E-materiały do kształcenia zawodowego

Charakterystyka, właściwości i przydatność rolnicza gleby

ROL.04. Prowadzenie produkcji rolniczej – rolnik 601003

ROL.04. Prowadzenie produkcji rolniczej – technik rolnik 314207

ROL.04. Prowadzenie produkcji rolniczej – technik agrobiznesu 331402

6

Typy gleb na podstawie profilu

GALERIA ZDJĘĆ

Spis treści

1. Typy genetyczne gleb1. Typy genetyczne gleb

2. Budowa profilu glebowego2. Budowa profilu glebowego

3. Powierzchniowa struktura gleb w Polsce3. Powierzchniowa struktura gleb w Polsce

4. Gleby Polski4. Gleby Polski

1. Typy genetyczne gleb

1
1
R1CxJQHFU32Xw1
Podział stref za: Gleboznawstwo, A. Mocek (red. nauk.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014
Źródło zdj.: Zbiory Centrum Edukacji Gleboznawczej – Muzeum Gleb Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, licencja: CC BY‑SA 3.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Galeria przedstawia typy genetyczne gleb. Każda grafika zawiera tekst, który jest tożsamy z nagraniem (plikiem dźwiękowym).

Grafika pierwsza przedstawia czarną ziemię właściwą. Typ i podtyp: czarna ziemia właściwa Rodzaj: wytworzona z piasków zwałowych Gatunek: piasek gliniasty na glinie piaszczystej Klasa bonitacyjna: IIIb – grunty orne średnio dobre Kompleks przydatności rolniczej: żytni bardzo dobry Miejscowość: Śnieciska (wielkopolska) WRB: Endogleic Phaeozem (Abruptic, Epiarenic).
Opisano następujące elementy: 1. Poziom próchniczy. Miąższość poziomu: 0–38 cm. Symbol poziomu: Ap. Opis: mollic, ciemnoszary, 10YR 2/2, 5% żwiru i kamieni, wilgotny piasek gliniasty, struktura średnia gruzełkowa średniotrwała, układ słabo zwięzły, przejście wyraźne równe, pH w H2O 7,1, pH w KCl 6,8. 2. Poziom wymywania. Miąższość poziomu: 38–50 cm. Symbol poziomu: Aa/C. Opis: beżowy z szarym odcieniem, 10YR 2/2 z 10YR 4/3, 4% i kamieni, wilgotny piasek gliniasty, struktura średnia foremnowielościenna zaokrąglona słaba, układ zwięzły, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 7,3, pH w KCl 6,6. 3. Poziom wmywania. Miąższość poziomu: 50–80 cm. Symbol poziomu: ACG. Opis: rdzawa plamista, 10YR 5/3 z 10YR 5/6, 6% żwiru i kamieni, wilgotna glina piaszczysta, struktura średnia foremnowielościenna zaokrąglona średniotrwała, układ zwięzły, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 7,5, pH w KCl 6,7. 4. Skała macierzysta. Miąższość poziomu: 80–140 cm. Symbol poziomu: Ccagg. Opis: endogleyic, sino‑rdzawa, 7,5Y 7/1 z 10YR 5/6, wilgotna glina piaszczysta, struktura, średnia foremnowielościenna zaokrąglona średniotrwała, układ zbity, pH w H2O 8,1, pH w KCl 7,6.

Grafika druga przedstawia gleba torfowa torfowisk niskich. Rząd: gleby torfowe Typ i podtyp: gleba torfowa torfowisk niskich Rodzaj: wytworzona z torfu niskiego na podłożu piasku zwałowego Gatunek: mursz i torf na piasku luźnym Klasa bonitacyjna: V Kompleks przydatności rolniczej: użytki zielone słabe i bardzo słabe WRB: Rheic Sapric Histosol (Epieutric) Miejscowość: Przechody (Podlaskie). Opisano następujące elementy: 1. Miąższość poziomu: 0–18 cm Symbol poziomu: Mtni Opis: histic, ciemnobrązowy, 10YR 2/2, wilgotny mursz, struktura drobna ziarnista trwała, układ pulchny, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 7,4, pH w KCl 7,0. 2. Miąższość poziomu: 18‑37 cm Symbol poziomu: O1tni Opis: histic, ciemnobrązowy, 7,5YR 3/1, bardzo wilgotny torf, struktura zwarta amorficzna, korzeni dużo, układ słabo zwięzły, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 7,0, pH w KCl 6,6 3. Miąższość poziomu: 37‑55 cm Symbol poziomu: O2tni Opis: histic, brązowy, 5YR 2/3, mokry torf, struktura gąbczasta, układ słabo zwięzły, korzeni dużo, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 6,2, pH w KCl 5,6 4. Miąższość poziomu: 55‑73 cm Symbol poziomu: O3tni Opis: histic, brązowy, 5YR 2/4, mokry torf, struktura gąbczasta, układ zwięzły, korzeni mało, przejście wyraźne równe, pH w H2O 3,3, pH w KCl 3,3 5. Miąższość poziomu: 73‑90 cm Symbol poziomu: D Opis: sinobiały, 2,5Y 5/1, mokry piasek luźny, struktura rozdzielnoziarnista, układ luźny, korzeni brak, pH w H2O 6,3, pH w KCl 6,0.

Grafika trzecia przedstawia madę rzeczną próchniczą. Rząd: gleby aluwialne Typ i podtyp: mada rzeczna próchniczna Rodzaj: wytworzona z aluwiów rzecznych i osadów jeziornych Gatunek: piasek luźny przewarstwiony gliną zwykła, ilastą i pylastą Klasa bonitacyjna: IIIa – grunty orne dobre Kompleks przydatności rolniczej: żytni bardzo dobry WRB: Mollic Gleyic Fluvisol (Humic, Orthoeutric, Endoarenic) Miejscowość: Wikrowo (warmińsko‑mazurskie). Opisano następujące elementy: 1. Miąższość poziomu: 0‑16 cm Symbol poziomu: Ap Opis: ciemnoszara, 10YR 2/3, świeża glina zwykła, struktura średnia gruzełkowa trwała, układ słabo zwięzły, korzeni dużo, przejście wyraźne, pH w H2O 7,0, pH w KCl 6,4 2. Miąższość poziomu: 16‑30 cm Symbol poziomu: A Opis: ciemnoszara, 10YR 2/2, świeża glina ilasta, struktura gruba foremnowielościenna ostrokrawędzista, układ zwięzły, korzeni dużo, przejście wyraźne, pH w H2O 7,0, pH w KCl 6,3 3. Miąższość poziomu: 30‑38 cm Symbol poziomu: M Opis: czarny, 7,5YR 3/2, świeży mursz, struktura średnia ziarnista trwała, układ słabo zwięzły, korzeni dużo, przejście nagłe, pH w H2O 6,4, pH w KCl 6,1 4. Miąższość poziomu: 38‑48 cm Symbol poziomu: ACgg Opis: sina, 10YR 5/2 z 5YR 3/6, świeża glina zwykła, struktura średnia płytkowa trwała, układ zwięzły, korzeni dużo, przejście wyraźne równe, pH w H2O 7,2, pH w KCl 6,5 5. Miąższość poziomu: 48‑65 cm Symbol poziomu: IIC1gg Opis: beżowo‑siny, 2,5Y 7/2 z 10YR 5/8, wilgotny piasek luźny, struktura rozdzielnoziarnista, układ zwięzły, korzenie rzadkie, przejście wyraźne równe, pH w H2O 7,2, pH w KCl 6,6 6. Miąższość poziomu: 65‑95 cm Symbol poziomu: IIC2gg Opis: beżowy z rdzawymi i sinymi plamami, 2,5Y 6/4 z 10YR 5/8, wilgotny piasek luźny, struktura rozdzielnoziarnista, układ zwięzły, korzenie rzadkie, przejście wyraźne, pH w H2O 6,2, pH w KCl 5,8 7.  Miąższość poziomu: 95‑125 cm Symbol poziomu: IC3gg Opis: sino‑beżowy, 2,5Y 6/4 z 10YR 5/8, wilgotny piasek luźny, struktura rozdzielnoziarnista, układ zwięzły, korzenie pojedyncze, przejście wyraźne równe, pH w H2O 7,2, pH w KCl 6,9 8. Miąższość poziomu: 125‑145 cm Symbol poziomu: IIICG Opis: sina, 2,5Y 5/2, mokra glina piaszczysta, struktura drobna płytkowa średniotrwała, układ zbity, korzeni brak, przejście wyraźne, pH w H2O 7,7, pH w KCl 7,3.

Grafika czwarta przedstawia czarnoziem niezdegradowany. Dział: gleby autogeniczne. Rząd: gleby czarnoziemne. Typ i podtyp: czarnoziem niezdegradowany. Rodzaj: wytworzony z lessu. Gatunek: pył ilasty przewarstwiony gliną zwykłą i pyłem gliniastym. Klasa bonitacyjna: I – grunty orne najlepsze. Kompleks przydatności rolniczej: pszenny bardzo dobry. WRB: Haplic Chernozem (Pachic, Episiltic). Miejscowość: Rokitno  (lubelskie). Opisano następujące elementy: 1.Miąższość poziomu: 0‑26 cm. Symbol poziomu: Ap. Opis: mollic, szarobrunatny, 10YR 2/2, świeży pył ilasty, struktura średnia gruzełkowa trwała, układ słabo zwięzły, korzeni dużo, przejście wyraźne, pH w H2O 7,5, pH w KCl 7,2. 2. Miąższość poziomu: 26‑55 cm. Symbol poziomu: Ah. Opis: mollic, szarobrunatny, 10YR 3/3, świeży pył ilasty, struktura średnia gruzełkowa średniotrwała, układ słabo zwięzły, korzeni dużo, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 7,8, pH w KCl 7,3. 3. Miąższość poziomu: 55‑95 cm. Symbol poziomu: A/Cca. Opis: ciemnobeżowy z szarymi zaciekami, 10YR 4/4 z 10YR 7/3, wilgotna glina zwykła, struktura drobna foremnowielościenna zaokrąglona średniotrwała, układ zwięzły, korzeni mało, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 8,0, pH w KCl 7,3. 4. Miąższość poziomu: 95‑118 cm. Symbol poziomu: C1ca. Opis: beżowy, 10YR 7/4, wilgotny pył gliniasty, struktura drobna foremnowielościenna ostrokrawędzista średniotrwała, układ zwięzły, korzenie pojedyncze, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 8,0, pH w KCl 7,5. 5. Miąższość poziomu: 118‑129 cm. Symbol poziomu: C2ca. Opis: beżowy, 10YR 5/8, wilgotny pył ilasty, struktura drobna oremnowielościenna ostrokrawędzista średniotrwała, układ zbity, korzeniepojedyncze, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 8,2, pH w KCl 7,3. 6. Miąższość poziomu: 129‑150 cm. Symbol poziomu: C3ca. Opis: beżowy, 10YR 7/4, wilgotny pył ilasty, struktura średnia foremnowielościenna ostrokrawędzista średniotrwała, układ zbity, korzenie pojedyncze, pH w H2O 8,2, pH w KCl 7,4.

Grafika piąta przedstawia glebę płową zaciekową. Rząd: gleby brunatnoziemne. Typ i podtyp: gleba płowa zaciekowa. Rodzaj: wytworzona z piasków i glin zwałowych. Gatunek: piasek gliniasty na glinie pylastej zalegającej na piasku luźnym. Klasa bonitacyjna: IIIa – grunty orne dobre. Kompleks przydatności rolniczej: żytni bardzo dobry. WRB: Luvic Phaeozem (Glossalbic, Abrupic, Epiarenic). Miejscowość: Rogaczewo Małe. Opisano następujące elementy: 1.Miąższość poziomu: 0‑32 cm. Symbol poziomu: Ap. Opis: szary, 10YR 4/3, 5% żwiru, wilgotny piasek gliniasty, struktura średnia gruzełkowa słaba, układ słabo zwięzły, korzeni dużo, przejście wyraźne różne, pH w H2O 7,4, pH w KCl 7,3. 2. Miąższość poziomu: 32‑52 cm. Symbol poziomu: AEet. Opis: beżowoszary, 10YR 5/8, 10% żwiru, piasek gliniasty, struktura drobna foremnowielościenna zaokrąglona słaba, układ zwięzły, wilgotny, korzenie pojedyncze, przejściowe stopniowe faliste, pH w H2O 7,7, pH w KCl 7,5. 3. Miąższość poziomu: 52‑66 cm. Symbol poziomu: Eet. Opis: luvic, jasnobrunatny, 2,5Y 6/6, 7% żwiru, wilgotny piasek gliniasty, struktura drobna foremnowielościenna zaokrąglona średniotrwała, układ zwięzły, korzenie pojedyncze, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 7,6, pH w KCl 7,6. 4. Miąższość poziomu: 66‑103 cm. Symbol poziomu: Eet/Bt. Opis: argic, brunatny z rdzawymi klinami, 2,5Y 6/3 z 10YR 5/6, 5% żwiru, wilgotna glina piaszczysta, struktura drobna foremnowielościenna zaokrąglona słaba, układ zbity, korzenie pojedyncze, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 7,7, pH w KCl 7,1. 5. Miąższość poziomu: 103‑144 cm. Symbol poziomu: BtC. Opis: argic, brunatnordzawy, 10YR 5/6, 7% żwiru, wilgotna glina piaszczysta, struktura drobna foremno wielościenna zaokrąglona słaba, układ zbity, korzeni brak, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 7,6, pH w KCl 7,1. 6. Miąższość poziomu: 144‑172 cm. Symbol poziomu: IIC. Opis: rdzawy, 2,5Y 7/4, słabo wilgotny piasek luźny, struktura rozdzielnoziarnista, układ zwięzły, pH w H2O 7,6, pH w KCl 6,9.

Grafika szósta przedstawia rędzinę właściwą. Rząd: gleby wapniowcowe o różnym stopniu rozwoju. Typ i podtyp: rędzina właściwa. Rodzaj: wytworzona wapieni kredowych. Gatunek: bardzo silnie szkieletowy pył gliniasty. Klasa bonitacyjna: IIIb – grunty orne średnio dobre. Kompleks przydatności rolniczej: pszenny wadliwy. WRB: Rendzic Phaeozem (Skeletic). Miejscowość: Józefów (lubelskie). Opisano następujące elementy. 1. Miąższość poziomu: 0‑22 cm. Symbol poziomu: Ap. Opis: mollic, szarobrunatny, 10YR 3/3, 20% szkieletu, świeży piasek gliniasty, struktura drobna gruzełkowa trwała, układ pulchny, korzenie gęste, przejście wyraźne równe, pH w H2O 7,6, pH w KCl 7,4. 2. Miąższość poziomu: 22‑40 cm. Symbol poziomu: ACca. Opis: rędzic, ciemnobiały, 10YR 4/4, 50% szkieletu, słabo wilgotny piasek gliniasty, struktura drobna gruzełkowa trwała, układ słabo zwięzły, korzenie pojedyncze, przejście wyraźne faliste, pH w H2O 7,9, pH w KCl 7,6 3. Miąższość poziomu: 40‑65 cm. Symbol poziomu: C1ca. Opis: rędzic, ciemnobiała zwietrzelina wapienia, 10YR 7/3, 90% szkieletu, świeży piasek słabogliniasty, struktura rozdzielnoziarnista, układ zbity, korzeni brak, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 8,5, pH w KCl 8,4. 4. Miąższość poziomu: 65‑109 cm. Symbol poziomu: C2ca. Opis: brudnobiała zwietrzelina wapienia, 10YR 8/2, 95% szkieletu, świeży piasek słabogliniasty, struktura rozdzielnoziarnista, układ zbity, korzeni brak, pH w H2O 8,4 pH w KCl 8,4.

Grafika siódma przedstawia glebę brunatną właściwą wyługowaną.  Rząd: gleby brunatnoziemne. Typ i podtyp: gleba brunatna właściwa wyługowana. Rodzaj: wytworzona ze zwietrzeliny pokrywy stokowej. Gatunek: bardzo silnie szkieletowa glina lekka. Klasa bonitacyjna: VI – grunty orne najsłabsze. Kompleks przydatności rolniczej: owsiano‑pastewny górski. WRB: Haplic Cambisol (Humic, Endoeutric, Endoskeletic. Miejscowość: Czarny Potok (małopolska). Opisano następujące elementy: 1. Miąższość poziomu: 0‑20 cm. Symbol poziomu: Ap. Opis: ciemnoszary, 10YR,4/4, 5% szkieletu, bardzo wilgotna glina lekka, struktura średnia gruzełkowa średniotrwała, układ słabo zwięzły, korzenie gęste, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 4,4, pH w KCl 3,8 pH w KCl 8,4. 2. Miąższość poziomu: 20‑40 cm. Symbol poziomu: ABbr. Opis: brunatny z szarym odcieniem, 10YR 4/6, 10% szkieletu, wilgotna glina lekka, struktura drobna foremnowielościenna zaokrąglona średniotrwała, układ słabo zwięzły, korzeni dużo, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 4,5, pH w KCl 3,8. 3. Miąższość poziomu: 40‑80 cm. Symbol poziomu: Bbrgg. Opis: cambic, oliwkowobrunatna, 10YR 5/8, 60% szkieletu, wilgotna glina lekka, struktura drobna foremnowielościenna zaokrąglona słaba, układ zwięzły, korzeni mało, przejście stopniowe faliste, pH w H2O 6,3, pH w KCl 5,4. 4. Miąższość poziomu: 80‑105 cm. Symbol poziomu: Cgg. Opis: sinobrunatna, 2,5Y 4/6, 80% szkieletu, wilgotna glina lekka, struktura drobna foremnowielościenna zaokrąglona słaba, układ zbity, korzeni brak, pH w H2O 6,5, pH w KCl 5,1.

Grafika ósma przedstawia litosol inicjalny.  Typ: litosol. Podtyp: litosol inicjalny. Odmiana podtypu: nieklasyfikowana. Rodzaj: granit tatrzański, tatryt. Gatunek: lita skała. Typ siedliskowy lasu: nie podlega klasyfikacji. Zespół roślinny: zbiorowisko roślinności naskalnej. Typ próchnicy leśnej: mor świeży. Lokalizacja: Tatrzański Park Narodowy, 1370 m n.p.m.,Lithic Leptosol (Dystric). Opisano następujące elementy:  1. Miąższość poziomu: 0‑3 cm. Symbol poziomu: Ol. Opis: ścioła, obumarłe szczątki roślin runa, surowina.  2. Miąższość poziomu. 3‑8 cm. Symbol poziomu: Ofh. Opis: ciemnobrązowy, 10YR 4/2, świeży detrytus, słabo szkieletowy, struktura kawałkowo‑włóknista, układ pulchny, korzenie +++, przejście wyraźne, równe, pH w H2O 4,2, pH w KCl 3,1. 3. Miąższość poziomu: 8‑120 cm. Symbol poziomu: CR. Opis: lity granit tatrzański.

Grafika dziewiąta przedstawia sołoniec typowy. Jednostka systematyczna: Hyposalic Solonetz (Siltic) – sołoniec typowy. Rodzaj: niescementowane osady drobnoziarniste. Gatunek: glina zwykła na glinie ilastej podścielone iłem pylastym. Środowisko przyrodnicze: półpustynia. Lokalizacja: Rosja.

Grafika dziesiąta przedstawia andosol próchniczny. Gleba wulkaniczna. Jednostka taksonomiczna: Mollic Vitric Andosol (Orthoeutric, Endoskeletic) – Andosol próchniczny. Rodzaj: popioły wulkaniczne i materiał piroklastyczny. Gatunek: glina piaszczysta na piasku gliniastym podścielona piaskiem luźnym i gliną zwykłą, wszystkie słabo szkieletowe. Środowisko przyrodnicze: teren intensywnej uprawy rolniczej. Lokalizacja: Włochy – Basilicata, Potenza, wulkan Monte Vulture.

Grafika jedenasta przedstawia madę rzeczną właściwą. Rząd: gleby aluwialne. Typ i podtyp: mada rzeczna właściwa. Rodzaj: wytworzona z aluwiów. Gatunek: glina zwykła i piaszczysta przewarstwione żwirem. Klasa bonitacyjna: IVa – grunty orne średniej jakości. Kompleks przydatności rolniczej: zbożowy górski. WRB: Haplic Fluvisol (Orthoeutric). Miejscowość: Kamienica.

Grafika dwunasta przedstawia glebę cynamonową. Jednostka systematyczna: Endoleptic Phaeozems (Abruptic, Calcaric, Endoskeletic, Clayic, Chromic) – gleba cynamonowa Rodzaj: zwietrzelina wapieni. Gatunek: pył ilasty średnio szkieletowy na glinie ilastej silnie szkieletowej, podścielony iłem zwykłym bardzo silnie szkieletowym zalegające na litym wapieniu. Środowisko przyrodnicze: teren intensywnie wykorzystywany rolniczo – gaj oliwny. Lokalizacja: Włochy – Apulia, Ruvo di Puglia.

Grafika trzynasta przedstawia glebę torfowo‑murszową. Rząd: gleby murszowe. Typ i podtyp: gleba torfowo‑murszowa. Rodzaj: wytworzona z murszu na piasku fluwioglacjalnym. Gatunek: mursz na piasku luźnym. Klasa bonitacyjna: IV. Kompleks przydatności rolniczej: użytki zielone średnie. WRB: Sapric Histosol (Orthoeutric, Drainic). Miejscowość: Uhowo.

Grafika czternasta przedstawia glebę kasztanową węglanową.  Jednostka systematyczna: Calcic Kastanozem (Siltic) – gleba kasztanowa węglanowa. Rodzaj: less. Gatunek: pył ilasty przewarstwiony gliną pylasto‑ilastą. Środowisko przyrodnicze: suchy step. Lokalizacja: Rosja, Wołgograd.

Grafika piętnasta przedstawia czarną ziemię właściwą. Typ i podtyp: czarna ziemia właściwa. Rodzaj: wytworzona z gliny zwałowej. Gatunek: glina zwykła przewarstwiona gliną piaszczystą. Klasa bonitacyjna: II – grunty orne bardzo dobre. Kompleks przydatności rolniczej: pszenny dobry. WRB: Endocalcic Edogleyic Phaeozem (Molliglossic). Miejscowość: Ryszewko.

Grafika szesnasta przedstawia czarnoziem typowy. Jednostka systematyczna: Voronic Chernozem (Siltic) – czarnoziem typowy. Rodzaj: lessy. Gatunek: pył ilasty na glinie pylasto ilastej. Środowisko przyrodnicze: pole uprawne na zaoranym stepie. Lokalizacja: Ukraina, Charków.

Grafika siedemnasta przedstawia glebę glejo‑bielicową właściwą. Typ: gleba bielicowa. Podtyp: gleba glejo‑bielicowa właściwa. Odmiana podtypu: dystroficzna (SIG = 13). Rodzaj: piaski rzeczne tarasów plejstoceńskich. Gatunek: piasek luźny. Typ siedliskowy lasu: bór mieszany wilgotny, BMw. Zespół roślinny: Querco roboris‑Pinetum molinietosum (wilgotny podzespół kontynentalnego boru mieszanego)<br>Typ próchnicy leśnej: mor wilgotny (murszasty). Lokalizacja: Kampinoski Park Narodowy.

Grafika osiemnasta przedstawia glebę płową opadowo‑glejową. Rząd: gleby brunatnoziemne. Typ i podtyp: gleba płowa opadowo‑glejowa. Rodzaj: wytworzona z gliny zwałowej. Gatunek: glina piaszczysta przewarstwiona gliną lekką na glinie zwykłej. Klasa bonitacyjna: IIIb – grunty orne średnio dobre. Kompleks przydatności rolniczej: pszenny wadliwy. WRB: Stagnic Luvisol (Ruptic, Hypereutric)<br>Miejscowość: Janków (zachodniopomorskie).

Grafika dziewiętnasta przedstawia glebę inicjalną luźną (regosol). Jednostka systematyczna: Hyperskeletic Leptosol (Humic, Endoeutric) – gleba inicjalna luźna (regosol). Rodzaj: pole kamieniste akumulacji lodowcowej. Gatunek: kamienisty rumosz skalny. Środowisko przyrodnicze: tundra. Lokalizacja: Norwegia, Park Narodowy Varangerhalvoya.

Grafika dwudziesta przedstawia glebę brunatną właściwą szarobrunatną. Rząd: gleby brunatnoziemne. Typ i podtyp: gleba brunatna właściwa szarobrunatna. Rodzaj: wytworzona z utworu pyłowego. Gatunek: pył gliniasty na pyle ilastym. Klasa bonitacyjna: IIIa – grunty orne dobre. Kompleks przydatności rolniczej: pszenny wadliwy. WRB: Luvic Phaeozem (Molliglossic, Siltic). Miejscowość: Brzezie.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2

2. Budowa profilu glebowego

Profil gleby to inaczej jej przekrój pionowy, którego grubość może wynosić od pół metra do nawet trzech metrów. Składa się on z określonych poziomów. Ich kolejność oraz charakterystyka pozwalają przypisać glebę do typu w systematyce gleb.

Poziomy różnią się barwą, uziarnieniem, konsystencją, składem chemicznym. Różnicuje je również ilość i jakość zawartej w nich materii organicznej.

Wyróżniamy następujące poziomy:

Symbol

Nazwa poziomu

Charakterystyka poziomu

O

organiczny

Występuje na powierzchni, jest utworzony w warunkach beztlenowych (gleby organiczne) lub tlenowych (gleby mineralne i mineralno‑organiczne).

A

próchniczny

Występuje na powierzchni, przeważnie ma ciemną barwę – od szarości do czerni, zależnie od stopnia przyswojenia materii organicznej. Rolniczo najbardziej wartościowy poziom gleby. Jego zakres waha się od 20–30 cm (gleby bielicowe) do 60 cm, a nawet 100 cm (czarnoziemy, czarne ziemie).

E

wymywania (eluwialny)

Występuje bezpośrednio pod poziomem organicznym lub próchnicznym, poziom charakterystyczny dla gleb bielicowych i płowych. Odznacza się jasnoszarą, a czasami nawet białą barwą, którą zawdzięcza wymyciu związków barwnych w głąb profilu glebowego. Jego zakres wynosi zazwyczaj około 60–80 cm.

B

wmywania (wzbogacenia)

Poziom ten ma zabarwienie rdzawoszare, jasnobrunatne lub zbliżone. Charakteryzuje się nagromadzeniem materii i może zawierać węglany i inne sole, a także związki próchniczne.

G

glejowy

Przybiera postać oddzielnego poziomu pod poziomem wmywania lub występuje w postaci plam glejowych na innych poziomach o popielatym, zielonkawym albo niebieskawym zabarwieniu. Powstaje w warunkach wilgotnienia i słabego dostępu lub braku tlenu.

M

murszowy

Charakterystyczny dla pobagiennych gleb organicznych: torfowych, gytiowych, mułowych. Masa organiczna dzieli się na drobne agregaty lub przybiera postać ziaren.

P

bagienny

Jest to część profilu gleby (powierzchniowa lub podpowierzchniowa), która jest objęta bagiennym procesem glebotwórczym. Poziom charakterystyczny dla gleb: mułowych, torfowo‑mułowych oraz gytiowych.

C

skały macierzystej

Zazwyczaj jest to niezmieniony procesami glebotwórczymi materiał skalny.

R

podłoże skalne

Skała lita, spękana lub zwięzła, która zalega poniżej poziomu skały macierzystej.

Charakterystyka poziomów profilu glebowego
Indeks górny Żródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY‑SA 3.0. Indeks górny koniec

RylfARoRwqqaT1
Schemat przedstawiający profil glebowy z wyszczególnieniem poziomów profilu glebowego
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

3. Powierzchniowa struktura gleb w Polsce

RlMoa8v1yVa6l1
Grafika przedstawia wykres kołowy opisujący powierzchniową strukturę gleb w Polsce. Lista elementów: 1. Antropogeniczne - 1% powierzchni gleby. 2. Czarne ziemie - 1% powierzchni gleby. 3. Czarnoziemy - 1% powierzchni gleby. 4. Mady - 5,0% powierzchni gleby. 5. Górskie - 6% powierzchni gleby. 6. Bagienne - 7% powierzchni gleby. 7. Bielice - 26% powierzchni gleby. 8. Brunatne i płowe - 52,0% powierzchni gleby.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

4. Gleby Polski

RNV7eLqf5vYLu1
Grafika interaktywna przedstawia rozmieszczenie gleb na terenie Polski. Na ilustracji widać mapę Polski, która została podzielona kolorami na wiele obszarów. Znajduje się na niej dziesięć punktów, które odpowiadają konkretnej glebie. Punkt pierwszy. Gleby inicjalne. Jest ich niewiele. Najwięcej występuje ich przy południowej granicy Polski. Punkt drugi. Rędziny. Jest ich niewiele. Występują w południowej i południowo-wschodniej części Polski. Pod Kielcami oraz w okolicy Lublina. Punkt trzeci. Czarnoziemy. Występują niemal w całej Polsce, ale nie jest ich stosunkowo dużo. Najwięcej występuje w północnej części Polski oraz w okolicach granicznych, oprócz granicy wschodniej. Punkt czwarty. Gleby brunatne. Jest ich niewiele. Znajdują się blisko czarnoziemów. Punkt piąty. Gleby płowe. Jest ich dużo i występują na terenie całej Polski. Punkt szósty. Gleby bielicowe. Jest ich dużo i występują na terenie całej Polski. Punkt siódmy. Czarne ziemie. Jest ich niewiele. Występują w okolicach większych miast, takich jak: Rzeszów, Katowice, Opole, Wrocław, Białystok, Warszawa czy Bydgoszcz. Punkt ósmy. Mady. Jest ich dużo i występują na terenie całej Polski. Punkt dziewiąty. Gleby bagienne. Występują na terenie całej Polski, w okolicach rzek. Punkt dziesiąty. Gleby zniszczone przez górnictwo, rolnictwo, przemysł lub zabudowę. Jest ich niewiele i występują w okolicach dużych miast, takich jak Lublin, Wrocław, Poznań, Łódź, Warszawa i Gdańsk.
Gleby Polski
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia