E‑book – Inwentaryzacja drzewostanów. Baza wiedzy
LES.02. Gospodarowanie zasobami leśnymi – technik leśnik 314301
Poprawne i błędne sposoby pomiaru wysokości drzewa oraz pierśnicy
Pomiar wysokości drzewa
Jak najdokładniej zmierzyć wysokość drzewa? Trzeba na nie wejść i z wierzchołka opuścić taśmę mierniczą. Oczywiście jest to też najtrudniejszy sposób, dlatego do pomiaru drzew najlepiej wykorzystać inne metody i urządzenia.
Istnieje kilka przyczyn, dla których pomiary wysokości drzewa są trudne. Oto one:
trudność ustalenia prawidłowej (w poziomie) odległości od drzewa; często dokonuje się pomiaru odległości od drzewa za pomocą położonej na ziemi taśmy mierniczej; ta metoda sprawdza się w płaskim terenie, ale w wypadku jego pochylenia należy mierzyć odległość od drzewa pod kątem wynikającym ze spadku terenu, a nie w poziomie; trzeba zwrócić uwagę na to, że przy dokonywaniu pomiaru dalmierzem celować nim poziomo;
trudność w określeniu wierzchołka drzewa (przy dużych, rozłożystych koronach drzew nie jesteśmy w stanie dokładnie tego wykonać);
błąd odczytu;
niedokładność urządzenia pomiarowego;
zaokrąglanie wyników pomiaru.
Jak prawidłowo zmierzyć wysokość drzewa
Aby pomiar był jak najdokładniejszy, należy odległość od drzewa mierzyć w poziomie oraz określać wysokość drzewa z odległości zbliżonej do wysokości tego drzewa.
Jak zmierzyć wysokość drzewa wysokościomierzem Suunto
Za pomocą wysokościomierza Suunto można dokonać pomiaru wysokości drzew z odległości 15 m i 20 m oraz ich wielokrotności. Zazwyczaj przyjmuje się odległość 30 m, a wyjątkowo 40 m. Przy założeniu, że nasz wzrok znajduje się na wysokości podstawy drzewa w odległości 15 m, wykonujemy pomiar, odczytując wysokość ze skali 1 : 15 wynoszącą 15 m. Jeśli w odległości 30 m jest drugie drzewo, jego wysokość odczytujemy z tej samej skali, ponieważ kąt alfa się nie zmienił. Korzystając z podobieństwa trójkątów, można wówczas wykazać, że proporcja AB/BD jest taka sama jak AC/CE. Ze względu na to, że pomiar drugiego drzewa (CE) wykonany został z odległości 30 m (15 m × 2), a odczyt był wykonany ze skali 1 : 15, odczyt z tej skali należy pomnożyć przez 2.
Pomiar pierśnicy
Istnieją dwie metody pomiaru pierśnicy (średnicy pnia drzewa zmierzonej na odpowiedniej wysokości) i obie traktowane są jako pomiary standardowe.
Pierwsza z nich to metoda poszukiwania najmniejszego obwodu w zakresie 0–1,30 m, druga to pomiar na standardowej wysokości 1,30 m, jeśli na tej wysokości nie ma żadnych przeszkód uniemożliwiających miarodajny pomiar. Pomiarem objęte są drzewa o pierśnicy powyżej 7 cm lub 5 cm – jeśli określana jest przeciętna pierśnica podczas inwentaryzacji drzewostanów.
Metoda poszukiwania minimalnego obwodu w zakresie wysokości 0–1,30 m krok po kroku
Należy odnaleźć najwyższy punkt naturalnego podłoża styczny z pniem (przy pomiarze pomijane są sztuczne nasypy itp.) i oznaczyć go jako A.
Od punktu A należy odmierzyć 1,30 m w kierunku wierzchołka drzewa wzdłuż prostej równoległej do osi pnia (nie wzdłuż pnia, jeśli jest on bardzo zbieżysty lub z dużymi napływami korzeniowymi w miejscu odmierzania od gruntu). W ten sposób wyznacza się punkt B.
Dokonywana jest seria pomiarów obwodu pnia między punktami A i B, aby znaleźć minimalny obwód na odcinku AB, który można uznać za wynikowy obwód pnia.
W metodzie tej nie ma ograniczeń odnoszących się do przebiegu taśmy z wyjątkiem tego, że w każdym pomiarze taśma musi przecinać odcinek AB. Poza obwodem warto też zapisać wysokość, na której został on zmierzony.
Metoda pomiaru na standardowej wysokości 1,30 m krok po kroku
Należy odnaleźć najwyższy punkt naturalnego podłoża styczny z pniem (przy pomiarze pomijane są sztuczne nasypy itp.) i oznaczyć go jako A.
Od punktu A należy odmierzyć 1,30 m w kierunku wierzchołka drzewa wzdłuż prostej równoległej (na danym odcinku) do osi pnia. Niemniej jednak, jeśli na wyznaczonej wysokości na obwodzie pnia w płaszczyźnie prostopadłej do jego osi pojawiają się przeszkody, np. rozwidlenie pnia, odchodzący od pnia konar, duże narośla na pniu, duży ubytek itp., szukamy najbliższego punktu poniżej lub powyżej poziomu 1,30 m, gdzie żadna przeszkoda nie występuje. Należy wybrać miejsce bliższe tego poziomu, a jeśli pień rozwidla się na kilka części, wybiera się miejsce poniżej rozwidlenia. W ten sposób wyznacza się punkt B.
Pomiar obwodu pnia wykonywany jest w płaszczyźnie prostopadłej do osi pnia na wysokości B. Uzyskana wartość to wynikowy obwód pnia. Należy zapisać też wysokość wykonania pomiaru oraz – jeśli wysokość ta jest inna niż 1,30 m – przyczynę pomiaru na niestandardowej wysokości (rodzaj przeszkody).
Na co warto zwrócić uwagę podczas pomiaru
W przypadku gdy pień drzewa rozwidla się na kilka pni poniżej wysokości 1,30 m, każdy pień należy traktować jako oddzielne drzewo i odnotować liczbę pni składowych.
Średnicomierz należy przykładać do drzewa trzypunktowo.
Błędy wynikające z niewłaściwego pomiaru pierśnicy mogą mieć duży wpływ na wynik obliczania miąższości drzewa. Przy zawyżeniu lub zaniżeniu pierśnicy o 1 cm błąd określenia miąższości może dochodzić nawet do 10%.
Taśma miernicza na całym obwodzie musi być naprężona oraz ściśle przylegać do pnia na jego zewnętrznych fragmentach, nie powinna natomiast odwzorowywać nierówności pnia, takich jak wklęśnięcia, szczeliny itp. (powinna przebiegać ponad nimi).
Zaokrąglenie wyniku uzależnione jest od potrzeb:
a) w szacunkach brakarskich wynik zaokrąglany jest zawsze w dół do pełnych centymetrów,
b) przy określaniu przeciętnej pierśnicy (inwentaryzacja drzewostanów) wynik zaokrąglany jest do pełnych centymetrów,
c) na powierzchniach kołowych (inwentaryzacja drzewostanów) pomiary dokonywane są z dokładnością do 1 mm.