Tacyt i jego twórczość: Annales

Ilustracja interaktywna zatytułowana „Tacyt o wielkim pożarze Rzymu” przedstawia obraz „Pożar Rzymu”, którego autorem jest Karl Von Piloty. Na obrazie znajdują się ruiny w kolorze szaro‑brązowym. W prawym, dolnym rogu stoi dwóch żołnierzy w krótkich, szarych zbrojach i hełmach z czarnym pióropuszem. Za nimi są trzy osoby w czerwonych szatach, które trzymają zapalone pochodnie oraz cztery osoby w zielonych i brązowych szatach. W lewym, dolnym rogu leżą trzy postacie ze związanymi rękoma. Na środku obrazu stoi postać w długiej, biało‑złotej szacie i różowym wianku na głowie. Za nią, po lewej stronie stoi pięć osób, a po prawej dwójka dzieci. W tle jest kilka postaci, pożar i dym. Po prawej stronie ilustracji jest panel boczny z czterema hasłami. Po kliknięciu na nie, na ilustracji podświetlają się określone elementy. Pierwsze hasło to: „Szybko rozprzestrzeniający się pożar”. Po kliknięciu na niego obraz robi się biało‑czarny, jedynie w kolorach pozostaje cześć przedstawiająca pożar oraz pojawia się następujący tekst. „Za panowania Nerona, w 64 r. n.e. wybuchł w Rzymie wielki pożar, który zniszczył dużą część miasta. Oto jak wydarzenia te relacjonuje Tacyt w Rocznikach: Zdarzyło się potem nieszczęście – nie wiadomo, czy z przypadku, czy przez złośliwość cesarza (bo obydwie wersję podają pisarze), ale cięższe i okropniejsze od wszystkich, jakie temu miasto gwałtowność pożarów wyrządziła. Ogień powstał najpierw w tej części cyrku, która przylega do Palatyńskiego i Celijskiego Wzgórza. Tam w kramach, pełnych towarów, jakimi się płomień podsyca, ledwie wszczął się pożar, a zaraz nabrał siły i rozniecony wiatrem cały cyrk jak długi ogarnął. Albowiem ani pałaców, zaopatrzonych w mury ogniochronne, ani świątyń, otoczonych murami, ani żadnej innej zapory po drodze nie było. Z gwałtownością więc naprzód rozpostarł się na równinach, potem piął się na wyniosłości, to znowu pustoszył części niżej położone i wyprzedzał wszelkie środki zaradcze wskutek szybkości nieszczęścia, na jakie zresztą narażone było miasto ze swoimi ciasnymi i skręcającymi w tę i ową stronę ulicami oraz nieregularnymi szeregami domów – bo tak wyglądał Rzym dawny”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca obraz „Pożar Rzymu”, którego autorem jest Hubert Robert. Obraz jest w ciemnej kolorystyce. Przedstawia zabudowę miejską, która się pali. Na pierwszym planie są łódki i kilka postaci dookoła. Na drugim planie są schody, na których stoją dwie osoby. Nad schodami jest łuk, na którym jest rzeźba i kilka osób. W tle jest pożar oraz dym. Drugie hasło to: „Tragedia mieszkańców”. Po kliknięciu na nie obraz robi się biało‑czarny, jedynie w kolorach pozostaje cześć przedstawiająca trzy postacie, które leżą ze związanymi rękoma oraz pojawia się następujący tekst. „Do tego lamentujące, przerażone kobiety, ludzie znękani wiekiem lub nieporadne dzieci, wszyscy, którzy radzili osobie albo o innych, wlokąc słabych lub na nich czekając, jedni zwracaniem, drudzy pośpiechem – słowem wszystko stanowiło przeszkodę. Często kogoś, gdy w tył się oglądnął, z boku lub z przodu ogień zaskoczył, albo jeżeli w sąsiednie umknął miejsce, a i ono było ogniem objęte – te nawet dzielnice, które za odległe uważał, w tym samym znajdował niebezpieczeństwie. Wreszcie mieszkańcy niezdecydowani, czego mają unikać, a czego szukać, zapełnili ulice, zalegli pola; jedni ginęli, straciwszy swe mienie, a nawet środki na jednodniowe utrzymanie, drudzy zaś z miłości ku najbliższym, których wydrzeć śmierci nie zdołali, jakkolwiek sami mieli otwartą do ratunku drogę. I nikt nie śmiał pożarowi zapobiec wobec ciągłych pogróżek tłumu, który go gasić zabraniał, i ponieważ inni jawnie ciskali głownie i głośno wołali, że są do tego upoważnieni, czy to chcąc swobodniej grabież uprawiać, czy też istotnie taki mając rozkaz”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca obraz „Ucieczka przed wielkim pożarem Rzymu w 64 r. n.e.”, którego autorem jest Severino Baraldi. Na obrazie znajduje się tłum ludzi- kobiety, dzieci, mężczyźni. Ubrani są w różnokolorowe szaty. W tle jest zabudowa miejska, która się pali. Trzecie hasło to: „Reakcja Nerona”. Po kliknięciu na nie obraz robi się biało‑czarny, jedynie w kolorach pozostaje cześć przedstawiająca postać w długiej, biało‑złotej szacie i różowym wieńcu na głowie, która stoi na środku obrazu oraz pojawia się następujący tekst. „Neron, bawiąc podówczas w Ancjum, nie pierwej wrócił do stolicy, aż ogień zbliżył się do jego pałacu, który wybudował, łącząc Palatyn z ogrodami Mecenasa. Nie udało się jednak zapobiec temu, żeby nie pochłonął także Palatynu, pałacu i wszystkiego, co było wokoło. Ale na pociechę dla bezdomnego i tułającego się ludu otworzył cesarz Pole Marsowe i gmachy Agryppy, a nawet własne ogrody, i kazał wznieść naprędce budynki, aby dać przytułek tłumowi nędzarzy; dowieziono też artykuły pierwszej potrzeby z Ostii i sąsiednich miast municypalnych oraz zniżono cenę zboża aż do trzech sestercji. Te zabiegi, choć popularne, chybiały celu, ponieważ rozeszła się pogłoska, że właśnie w chwili gdy miasto stało w płomieniach, on wstąpił na scenę domowego teatru i opiewał zagładę Troi, porównując obecne nieszczęście z klęskami przeszłości”. Pod tekstem jest ilustracja „Neron i pożar Rzymu”, której autorem jest M. De Lipman. Obraz jest w kolorze biało‑czarnym. Przedstawia mężczyznę grającego na lirze. Po prawej stronie i za nim znajduje się tłum ludzi. Po lewej stronie znajduje się zabudowa miejska, która się pali. Pod ilustracją jest czarny napis „Nero, and the burning of Rome”. Czwarte hasło to: „Pozostałości po katastrofie”. Po kliknięciu na nie obraz robi się biało‑czarny, jedynie w kolorach pozostaje cześć przedstawiająca ruiny w kolorze szaro‑brązowym oraz pojawia się następujący tekst. „Dopiero szóstego dnia u stóp z Eskwiliów położono kres pożodze, zwaliwszy na niezmiernej przestrzeni budynki, aby nieustannej gwałtowności żywiołu przeciwstawić pole i pusty niejako niebo. Jeszcze nie pozbyto się trwogi ani ludowi nie wróciła nadzieja, kiedy ogień znów począł grasować na bardziej otwartych placach miasta; stąd straty w ludziach były mniejsze, lecz świątynie bogów i portyki przeznaczone dla rozrywek na większej przestrzeni legły w gruzach. [...] Rzym podzielony jest na czternaście dzielnic; z tych cztery trwały nienaruszone, trzy były do gruntu zburzone, a w siedmiu pozostałych zachowały się nieliczne resztki budynków, rozwalone i na poły spalone”. Pod tekstem jest ilustracja „Mapa starożytnego Rzymu z podziałem na dzielnice”. Na białym tle znajduje się mapa z czarnymi liniami różnej grubości oraz szarymi, grafitowymi i żółtymi małymi rysunkami. Napisy są w kolorze czerwonym i czarnym. Po lewej stronie jest falista linia, owal i prostokąt w kolorze fioletowym.

Ilustracja przedstawia mapę interaktywną „Mapa Italii z miejscami wspomnianymi przez Tacyta w „Rocznikach”. Na mapie na pomarańczowo zaznaczone są lądy, na biało morza, na jasnoszaro pozostałe części kontynentów. W lewym, dolnym rogu mapy znajduje się legenda. Rzeki oznaczone są szarą linią oraz ich nazwy - szarą czcionką. Czerwoną linią oznaczono drogę - Via Appia, biegnącą przez większość oznaczonych miast. Miasta oznaczono czerwoną kropką oraz czerwoną czcionką. Po prawej stronie ilustracji jest panel boczny z jedenastoma hasłami. Hasła odpowiadają nazwom zaznaczonym na mapie czerwonym kolorem. Pierwsze hasło to „Roma”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Akcja wydarzeń historycznych w Annales Tacyta koncentruje się na stolicy Imperium Rzymskiego, pomijając życie mieszkańców prowincji”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca fotografię „Forum Romanum”. Na zdjęciu znajdują się beżowe rozległe ruiny z wysokimi kolumnami. Pomiędzy nimi rośnie trawa i zielona roślinność oraz są szare alejki, na których jest tłum ludzi. W tle znajduje się zabudowa i błękitne niebo z białymi chmurami. Drugie hasło to „Ostia”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Port rzymski nad morzem Tyrreńskim, przy ujściu Tybru, nad jego lewym ramieniem, w odległości 25 km od Rzymu. Według relacji Tacyta Messalina wyszła za swego kochanka Syliusza, gdy jej małżonek cesarz Klaudiusz udał się do Ostii. Dlatego przepowiadano nieprawnym nowożeńcom groźną burzę od strony Ostii (Annales XI, 31), stamtąd bowiem wrócił żądny zemsty Klaudiusz, a oboje, Messalina i Syliusz ponieśli karę śmierci za swoje małżeństwo. W 64 r. n.e. po wielkim pożarze Rzymu Ostia była jednym z miast, z których napływała do stolicy pomoc dla pogorzelców (Annales XV, 39)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca fotografię „Ruiny rzymskie w Ostii”. Na zdjęciu znajdują się ruiny w kolorze brązowo‑beżowym. Pomiędzy nimi rosną drzewa liściaste, zielona roślinność i trawa. W tle znajduje błękitne niebo. Trzecie hasło to „Bovillae”. Po kliknięciu na niego pojawia się następujący tekst. „Starożytne miasteczko w Lacjum przy Via Appia, odległe od Rzymu o około 10 mil. W Bovillae za panowania Tyberiusza zbudowano kaplicę na cześć rodu julijskiego i posąg na cześć boskiego Augusta (Annales II, 41), wydawano tu również igrzyska cyrkowe dla rodu julijskiego (Annales XV, 23)”. Pod tekstem jest ilustracja „Ruiny rzymskie w Bovillae”. Przedstawia obrazek w kolorystyce biało‑czarnej. Na ilustracji znajdują się ruiny. Pomiędzy nimi rosną drzewa i inna roślinność. W tle znajduje się góra. Czwarte hasło to „Antium”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Dziś Anzio; starożytne miasto w Lacjum na cyplu skalnym wysuniętym daleko w morze. Według podania założył je syn Odyseusza i Kirke. Sławne ze świątyni Eskulapa, Neptuna i Fortuny oraz pałacu Nerona, który się tu urodził. Według Tacyta w Ancjum umieszczono dar wotywny za wyzdrowienie Julii Augusty, matki Tyberiusza, w świątyni Fortuny Rycerskiej (Annales III, 71).W tej rodzimej miejscowości Nerona urodziła się jego córka Augusta, która jednak zmarła cztery miesiące po porodzie (Annales XV, 23).W trakcie wielkiego pożaru Rzymu Neron przebywał właśnie w swoim pałacu w Ancjum i przybył do Rzymu dopiero, gdy ogień sięgnął pałacu cesarskiego (Annales XV, 39)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca fotografię „Ruiny Domus Neroniana w Ancjum”. Na zdjęciu znajdują się ruiny oraz rosnąca wokół zieleń. Tło stanowi morze i niebieskie niebo. Piąte hasło to „Pomptina Palus”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Pomptyńskie Bagna – nazwa bagnistej równiny na wybrzeżu Lacjum, pomiędzy Velitrae i Tarracina. Tacyt podaje, że po wielkim pożarze Rzymu Neron nakazał odbudowę pałacu. Przy okazji tej budowy podjął się karkołomnego zadania wykopania żeglugowego kanału od Jeziora Awernyńskiego aż do ujścia Tybru, wzdłuż pustynnego wybrzeża lub przez stojące w drodze góry. Jedynym miejscem zaopatrzonym w wodę na tamtym terenie były Bagna Pomptyńskie, reszta terenu była sucha i trudna do prowadzenia prac budowlanych, dlatego przedsięwzięcie Nerona było z góry skazane na porażkę (Annales XV, 42)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca obraz „Polowanie na Bagnach Pomptyńskich”, którego autorem jest Horace Vernet. Na obrazie znajduje się las liściasty z połamanymi drzewami przez który płynie rzeka. Na rzece jest mała, brązowa łódka, w której siedzi dwóch mężczyzn i pies. Tło stanowi błękitne niebo z białymi chmurami. Szóste hasło to „Capua”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Kapua – dziś Santa Maria di Capua Vetere; ważne miasto w Kampanii, słynne w starożytności z bogactw i wykwintnego życia; mieszkańcy znani byli ze zniewieściałości i zepsucia obyczajów. Według Tacyta Tyberiusz opuścił Rzym i udał się na do Kampanii pod pozorem poświęcenia świątyń Jowiszowi w Kapui, lecz w rzeczy samej zdecydowany żyć z dala od stolicy (Annales IV, 57)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca fotografię „Ruiny rzymskiego amfiteatru w Kapui”. Na zdjęciu znajdują się ruiny w kolorze brązowo‑beżowym. Pomiędzy nimi rosną drzewa liściaste i zielona roślinność. W tle znajdują się góry, błękitne niebo i białe chmury. Siódme hasło to „Beneventum”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Benevento jedno z najstarszych miast w Italii, leżące w Samnium przy ujściu rzeki Sabatus, na wschód od Mons Taburnus. Z powodu niezdrowego klimatu miasto nosiło pierwotnie nazwę Maleventum. Za panowania rzymskiego doszło do wielkiego rozkwitu i zostało ozdobione licznymi pięknymi budowlami. Tacyt przekazuje, że do Beneventum udał się Neron w drodze z Neapolu i tam pojawił się na igrzyskach gladiatorskich, planując jednocześnie kolejną zbrodnię - “samobójstwo” Torkwatusa Sylana za jego pokrewieństwo z Oktawianem Augustem (Annales XV, 34 - 35)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca fotografię „Ruiny rzymskiego teatru w Beneventum”. Na zdjęciu znajdują się ruiny w kolorze brązowo‑beżowym przedstawiające wykute na zboczu górskim siedziska. W tle są fragmenty murów i błękitne niebo. Ósme hasło to „Neapolis”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Dziś Neapol - słynne miasto położone w Kampanii, w Zatoce Kumańskiej, na zachód od Wezuwiusza. Założyli je koloniści greccy. Pod panowaniem Rzymian od 290 roku p.n.e. Był to jeden z najważniejszych portów w południowej Italii. W Annales czytamy, że do Neapolu udał się Neron, by zmienić otoczenie po zabójstwie matki, Agryppiny. Wysłał stąd pismo do senatu, wyliczające winy matki oraz wyjaśniające, że dokonała samobójstwa po tym, jak chciała się targnąć na życie Nerona (Annales XIV, 10). Tacyt podaje, że to miasto wybrał sobie Neron na debiut sceniczny, nie mając odwagi wystąpić w Rzymie. Do tej pory śpiewał tylko na Juwenaliach w pałacu albo w parku, które wydawały mu się za ciasne dla tak wielkiego głosu. Neapol upatrzył sobie Neron na występ, jako że było to greckie miasto, jakoby wstęp przed występami w Grecji. Po występie Nerona pusty już teatr zapadł się, co cesarz uznał za dobrą wróżbę świadczącą o opatrzności bogów, ponieważ nikt nie zginął (Annales XV, 33 -34)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca fotografię „Rzeźby rzymskie w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Neapolu”. Na zdjęciu znajduje się pomieszczenie o białych ścianach i beżowej podłodze. Na środku pomieszczenia są trzy grafitowe podesty, na których znajdują się wykonane się z jasnego kamienia rzeźby przedstawiające mężczyzn w różnych pozycjach: leżącej kucznej, siedzącej. Wzdłuż ścian stoją białe podesty, na których są mniejsze rzeźby wykonane z jasnego kamienia. Przedstawiają postacie ludzkie lub same głowy. Dziewiąte hasło to „Pompeii”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Pompeje – miasto na wybrzeżu Kampanii u stóp Wezuwiusza, municipium rzymskie. Częściowo zniszczone w czasie trzęsienia ziemi, zostało w 79 roku razem z sąsiednimi miastami, Herkulanum i Stabie, zasypane popiołem wulkanicznym podczas wielkiego wybuchu Wezuwiusza. W Annales Tacyta znajdujemy przekaz na temat życia wmieście przed wybuchem wulkanu. Historyk opisuje krwawe zamieszki, do których doszło w amfiteatrze w Pompejach podczas igrzysk gladiatorskich (59 r. n.e.). Doszło tam do walki między Pompejanami a mieszkańcami sąsiedniej Nucerii, którzy wzajemnie się drażniąc w końcu przeszli do krwawych rękoczynów, w wyniku których zginęło wiele osób. Gdy wieść o tym dotarła do Rzymu, senat zakazał organizowania wszelkich zgromadzeń w Pompejach przez dziesięć lat (Annales XIV, 17).Od Tacyta dowiadujemy się także otrzęsieniu ziemi w Pompejach (62 r. n.e.), które zniszczyło większą część miasta (Annales XV, 33 -34)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca fotografię „Ruiny miasta Pompeje”. Na zdjęciu znajdują beżowe ruiny. Przed nimi jest niski, zielony trawnik. W tle jest wysoka góra i błękitne niebo. Dziesiąte hasło to „Tarentum”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Tarent - miasto na zachodnim wybrzeżu Kalabrii, kolonia spartańska. Wczasach Cesarstwa Rzymskiego miasto było ważnym ośrodkiem handlu. Mieszkańcy Tarentu znani byli zamiłowania do zbytków. U Tacyta czytamy, że Tarent był miejscem wygnania Sylany, którego powodem była nienawiść Agryppiny, matki Nerona do swojej rywalki (Annales XIV, 12)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca fotografię „Rzymskie ruiny w Tarentum”, której autorem jest Manuela Vitulli. Na zdjęciu znajdują się beżowe ruiny z dwiema kolumnami. W tle, z prawej strony znajduje się współczesna zabudowa. W tle, z lewe strony jest morze i błękitne niebo z białymi chmurami. Jedenaste hasło to „Brundisium”. Po kliknięciu na nie pojawia się następujący tekst. „Brundyzjum – dziś Brindisi; miasto portowe w Kalabrii. Jeden z najważniejszych portów na wschodnim wybrzeżu Italii, stąd wyjeżdżano do Grecji ido Azji. Dzięki Tacytowi kojarzymy Brundyzjum z miejscem, do którego przybywa Agryppina Starsza z prochami swojego męża, cesarza Germanika otoczona przez licznych żałobników przybyłych, by oddać cześć zmarłemu władcy (Annales III, 1)”. Pod tekstem jest ilustracja przedstawiająca obraz „Agrypina przybywająca do Brundisium z prochami Germanika”, którego autorem jest West. Na pierwszym planie znajduje się wiele postaci, w różnokolorowych szatach. Jedna z nich trzyma w rękach złotą urnę. Na drugim planie znajduje się statek, na którym stoi kilka osób. W tle znajduje się beżowo‑brązowa zabudowa, góry i błękitne niebo z białymi chmurami.