W morskiej toni
Myśląc o mieszkańcach mórz, mamy na myśli głównie ryby. Jednak morską toń zamieszkują także tysiące innych organizmów. Jedne osiągają dziesiątki metrów długości, inne są tak małe, że nie da się ich zobaczyć gołym okiem. Tymczasem w każdej kropli morskiej wody żyją ich setki.
na czym polega krążenie wody w przyrodzie;
że życie powstało w wodzie;
jak warunki naturalne wpływają na życie w wodzie.
przedstawiać warunki panujące w toni morskiej;
omawiać znaczenie planktonu roślinnego w łańcuchu pokarmowym;
rozpoznawać zwierzęta zamieszkujące toń wodną;
oceniać zagrożenie dla zwierząt toni morskiej ze strony nadmiernych połowów.
1. Warunki życia w toni morskiej
Zdecydowanie największa część mórz i oceanów leży w strefie toni wodnej, oddzielonej od brzegów. Powoduje to, że warunki życia organizmów są całkowicie inne niż na lądzie czy w strefie przybrzeżnej. Wraz z głębokością wyraźnie zmieniają się warunki życia organizmów. Zmniejsza się ilość światła, co utrudnia wzrost organizmów odżywiających się na drodze fotosyntezy. Maleje też zawartość tlenu i obniża się temperatura wody. Woda jest słona, głębokości sięgają 6000 m i panuje tu ogromne ciśnienie.
Pierwszym ogniwem łańcucha pokarmowego w toni wodnej jest plankton roślinny. Mikroskopijne organizmy unoszą się w toni wodnej do głębokości, do której dociera jeszcze światło słoneczne. Nie mają zdolności samodzielnego ruchu. Plankton roślinny jest pożerany przez plankton zwierzęcy. Mikroskopijne zwierzęta planktonowe zwykle mają niewielkie narządy ruchu, ale i tak nie są w stanie przeciwstawić się falowaniu lub prądom morskim. Oba rodzaje planktonu stają się pokarmem dla ryb, głowonogów i skorupiaków. Te z kolei są pożywieniem niektórych ptaków i ssaków. Ptaki poszukujace pożywienia w toni morskiej spędzają w powietrzu większość życia. Składają jaja na skalistych wyspach, gdzie nie ma drapiezników i pisklęta mogą zostać na długi czas bez opieki.
Wyjaśnij, w jaki sposób człowiek jest zależny od planktonu.
Wieloryby pomimo swojej nazwy nie są rybami. Należą do wielkich ssaków morskich – podobnie jak delfiny czy żyjące w Bałtyku morświny. Przodkowie współczesnych delfinów i wielorybów byli ssakami podobnymi nieco do wydr. O tym, że delfiny są ssakami, świadczy fakt, że oddychają płucami, a swoje młode rodzą i karmią mlekiem.
2. Znaczenie gospodarcze organizmów toni wodnej
Ludzie początkowo łowili zwierzęta wodne, stojąc na brzegu. Potem korzystali z niewielkich tratw i łodzi. W końcu nauczyli się konstruować statki pływające po morzach i oceanach, aby z toni wodnej pozyskiwać ogromne ilości ryb i innych organizmów.
Wzrastająca ciągle liczebność ludzi była zachętą do coraz skuteczniejszego odławiania ryb, głowonogów, skorupiaków i ssaków wodnych, a nawet roślin wodnych. Po pewnym czasie zwierząt morskich zostało tak niewiele, że nie były w stanie nadrobić strat powodowanych przez człowieka. Okazało się, że połowy są mniejsze niż dawniej, a złowione zwierzęta mają mniejsze rozmiary, bo nie zdążyły dorosnąć. Konieczne stały się ograniczenia połowów najchętniej zjadanych przez nas ryb. Ssaków morskich natomiast pozostało tak mało, że zagroziło im całkowite wyginięcie. Dzięki międzynarodowym porozumieniom ograniczono polowania na te zwierzęta.
Zwierzęta morskie, które nie są rybami ani ssakami, a są poławiane w celu zjedzenia ich przez ludzi, nazywane są (w tłumaczeniu na język polski) owocami morza. Należą do nich: ostrygi, omułki, ośmiornice, kalmary, krewetki, homary, a nawet niektóre ślimaki.
Wymień nazwy zwierząt morskich, które są jadane w twojej rodzinie. Czy są one ważnym składnikiem diety?
Większość krajów na świecie dostrzega konieczność ograniczenia połowów. Jednak dla niektórych z nich, np. Islandii czy Japonii, rybołówstwo to podstawa wyżywienia mieszkańców. Rozwiązaniem mogą być hodowle ryb morskich w specjalnych farmach. Są one zakładane na pełnym morzu, a hodowane ryby żyją tam w specjalnych sieciach mocowanych do dna morskiego. Dzięki temu ludzie zyskują źródło pożywienia bez konieczności wyławiania ryb dziko żyjących.
Podsumowanie
W toni wodnej tylko plankton roślinny zapewnia produkcję substancji organicznych.
Plankton zwierzęcy żywi się planktonem roślinnym i staje się pożywieniem dla innych zwierząt.
Większość zwierząt żyjących w toni wodnej mórz i oceanów odżywia się planktonem.
Nadmierne połowy ryb i innych organizmów żyjących w toni morskiej spowodowały zmniejszenie ich liczebności i zagrożenie ich wyginięcia.
Dowiedz się, dlaczego wiele ryb morskich tworzy ławice.
Zobacz także.
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Z biegiem rzeki
Nad jeziorem
Rok w jeziorze
Błękitna planeta Ziemia
Jak dopłynąć do Ameryki?
Nad brzegiem morza
Zadania
Niektóre ptaki potrafią miesiącami unosić się nad otwartymi wodami oceanów. Wskaż, gdzie ptaki te zakładają gniazda.
- na lądzie
- na powierzchni wody
- w glonach morskich
- w powietrzu
Wskaż nazwę ssaków morskich spotykanych w Morzu Bałtyckim.
| Prawda | Fałsz | |
| foka | □ | □ |
| morświn | □ | □ |
| wieloryb | □ | □ |
| flądra | □ | □ |
| śledź | □ | □ |
| ośmiornica | □ | □ |
| krewetka | □ | □ |
| bóbr | □ | □ |
Wskaż nazwy organizmów odżywiających się planktonem zwierzęcym w otwartej toni oceanów.
- głowonogi
- ryby
- skorupiaki
- płazy
- gady
- bobry
- bociany
- jaskółki
- sumy