Ilustracja przedstawia fragment ciała mężczyzny, który ma ułożoną gitarę na kolanach, na której gra. Tytuł lekcji: Uczymy się grać na gitarze.
Wprowadzenie
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
RNA7bJScZqqZC
1
W zakresie gry na instrumentach. Uczeń:
1) gra na instrumentach ze słuchu lub i przy pomocy nut (w zespole lub i solo) na jednym lub kilku instrumentach melodycznych (do wyboru np. flet podłużny, flażolet, flecik polski, pianino, keyboard, gitara, dzwonki, metalofon, ksylofon i inne) oraz perkusyjnych niemelodycznych: schematy rytmiczne, melodie, proste utwory, akompaniamenty;
4) tworzy z pomocą nauczyciela i samodzielnie: proste struktury rytmiczne, swobodny akompaniament rytmiczny i melodyczny, instrumentalne ilustracje dźwiękowe do scen sytuacyjnych, tekstów literackich i obrazów;
5) improwizuje oraz tworzy – pod kierunkiem nauczyciela lub i samodzielnie – różnorodne wypowiedzi muzyczne według ustalonych zasad, z użyciem dostępnych lub wykonanych przez siebie instrumentów.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub i w całości): reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności), muzyki jazzowej i rozrywkowej, polskich pieśni artystycznych i patriotycznych, utworów ludowych w postaci oryginalnej i artystycznie opracowanej;
2) rozpoznaje ze słuchu:
A) brzmienie instrumentów muzycznych,
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
Uczeń odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej:
2) różnicuje wartości rytmiczne nut i pauz;
5) potrafi posługiwać się symboliką beznutową (np. tabulaturą, fonogestyką, uproszczoną fonogestyką, tataizacją).
3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:
1) instrumentów muzycznych ze względu na źródło dźwięku – nazywa i charakteryzuje je;
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;
3) poszukuje informacji o muzyce w wydawnictwach książkowych, multimedialnych i innych dostępnych źródłach.
Nauczysz się
rozpoznawać słuchem brzmienie gitary klasycznej;
wskazywać elementy budowy gitary klasycznej;
rozpoznawać akordy zapisane w postaci diagramu i tabulatury;
grać na gitarze prosty akompaniament.
Budowa gitary
R7QNVQmXBifA0
Polecenie 1
Posłuchaj utworu i zwróć uwagę na brzmienie gitary i technikę gry na tym instrumencie.
RLfPXoiHeYhWP
GitaraGitaraGitara to instrument strunowy, szarpany. Najczęściej posiada 6 strun, ale są gitary, które mają zarówno mniej, jak i więcej strun. Istnieją różne rodzaje gitar, najbardziej popularne to klasyczna, akustyczna i elektryczna.
RBDrjcm4wbWfe
RmwHjsWqfUMP2
RwXimgqI3xIZk
Rooy2HwUyIpym
Ważne!
Bardzo ważną sprawą jest strojenie gitary. Warto pamiętać, że nawet bardzo drobne zmiany temperatury czy wilgotności wpływają na zmiany stroju. Zatem przed każdą grą trzeba sprawdzić, czy gitara dobrze stroi! Gitara rozstraja się również podczas grania. Ważne jest, żebyś od początku nauki nabierał świadomości poprawnego stroju instrumentu. Na początek możesz korzystać ze stroików elektronicznych (tunerów), które można zakupić w sklepie muzycznym. Istnieją również aplikacje na smartfon, które możesz zainstalować i z nich korzystać. Z czasem, kiedy nabędziesz praktyki, wystarczy Ci Twoje ucho.
Zanim zaczniesz grać – pozycja ciała, akordy, chwyty, funkcje, diagramy akordów, tabulatury…
Na początek proponuję Ci wysłuchanie utworu z gatunku muzyki flamencoFlamencoflamenco. W tym czasie zapoznaj się z informacjami dotyczącymi pozycji ciała i trzymania gitary podczas gry. Zastosuj to w praktyce.
RI7MyTvhOEfZv
Pozycja ciała
R8LStU6xAjlsl
Rs1RStJDw2AHR
R1C4tyYaIvw1b
Jeżeli jesteś leworęczny, możesz grać tak, jak grają praworęczni lub robić wszystko odwrotnie. Wówczas trzeba przełożyć struny i trzymać gitarę „do góry nogami”.
Akordy
AkordAkordAkord to współbrzmienie kilku dźwięków. W muzykowaniu amatorskim akordy na gitarze częściej nazywane są chwytami lub funkcjami. Żeby zagrać akord, trzeba palcami lewej dłoni nacisnąć struny w odpowiednich miejscach na gryfieGryfgryfie, zaś dłonią prawą szarpnąć struny.
Na początek poznasz kilka najprostszych do zagrania akordów durowych i molowych. Najczęściej stosuje się zapis skrócony akordów. Akordy durowe oznacza się wielką literą, np. „C” dla C-durDurdur, „G” dla G – dur, „D” dla D –dur itp. Natomiast akordy molowe oznacza się małą literą, np. „a” dla a – mollMollmoll, „e” dla e – moll, „d” dla d – moll itp. Możesz również spotkać opracowania z końcówką „major” dla akordów durowych i „minor” dla akordów molowych, np. C – major = C – dur = C i analogicznie a – minor = a – moll = a.
W opracowaniach zagranicznych dźwięk „h” jest często przedstawiany jako „b”.
Jak czytać diagramy akordów?
Akordy dla gitary przedstawia się na diagramach przedstawiających część gryfu gitary. Używa się w tym celu kilku znaków:
0, 1, 2, 3, 4 – miejsce na gryfie, w których powinniśmy umieścić palce lewej dłoni gdzie „0” – oznacza uderzenie pustej struny, zaś „x” – strunę, której nie szarpiemy;
cyfry rzymskie – oznaczają numer progu.
Nazwy strun czytając diagram od dołu od struny najgrubszej, czyli brzmiącej najniżej do strumy najcieńszej, czyli brzmiącej najwyżej: E, A, DIndeks górny 11, GIndeks górny 11, HIndeks górny 11, EIndeks górny 22. Dwie pierwsze są z oktawy małej - te są bez cyfr). Kolejne nuty, czyli DIndeks górny 11,GIndeks górny 11,HIndeks górny 11 pochodzą z oktawy razkreślnej, zaś EIndeks górny 22 pochodzi z oktawy dwukreślnej.
RyRFlLoRIAEks
Można również spotkać uproszczone zapisy diagramów bez oznaczeń, którymi palcami oraz które struny powinniśmy zagrać.
R1sSeiGAHHXaV
Podstawowe akordy
Czytając diagramy akordów zwróć uwagę na to, że na diagramie struny są odwrotnie oznaczone niż na gitarze (np. struna E basowa na gitarze jest na górze, a na diagramie na dole). Numery progów liczy się od główki gitary.
R1SqOa1Swn0nl
Przed Tobą kilka akordów. Nastrój gitarę i próbuj zagrać każdy akord przedstawiony na diagramie. Na początek, w sposób bardzo prosty, pociągnij po prostu po strunach palcami prawej ręki od góry do dołu.
R1dWtlnN4XwrS
RiiS0M8bZn9Bc
RBLfAi2JvQJzq
R5K4iu1eybmju
R1IGlmKH8pjXb
R1IOuf1yKBlKS
RU7dpqEAWkVGn
R1LSIUXkLqqWv
R1csFA9AhtjJz
RUnepOkv37Pc9
RmHAnNVhkb2yo
RfbdTFvm3187J
R1GH5DIeJ6k2D
R1Kui4uHdlD2D
Rei69MHSWSqDh
RuueySSjtTZBY
Tabulatury
Możesz spotkać się również z zapisem akordów w formie tabulaturyTabulaturatabulatury. Wówczas trzeba pamiętać o tym, że cyfry określają nie to, którym palcem trzeba zagrać, lecz na którym progu należy przycisnąć strunę, np.:
E |–-0–-| - uderzenie pustej struny E,
H|–-1–-| - przyciśnięcie struny H na pierwszym progu,
G|–-2–-| - przyciśnięcie struny G na drugim progu,
D|–-2–-| - przyciśnięcie struny D na drugim progu,
A|–-0–-| - uderzenie pustej struny A,
E |–-x–-| - struny E nie gramy.
Polecenie 2
Przed Tobą ćwiczenie praktyczne. Przygotuj gitarę i spróbuj zagrać prosty utwór - Płynie, Wisła płynie.
RBBrU7la1Dlmg
Pierwsze rytmy…
Szarpanie strun palcami prawej dłoni zapisuje się za pomocą strzałek.
↑ - ten znak określa uderzenie strun prawą ręką z góry,
↓ - ten znak określa uderzenie strun prawą ręką z dołu.
Polecenie 3
Przed Tobą zapis prostego rytmu w metrumMetrummetrum 2/4 |↑ ↑↓|. Czytaj nuty, posłuchaj nagrania i spróbuj wielokrotnie powtórzyć ten rytm. Na początku ćwicz w wolniejszym tempie. Ćwicz na jednym z najprostszych akordów, np.: e –moll. Jeżeli opanujesz dobrze ten rytm, zagraj go wielokrotnie bez zatrzymywania.
R1JxZb1R8z05W
Gramy na gitarze
RPn5Ku0w9muq8
Za chwilę zagrasz pierwszą piosenkę pt. Morskie opowieści. Śledź zapis muzyczny i graj razem z melodią. Do akompaniamentuAkompaniamentakompaniamentu wystarczą tylko dwa proste akordy e – moll i D – dur. Akordy są zapisane nad pięciolinią. Na początek skorzystaj z rytmu:
4/4|↑ ↑↓ ↑ ↑↓|
RpimrlBG6ka5T1
RlfVaAthTTDwG
Sprawdź swoją wiedzę
Polecenie 4
Podczas rozwiązywania zadania pierwszego posłuchaj utworu na gitarę.
Zapoznaj się z informacjami na temat utworu „Bossa in Re”.
R1O66bc015I2h
Ćwiczenie 1
Pokoloruj gitarę.
RLi1ncaSni7yB
RLz1p9OaeiBHb
1
R14id324kvVMQ1
Ćwiczenie 2
Rj8YGNSpupZBg1
Ćwiczenie 2
R897pRjdly8gc
Ćwiczenie 3
1
Ćwiczenie 4
R1ZYeqxtF8keN1
Podaj nazwiska co najmniej dwóch kompozytorów tworzących utwory na gitarę.
RH6uk40FP5IBv
RJw5UJ50DQzYl
Ćwiczenie 5
RSolwqIMqcXmy
Ćwiczenie 5
1
R1UFlyxXdaIE21
Ćwiczenie 6
R1U3HpT1n0k141
Ćwiczenie 6
1
RmccwsRPDiL2M1
Ćwiczenie 7
R1MxogdgUWtEQ1
Ćwiczenie 7
RPE11IwGGM1wf
Ćwiczenie 8
Ćwiczenie 8
Opisz czym różni się gitara elektryczna od gitary klasycznej.
R1cLpKLAE4EwC
Polecenie 5
Wyszukaj nazwiska sławnych gitarzystów różnych gatunków muzycznych i wpisz w okienko.
Wyszukaj nazwiska sławnych gitarzystów różnych gatunków muzycznych i wpisz w okienko.
Wyszukaj nazwiska sławnych gitarzystów różnych gatunków muzycznych i wpisz w okienko.
Wyszukaj nazwiska sławnych gitarzystów różnych gatunków muzycznych, posłuchaj ich utworów i wpisz w okienko te, które najbardziej Ci się podobają. Wpisz krótkie uzasadnienie.
RtGRNcnBeJyYQ
Słownik pojęć
Akompaniament
Akompaniament
[wł. accompagnamento ‘wtór’, ‘orszak’], tło muz. towarzyszące głównej partii melodycznej, wykonywanej zazwyczaj solo (przez jednego instrumentalistę lub śpiewaka) i stanowiące jej uzupełnienie harmoniczne, także rytmiczne i kolorystyczne.
Akord
Akord
współbrzmienie co najmniej trzech różnych dźwięków.
Dur
Dur
[łac.], major, w systemie dur‑moll rodzaj (tryb) skali, tonacji (np. C‑dur), trójdźwięku.
Flamenco
Flamenco
folklor południowej Hiszpanii, łączący taniec z muzyką i śpiewem (tzw. cante flamenco); w szczególności rodzaj pieśni popularnej zwłaszcza w Andaluzji, wykonywanej z towarzyszeniem kastanietów i gitary, z charakterystycznymi figurami ostinatowymi i ostro szarpanymi dźwiękami; typowe są inwokacje w rodzaju „aj, aj” oraz melizmatyka (melizmat); istnieje wiele hipotez tłumaczących pochodzenie (flamandzkie, cygańskie, mauretańskie) i nazwę f., np. od tańca cano; natomiast niezaprzeczalny jest związek f. z praktyką wykonawczą muzyki cygańskiej (jednak wyłącznie na terenie Hiszpanii).
Gitara
Gitara
[hiszp. < gr.], instrument z grupy chordofonów szarpanych.
Gryf
Gryf
w instrumentach strunowych: listwa z drewna, nad którą są umieszczone struny.
Metrum
Metrum
[łac. < gr.], zasada porządkowania przebiegu dźwięków w utworze pod względem ich wartości rytmicznej (tzn. relatywnego czasu trwania) i rozkładu akcentów w obrębie taktu.
Moll
Moll
odmiana skali diatonicznej, gamy lub tonacji oparta na małej tercji.
Rezonansowe pudło
Rezonansowe pudło
część instrumentu o stosunkowo dużej powierzchni, współdrgająca na zasadzie rezonansu z jego wibratorem, np. struną.
Tabulatura
Tabulatura
notacja muzyczna w XV–XVII w. służąca do zapisu utworów na organy, lutnię, gitarę itp.; zbiór utworów muzycznych zapisanych w ten sposób.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Galeria dzieł sztuki
R1JIq0jFk89HD
RPn5Ku0w9muq8
Biblioteka muzyczna
RLfPXoiHeYhWP
RI7MyTvhOEfZv
R1JxZb1R8z05W
RlfVaAthTTDwG
R1O66bc015I2h
Bibliografia
red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Jarosław Lipski, Gitara klasyczna, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2001.