Układ Słoneczny
Ziemia jest dla nas idealnym miejscem zamieszkania. Znajduje się w takiej odległości od Słońca, że panują na niej temperatury umożliwiające nam przeżycie. Jednak Ziemia nie jest jedyną planetą krążącą dookoła Słońca. Część z nich to prawdziwe giganty – Ziemia, która wydaje nam się ogromna, jest w porównaniu z nimi karzełkiem.
jakie są rozmiary i kształt Ziemi;
że Ziemia krąży wokół Słońca, a sama jest okrążana przez Księżyc.
opisywać Ziemię jako jedną z planet Układu Słonecznego;
omawiać zmiany poglądów na miejsce Ziemi we Wszechświecie;
wymieniać planety Układu Słonecznego i podawać ich najważniejsze cechy.
1. Jak wygląda Układ Słoneczny?
Przez większą część dziejów ludzie uważali, że wszystkie widoczne na niebie ciała niebieskieciała niebieskie krążą dookoła Ziemi. Tak przecież wydaje się, kiedy patrzymy na niebo. Taki sposób myślenia nazywamy dzisiaj teorią geocentrycznąteorią geocentryczną. Głosiła ona, że Ziemia jest centrum Wszechświata, a Słońce, Księżyc, planety i gwiazdy krążą dookoła niej.
Dopiero badania, obserwacje i pomiary polskiego astronoma Mikołaja KopernikaMikołaja Kopernika dowiodły, że Ziemia oraz inne planety okrążają Słońce. Obecnie nie ma już wątpliwości, że stworzona przez uczonego teoria heliocentrycznateoria heliocentryczna jest prawdziwa. Tym samym okazało się, że Ziemia nie jest środkiem Wszechświata, a jedynie jednym z wielu obiektów, które się w nim znajdują. W rzeczywistości Układ SłonecznyUkład Słoneczny jest zbudowany w taki sposób, że w jego centrum znajduje się Słońce, a dookoła niego krążą planety, w tym również Ziemia.
Odpowiedz, czy bez użycia przyrządów takich jak teleskop można stwierdzić, że Ziemia krąży wokół Słońca. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Niektórzy greccy uczeni blisko 2300 lat temu uważali, że to Ziemia krąży wokół Słońca, a nie odwrotnie. Nie poparli swoich odkryć obliczeniami i dowodami, dlatego ich teoria nie spotkała się z uznaniem. Trzeba było aż osiemnastu stuleci, by udało się udowodnić, że teoria heliocentryczna jest prawdziwa.
Fakt, że teoria geocentryczna była uznawana za prawdziwą przez tysiące lat dowodzi, że w nauce możliwe są błędne teorie i zawsze istnieje możliwość, że zostaną uzupełnione, poprawione albo nawet całkowicie odrzucone.
2. Planety Układu Słonecznego
W czasach Kopernika znano tylko pięć planet oprócz Ziemi. Dzięki ciągłemu doskonaleniu przyrządów obserwacyjnych odkryto kolejne. Dzisiaj w Układzie Słonecznym wyróżniamy osiem planet. Cztery pierwsze, licząc od Słońca, są niewielkie i mają skalną powierzchnię. Ze względu na bliskość względem Słońca nazywane są planetami wewnętrznymi. Cztery dalsze są znacznie większe, a ich powierzchnia jest gazowa z domieszką drobnych kryształów lodu. Nazywane są planetami zewnętrznymi. ()
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Animacja przedstawienia krótką charakterystykę planet Układu Słonecznego.Pierwszy kadr ukazuje cały Układ Słoneczny. Po lewej stronie znajduje się żółtoczerwone duże Słońce, na prawo od niego pokazano kolejne planety z zachowaniem proporcji wielkości, są to kolejno: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun. W kolejnych kadrach pokazywane są po kolei planety. U dołu kadru każdej planety znajduje się jej opis: średnica, czas obiegu wokół Słońca oraz odległość od Słońca.
Pierścienie Saturna mają średnicę aż 250 000 km. Są szersze niż cztery kule ziemskie! Mimo ogromnych rozmiarów mają w najgrubszym miejscu zaledwie 30 km grubości.
3. Co jeszcze znajdziemy w Układzie Słonecznym?
Część planet ma swoje naturalne satelity, czyli duże, najczęściej również kuliste obiekty, które krążą dookoła nich. Satelitą Ziemi jest Księżyc. Mars ma dwa, Jowisz – aż 67, Saturn – 62, Uran – 27, a Neptun – 13. Merkury i Wenus nie mają satelitów.
Wokół Słońca krążą również komety – twory zbudowane ze skał i lodu. Kiedy zbliżają się do Słońca, zaczynają topnieć i parować. Dzięki temu można je obserwować. W przestrzeni kosmicznej znajduje się też wiele asteroidasteroid – czasami drobnych, a czasem ogromnych skał. Jeśli meteor zbliży się do Ziemi, może wpaść do atmosfery, gdzie gwałtownie się spala. Jeśli asteroida nie spali się całkowicie, spada na ziemię jako meteoryt.
Niektóre z satelitów Jowisza i Saturna są wielkości małych planet. Nie są do nich zaliczane dlatego, że nie krążą wokół Słońca samodzielnie, lecz wokół innych planet. Inne, np. księżyce Marsa, są niezwykle małe i niewiele różnią się od zwykłych, choć ogromnych skał.
Na pewno znany ci jest termin „sztuczny satelita”. Stosuje się go wobec obiektów zbudowanych przez ludzi dla odróżnienia od satelitów naturalnych, które krążą wokół planet.
Podsumowanie
Teoria geocentryczna powstała na podstawie obserwacji pozornych ruchów Słońca i innych ciał niebieskich, ale okazała się niezgodna z prawdą.
Teoria heliocentryczna stworzona przez polskiego astronoma Mikołaja Kopernika prawidłowo wyjaśnia budowę Układu Słonecznego i miejsce Ziemi we wszechświecie.
Układ Słoneczny składa się z centralnej gwiazdy Słońca, ośmiu planet krążących wokół niego i ogromnej liczby mniejszych obiektów.
Korzystając z dostępnych źródeł informacji, dowiedz się, jakie warunki panują na powierzchni innych planet. Oceń, czy na którejś z nich człowiek mógłby przeżyć. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Wędrówki Słońca
Jak urządzony jest Wszechświat?
Słowniczek
ciało niebieskie o niewielkich rozmiarach zbudowane ze skał lub lodu
dowolny obiekt znajdujący się w kosmosie (gwiazda, planeta, naturalny satelita, kometa), który nie jest zbudowany przez człowieka
teoria zakładająca, że Ziemia znajduje się w centrum wszechświata, a wokół niej krążą inne obiekty kosmiczne, czyli Słońce, Księżyc, planety i gwiazdy
uznawana obecnie teoria zakładająca, że centralną częścią naszego układu jest Słońce, a planety wraz z Ziemią krążą wokół niego
układ składający się ze Słońca i okrążających go ośmiu planet, ich satelitów i innych obiektów takich, jak komety czy asteroidy
Mikołaj Kopernik
Łacińska wersja jego nazwiska to Nicolaus Copernicus; polski astronom, twórca teorii heliocentrycznej. Wyniki swoich badań opublikował w rewolucyjnym dziele „O obrotach sfer niebieskich”, ogłoszonym w 1543 roku.
Zadania
Wskaż nazwy planet, które nie posiadają ani jednego naturalnego satelity.
- Merkury
- Wenus
- Mars
- Jowisz
- Saturn
- Uran
- Neptun
Wskaż nazwę teorii, która zakłada, że Ziemia jest centrum Wszechświata.
- Teoria geocentryczna
- Teoria heliocentryczna
- Teoria Kopernika
- Teoria Ziemska
- Teoria Środka Ziemi
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących życia we Wszechświecie.
| Prawda | Fałsz | |
| Uczeni są absolutnie pewni, że nigdzie poza Ziemią nie ma życia. | □ | □ |
| W Układzie Słonecznym istnieją planety poza Ziemią, na których istnieje życie. | □ | □ |
| Ziemia jest wyjątkowa, ponieważ jest jedyną planetą skalistą w Układzie Słonecznym. | □ | □ |
| Nie mamy możliwości, aby stwierdzić na pewno, że nigdzie w kosmosie nie ma życia. | □ | □ |
| Ziemia jest wyjątkowa, ponieważ w Układzie Słonecznym tylko na niej panują warunki umożliwiające istnienie życia. | □ | □ |
Wybierz nazwy planet o powierzchni skalistej.
- Merkury
- Wenus
- Mars
- Ziemia
- Saturn
- Uran
- Neptun
- Słońce
- Księżyc
- Jowisz
Połącz w pary nazwy planet z liczbami wskazującymi na ilość posiadanych przez nie księżyców.
Mars, Wenus, Jowisz, Ziemia
| 1 | |
| 2 | |
| 67 | |
| 0 |
Wybierz nazwę obiektu kosmicznego, który krąży dookoła Ziemi.
- Księżyc
- Słońce
- Wenus
- Mars
- kometa
Uporządkuj planety Układu Słonecznego od najmniejszej do największej.
- Merkury
- Mars
- Jowisz
- Wenus
- Neptun
- Ziemia
- Saturn
- Uran
Uporządkuj planety Układu Słonecznego według odległości od Słońca, zaczynając od najbliższej.
- Neptun
- Saturn
- Wenus
- Merkury
- Jowisz
- Ziemia
- Mars
- Uran