Każdy pracownik zatrudniony w lakierni samochodowej powinien znać podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Jest to bardzo ważna umiejętność ze względu na to, że to często czas decyduje o skuteczności podejmowanych działań, jeśli dojdzie do wypadku; im szybsza pomoc, tym większa szansa na uratowanie komuś zdrowia i życia. Udzielenie pierwszej pomocy nie jest łatwe, ale nie należy się tego bać; po opanowaniu strachu i niepewności należy przystąpić do działania.

Uwaga! Nieudzielenie pierwszej pomocy wiąże się z karą pozbawienia wolności do lat trzech: Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 kwietnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Kodeks karny
Dz.U. 2022 poz. 1138 - wersja od: 1 października 2023 r. do: 13 marca 2024 r.
(Art. 162. Dz.U. 2022 poz. 1138).

Każdy wypadek jest inny, dlatego podczas udzielania pierwszej pomocy należy dobrać odpowiednią metodę do przypadku, pamiętając o ogólnych wytycznych i zasadach obowiązujących w takim działaniu:

1. Najważniejsze jest bezpieczeństwo – przed przystąpieniem do działania należy upewnić się, że zarówno udzielający pomocy, poszkodowani, jak i świadkowie nie są narażeni na jakiekolwiek zagrożenie.

2. Podczas udzielania pierwszej pomocy należy używać środków ochrony osobistej, m.in. rękawiczek jednorazowych, maseczek do sztucznego oddychania itp.

RQ4QCvhT8fUBf

Na grafice schemat etapów postępowania przy udzielaniu pierwszej pomocy. Numer jeden: zadbanie o bezpieczeństwo swoje i poszkodowanego oraz świadków. Numer dwa: wstępna ocena stanu poszkodowanego. Numer trzy: wezwanie fachowej pomocy. Numer cztery: Przystąpienie do udzielenia pierwszej pomocy.

3. Po sprawdzeniu miejsca zdarzenia i upewnieniu się, że jest bezpiecznie, należy przejść do wstępnej oceny stanu poszkodowanego wg kroków:

   • sprawdzić, czy poszkodowany jest przytomny i czy oddycha,

   • sprawdzić, czy ma widoczne urazy (krwotoki, złamania, amputacje, oparzenia),

   • ustalić, czy jest potrzebna dodatkowa pomoc oraz sprzęt do ratowania zdrowia lub życia i zorganizować je, jeśli odpowiedź jest twierdząca,

   • podczas wzywania fachowej pomocy z dyspozytorem przyjmującym zgłoszenie należy rozmawiać spokojnie i mówić wyraźnie oraz podać szczegóły dotyczące wypadku:

     • miejsce zdarzenia – dokładny adres lub, jeśli nie jest znany, jak najdokładniejszy opis miejsca,

     • rodzaj zdarzenia – krótko opisać, co się stało,

     • liczba i stan poszkodowanych,

     • możliwe dodatkowe zagrożenia – np. wyczuwalny zapach gazu, uszkodzone kable elektryczne, wyciek paliwa z pojazdu itp.

     Po podaniu wyżej wymienionych informacji nie wolno rozłączać się, bowiem dyspozytor może mieć dodatkowe pytania lub instrukcje, co należy robić do czasu przyjazdu fachowej pomocy.

     Przy zgłoszeniu trzeba również podać swoje imię i nazwisko oraz numer telefonu, z którego wykonywane jest połączenie.

4. Jeśli jest to możliwe i sytuacja tego nie wymaga, poszkodowanego należy zostawić w pozycji zastanej. Sytuacje, w jakich wymagana jest zmiana pozycji lub miejsca:

   • miejsce stwarza zagrożenie dla poszkodowanego lub osoby udzielającej pomocy – należy przenieść poszkodowanego w bezpieczne miejsce,

   • poszkodowany leży twarzą w dół, bez reakcji – należy obrócić go na plecy,

   • poszkodowany ma problem z oddychaniem z powodu śliny, krwi lub wymiocin znajdujących się w ustach – należy ułożyć go w pozycji bezpiecznej,

   • poszkodowany ma objawy wstrząsu, a nic nie wskazuje na uraz kręgosłupa – należy ułożyć go na plecach i unieść jego kończyny (jeśli ruch nie sprawia poszkodowanemu bólu).

Ocena przytomności poszkodowanego

Osoba nieprzytomna traci zdolność reagowania na bodźce zewnętrzne, z tego powodu staje się bezbronna i jest narażona na wiele zagrożeń. Najgroźniejsze z nich to uduszenie spowodowane zatkaniem górnych dróg oddechowych własnym językiem. Do innych zagrożeń spowodowanych utratą przytomności możemy zaliczyć również:

• zachłyśnięcie śliną lub wymiocinami,

• zatkanie dróg oddechowych przedmiotem znajdującym się w jamie ustnej podczas utraty przytomności,

• wychłodzenie lub przegrzanie,

• urazy mechaniczne wynikające z przebywania w miejscu niebezpiecznym.

Jeśli wszelkie zagrożenia zewnętrzne zostały wykluczone, możemy podejść do poszkodowanego, aby dokonać wstępnej oceny stanu przytomności. Jeśli osoba poszkodowana porusza się, płacze, krzyczy, kieruje wzrok w naszą stronę, czy wzywa pomocy, możemy być pewni, że jest przytomna. Jeśli odpowiada logicznie, możemy przeprowadzić wywiad SAMPLE:

• $\mathrm{S}$ – symptomy: Co boli? Gdzie boli?

• $\mathrm{A}$ – alergie: Czy jest uczulona? Na co?

• $\mathrm{M}$ – medykamenty: Czy bierze jakieś leki?

• $\mathrm{P}$ – przebyte choroby: Czy choruje na coś?

• $\mathrm{L}$ – lunch: Kiedy ostatnio coś jadła?

• $\mathrm{E}$ – ewentualnie – co się wydarzyło: Co się stało?

Przeprowadzony wywiad usprawni pracę zespołu ratowniczego, dobrze jest więc zapisać uzyskane informacje. Będzie to szczególnie cenne, jeśli poszkodowany straci przytomność przed przyjazdem służb ratowniczych. W sytuacji gdy poszkodowany jest nieprzytomny, należy zdobyć te informacje od rodziny/znajomych, jeśli to możliwe. Dodatkowo należy sprawdzić, czy poszkodowany nie posiada identyfikatorów medycznych typu bransoletka z informacją o cukrzycy, padaczce itp.

W sytuacji gdy poszkodowany nie porusza się i nie reaguje na panujący wokół niego hałas należy przeprowadzić szczegółową ocenę jego stanu przytomności, klęcząc przy poszkodowanym, aby dokładnie obserwować jego twarz. Oceny dokonujemy za pomocą głosu i dotyku. Poszkodowanego należy złapać za ramiona i potrząsać nim. W tym samym czasie trzeba również wydawać polecenia i pytania typu: otwórz oczy, rusz nogą, podnieś rękę, daj znak, że mnie słyszysz, co się stało.

RMzvHqvV7OZpb

Na ekranie zilustrowana ocena przytomności poszkodowanego. Przy nieprzytomnej osobie leżącej kuca kobieta i trzyma tę osobę za ramiona.

Każda reakcja poszkodowanego to dobry znak, świadczy bowiem o tym, że oddycha. Przykładowymi reakcjami na zadane bodźce mogą być:

• zmiana mimiki twarzy,

• otwarcie oczu,

• ruch ciała.

Pomimo stwierdzenia przytomności należy też ocenić wydolność oddechu, czyli zaobserwować i usłyszeć: czy oddech jest spokojny, czy słychać chrapanie, czy przy oddychaniu pojawia się grymas bólu na twarzy.

Przy ocenie przytomności poszkodowanego nie wolno:

• klepać go po twarzy,

• polewać zimną wodą,

• klaskać nad uchem,

• używać bodźca bólowego.

Takie działanie może wywołać reakcję obronną po odzyskaniu przytomności przez poszkodowanego.

Udrożnienie dróg oddechowych

U osoby nieprzytomnej niezwykle niebezpieczna jest mechaniczna niedrożność dróg oddechowych spowodowana zapadnięciem się języka na tylną ścianę gardła. Taka sytuacja może być spowodowana wiotczeniem mięśni. Język jest mięśniem i traci swoją sprężystość, a następnie opada, zamykając górne drogi oddechowe, co powoduje, że poszkodowany narażony jest na uduszenie.

RA8X5EpcGIcHx

Na ekranie zobrazowanie zamknięcia górnych dróg oddechowych z zaznaczonym miejscem przerwania drożności w gardle.

Aby udrożnić górne drogi oddechowe, należy postępować zgodnie z podaną instrukcją.

RbPBu1aApNoA2

Na ilustracji instrukcja udrażniania dróg oddechowych. Numer jeden: uklęknij przy ramieniu poszkodowanego. Numer dwa: ułóż palce dłoni na żuchwie. Numer trzy: połóż dłoń na czole poszkodowanego. Numer cztery: odchyl głowę poszkodowanego do tyłu. W przypadku, gdy napotkasz opór, nie pokonuj go na siłę.

Ocena oddechu

Po udrożnieniu dróg oddechowych należy ocenić oddech, obserwując ruch klatki piersiowej i przepony, nasłuchując wydechów wykonywanych przez poszkodowanego oraz przykładając policzek do ust poszkodowanego, aby wyczuć oddech. Dopiero po zaobserwowaniu tych trzech zjawisk można stwierdzić, że poszkodowany oddycha prawidłowo.

Aby sprawdzić oddech, należy postępować zgodnie z instrukcją.

Podtrzymując jedną ręką głowę odchyloną do tyłu a drugą żuchwę, pochyl się i zbliż policzek do ust poszkodowanego. Postaraj się, aby podczas wykonywania tych czynności policzek nie był przysłonięty włosami lub kapturem od bluzy, co mogłoby utrudnić wyczucie oddechu. Po wykonaniu tych czynności sprawdź, czy oddech jest słyszalny, czy daje się odczuć na policzku oraz czy klatka piersiowa i przepona poruszają się.

RxBDHqIVwEtBg

Na grafice zilustrowana ocena oddechu, z zaznaczeniem, aby obserwować klatkę piersiową, a policzkiem wyczuwać oddech na swojej skórze.

Ocena oddechu powinna trwać nie mniej niż $10$ sekund. W tym czasie może dojść do minimum dwóch oddechów. Wykonując ocenę oddechu, należy być skupionym i dokładnym, aby utrudnienia środowiskowe (warunki atmosferyczne, hałas, brak odpowiedniego światła) nie utrudniły prawidłowego wykonania zadania.

Pozycja boczna/bezpieczna ustalona

Jeśli u nieprzytomnego poszkodowanego stwierdzony został prawidłowy oddech, należy podtrzymać drożność dróg oddechowych. W tym celu należy ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej. Nie ma w tym przypadku znaczenia, na którym boku zostanie ułożony; wyjątek stanowią kobiety w ciąży, które należy ułożyć na lewej stronie. Jeśli przyjazd służb ratowniczych się przedłuża, należy obracać poszkodowanego co około $30$ minut.

Aby ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej, postępuj zgodnie z instrukcją.

Rp40zf6B82rjB

Na schemacie instrukcja ułożenia poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.

RKO

Jeśli u poszkodowanego wystąpi brak oddechu, należy przystąpić do wykonywania resuscytacji krążeniowo‑oddechowej. $\mathrm{RKO}$ to czynności mające na celu podtrzymanie i przywrócenie podstawowych funkcji życiowych; polegają na wykonywaniu uciśnięć klatki piersiowej i wykonywaniu oddechów zastępczych. Wykonanie tej czynności może ocalić poszkodowanemu życie – jeśli powietrze nie będzie przepływać przez narządy wewnętrzne, szczególnie serce i mózg, poszkodowany umrze.

Aby wykonać $\mathrm{RKO}$ postępuj zgodnie z instrukcją.

RD0P2DwgvlBux

Na schemacie instrukcja wykonywania RKO.

Po wykonaniu wdechów ratowniczych ponownie należy przejść do uciśnięć klatki piersiowej. Czynności te należy nieprzerwalnie powtarzać w stosunku $30$ uciśnięć na $2$ wdechy.

Przerwanie wykonywania czynności związanych z $\mathrm{RKO}$ może nastąpić jedynie w przypadku:

• przybycia służb ratowniczych i przejęcia działań,

• powrotu oznak życia (oddech, poruszenie się, kaszel, grymas bólu podczas uciskania),

• pojawienia się zagrożenia w pobliżu miejsca prowadzenia akcji ratowniczej,

• braku sił do prowadzenia dalszych czynności związanych z $\mathrm{RKO}$.

Zatrucia chemiczne

Lakiernik samochodowy podczas wykonywania czynności zawodowych pracuje ze szkodliwymi substancjami zawartymi w farbach, rozpuszczalnikach i lakierach. Są one bardzo szkodliwe i mogą prowadzić do zatrucia. Rodzaje zatruć dzielimy ze względu na drogę wchłaniania substancji i w zależności od tego dobieramy sposób udzielania pierwszej pomocy.

Udzielanie pierwszej pomocy przy zatruciu drogą oddechową:

• przeniesienie poszkodowanego z miejsca, w którym nastąpiło zatrucie, na bezpieczny teren i zapewnienie mu dostępu do świeżego powietrza,

• rozluźnienie wszystkich części ubrań, które mogą powodować ucisk i problem z oddychaniem,

• zdjęcie odzieży, jeśli występuje podejrzenie zanieczyszczenia jej środkami trującymi,

• wezwanie fachowej pomocy,

• zapewnienie poszkodowanemu spokoju,

• zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego,

• sprawdzenie drożności dróg oddechowych (jeśli zachodzi taka potrzeba),

• rozpoczęcie $\mathrm{RKO}$ (jeśli zachodzi taka potrzeba).

Udzielanie pierwszej pomocy przy zatruciu drogą pokarmową:

• wezwanie fachowej pomocy,

• podanie wody w celu wypłukania jamy ustnej z zalegających resztek substancji,

• zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego,

• zabezpieczenie substancji, która wywołała zatrucie, do badań; może to być również opakowanie po tej substancji lub treść wymiocin.

Pamiętaj, aby nie prowokować wymiotów! Takie działanie może narazić poszkodowanego na ponowne oparzenie dróg oddechowych i pokarmowych.

Udzielanie pierwszej pomocy przy podrażnieniach/oparzeniach skóry:

• zdjęcie zanieczyszczonej odzieży,

• wezwanie fachowej pomocy,

• obmycie skóry wodą w sposób uniemożliwiający zetknięcie strumienia wody ze spłukiwaną trucizną ze zdrowymi częściami ciała,

• zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego,

• zabezpieczenie substancji, która wywołała zatrucie, do badań; może to być również opakowanie po tej substancji.

Opatrunki

Umiejętność wykonywania opatrunków w pracy lakiernika jest niezbędna, pracuje on bowiem z ostrymi elementami i jest narażony na częste zranienia.

Sposób wykonywania opatrunków zależny jest od wielu czynników, jednak najważniejszym kryterium wyboru sposobu opatrunku powinien być rodzaj rany.

Wyróżniamy następujące rodzaje ran:

• rany krwawiące,

• rany bez masowego krwawienia,

• rany z obecnością ciała obcego.

Bez względu na rodzaj rany proces opatrywania powinien przebiegać wieloetapowo.

R9BGX8kEMUMdy

Na ekranie zilustrowany proces opatrywania ran. Numer jeden: obejrzenie i ocena miejsca zranienia. Numer dwa: zabezpieczenie rany przed zakażeniem i zanieczyszczeniem. Numer trzy: zdezynfekowanie rany. Numer cztery: założenie opatrunku.

1. Oglądając miejsce zranienia, należy ocenić, czy konieczna jest konsultacja lekarska i być może szycie rany. Na decyzję powinny mieć wpływ: głębokość rany, jej stopień zabrudzenia, nasilenie krwawienia oraz obecność ciał obcych w ranie. Jeśli jest to tylko niewielkie krwawienie, należy je zatamować przez uciskanie miejsca krwawiącego.

2. Zabezpieczenie rany przed zakażeniami i zanieczyszczeniami polega na płukaniu rany wodą lub solami fizjologicznymi.

3. Następnym etapem zakładania opatrunku powinna być dezynfekcja rany środkami antyseptycznymi, np. żelem do ran. Jest to bardzo ważny etap, ponieważ zapewnia odpowiednio wilgotne środowisko, co sprzyja gojeniu się rany. Zaniedbanie w tym zakresie może prowadzić do rozwoju chorób takich jak np. tężec, które powodują wiele nieprzyjemnych objawów, a ich leczenie trwa bardzo długo.

   Uwaga! Dezynfekcji nie można wykonywać na ranach silnie krwawiących i głębokich, dopóki nie zostanie zatamowane krwawienie.

4. Po dezynfekcji należy założyć opatrunek dostosowany do rodzaju rany:

   • Opatrunek uciskowy – stosowany jest przy ranach krwawiących; składa się z warstwy jałowej przykrywającej ranę bezpośrednio i warstwy uciskowej oraz wzmocnienia wszystkich warstw,

   • Opatrunek osłaniający – stosowany jest przy obtarciach, urazach oka, poparzeniach; zapobiega: zanieczyszczeniu powierzchni rany, zakażeniu, zbieraniu płynów ustrojowych lub krwi. Składa się z materiału jałowego, który przykrywa powierzchnię rany,

   • Opatrunek obłożeniowy – stosowany jest w celu usztywnienia ciała obcego znajdującego się w ranie oraz przy złamaniach otwartych w celu ich unieruchomienia.

Wykonując opatrunek uciskowy, należy nałożyć na miejsce zranienia grubą warstwę jałowej gazy a następnie usztywnić ją bandażem. Rolkę bandaża należy ułożyć na warstwie jałowej a następnie przekładać zgodnie z kierunkiem rany. Kolejną czynnością jest wzmocnienie wszystkich warstw, np. za pomocą opaski elastycznej lub chusty trójkątnej. Opatrunek powinien ściśle przylegać do rany, ale w sposób nieblokujący krążenia. Tak założony opatrunek będzie wywierał odpowiedni nacisk na ranę, co w połączeniu z uniesieniem kończyny spowoduje zamknięcie naczyń krwionośnych i ustanie krwawienia.

RZYgsOGkPiSrS

Na ekranie schemat zakładania opatrunku uciskowego na rękę.

Opatrunek osłaniający to różnego rodzaju plastry, kompresy jałowe, opaski czy rękawy siatkowe. Wykonanie opatrunku jest bardzo proste. Wystarczy położyć gazik i obandażować go lub nałożyć opaskę lub rękaw siatkowy. Naklejenie plastra też jest wykonaniem opatrunku osłaniającego.

R1FGXeNbMa9h0

Na ilustracji schemat zakładania opatrunku osłaniającego na oczy.

Opatrunek obłożeniowy składa się z gazy bądź wacika oraz elementu stabilizującego (usztywniającego). Pierwszą czynnością jest przyłożenie gazy wokół ciała obcego, kolejną – stabilizacja. Ciało obce można wyjąć jedynie w przypadku, gdy jest bardzo małe; należy to zrobić w sposób uniemożliwiający mu ruch, który mógłby spowodować pogłębienie rany. Wykonując stabilizację, należy uważać, aby nie przekrzywiać i nie przemieszczać ciała obcego. Przy złamaniach otwartych kość traktowana jest jako ciało obce. Do stabilizacji możemy użyć wszystkiego, co akurat jest dostępne.

RfPMFYHVGNklM

Na ilustracji schemat zakładania opatrunku obłożeniowego.

Powrót do spisu treściDhjbnSF7EPowrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

• Atlas interaktywny Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej w pracy lakiernika samochodowegoD14ROED4oAtlas interaktywny Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej w pracy lakiernika samochodowego

• Sekwencje filmowe Bezpieczeństwo pracy podczas wykonywania zadań zawodowychDVFWCZohtSekwencje filmowe Bezpieczeństwo pracy podczas wykonywania zadań zawodowych