poruszania się po nim określonych środków technicznych z ładunkiem drzewnym. Na szlakach tych powinno się zapewnić bezkolizyjny ruch zarówno przemieszczanego drewna, jak i używanym do jego wywozu środkom zrywkowym. Na terenach nizinnych wyznaczenie szlaków zrywkowych jest łatwiejsze niż na terenach górskich ze względu na ich regularny przebieg. Ich udział procentowy w powierzchni drzewostanu można obliczyć za pomocą wzoru:
gdzie:
р – udział procentowy powierzchni szlaków zrywkowych w powierzchni drzewostanu wyrażony w %,
s – szerokość szlaku [m],
r – odległość między osiami sąsiednich szlaków [m].
Na przykład: jeżeli szerokość szlaku (s) wynosi 4 m, a odległość między osiami szlaków (r) to 20 m, wówczas szlaki zrywkowe stanowią 20% powierzchni drzewostanu. Ubytek masy drzewnej drzewostanu z powodu utworzenia szlaków zrywkowych będzie jednak mniejszy niż 20%, ponieważ:
z upływem lat drzewa rosną od siebie coraz dalej, co umożliwia zaplanowanie szlaków bez konieczności wycinki niektórych okazów (np. w drzewostanie świerkowym w wieku 60–80 lat przeciętna odległość między drzewami wynosi ok. 4 m),
u drzew stojących przy szlaku występują większe przyrosty masy drzewnej, co wynika ze zwiększania się objętości ich koron po wycięciu drzew z pasa szlaku.
Aby obliczyć, jaką masę drewna można pozyskać z wytyczonych szlaków zrywkowych na danym terenie, należy:
obliczyć powierzchnię całego terenu, na którym występują szlaki zrywkowe;
obliczyć powierzchnię szlaku (mnożymy jego długość przez szerokość);
pomnożyć uzyskaną wartość przez liczbę szlaków, które występują na danym terenie (lub – jeśli nie są równe – zsumować wszystkie powierzchnie);
obliczyć zasobność z danego terenu, a następnie wyliczyć proporcję, czyli pomnożyć zasobność i sumę powierzchni wszystkich szlaków, a następnie podzielić przez powierzchnię całego obszaru;
otrzymany wynik wskazuje, jaką masę drewna uzyskamy.
Przykład
Na terenie o powierzchni 2 ha (200 m × 100 m) zaplanowano 5 szlaków zrywkowych o szerokości 4 m każdy. Biegną one równolegle do krótszego boku terenu. Zasobność drzewostanu wynosi 100 mIndeks górny 33/ha. Jaką masę drewna uzyska się ze wszystkich szlaków? Powierzchnia terenu to 2 ha, czyli 20 000 mIndeks górny 22. Ponieważ teren jest prostokątny, wszystkie szlaki będą miały taką samą powierzchnię – 4 m × 100 m = 400 mIndeks górny 22. Łączna powierzchnia szlaków wynosi 5 × 400 mIndeks górny 22 = 2000 mIndeks górny 22. Obliczamy proporcję: zasobność terenu (2 × 100 mIndeks górny 33 = 200 mIndeks górny 33) mnożymy przez łączną powierzchnię szlaków (2000 mIndeks górny 22) i dzielimy przez powierzchnię terenu (20 000 mIndeks górny 22). Wynik to 20 mIndeks górny 33.
Szlaki zrywkowe zakłada się zazwyczaj w trzebieżach, dla których szacunki wykonywane są metodą porównawczą, wynikającą ze statystyki – na podstawie podobnych drzewostanów (bez pomiarów drzew). Jednak takie szacunki podlegają obligatoryjnej weryfikacji i leśniczy, widząc drzewostan w terenie oraz sprawdzając wyniki podane przez program ACER, może dokonać korekt masowych. Program pokazuje też planowaną intensywność zabiegu, czyli ile mIndeks górny 33 jest do wycięcia z ha. Po wprowadzeniu korekt można sprawdzić, czy ta intensywność nie jest zbyt duża, i dokonać ewentualnych zmian. Przy planowaniu szlaków zrywkowych można też posłużyć się metodą posztuczną, tzn. zmierzyć każde drzewo na szlaku.