W głębinach
Mogłoby się wydawać, że życie bez światła jest niemożliwe. Czy to możliwe, by jakikolwiek organizm przetrwał na ogromnych głębokościach, do których nie dociera żaden promień światła? Jednak kiedy badacze, korzystając ze specjalnych pojazdów – batyskafów, zanurzyli się w te głębiny, stwierdzili, że żyje tam wiele zwierząt. Są to często organizmy przypominające baśniowe potwory.
jaki jest wpływ gęstości wody, temperatury, ciśnienia i zasolenia na życie w wodzie;
jakie są warunki życia w otwartej toni wodnej.
opisywać warunki panujące w głębinach morskich;
tłumaczyć, dlaczego w głębinach oceanów nie ma roślin;
wskazywać przystosowania zwierząt do życia na dużej głębokości.
1. Warunki życia w głębinach morskich
Do wód oceanicznych leżących poniżej 1000 m od poziomu morza nie dociera światło słoneczne. Panuje tam całkowita ciemność. W tej strefie nie mogą żyć rośliny. Żyją jednak zwierzęta odżywiające się szczątkami roślin i zwierząt opadającymi z powierzchniowych warstw wody, do których dociera światło. Inne zwierzęta głębin są drapieżnikami. Wiele zwierząt wykształciło różnorodne narządy świetlne, które bywają pomocne w trakcie polowania lub poszukiwania partnera. Niektóre zwierzęta całkowicie utraciły narząd wzroku. Inne mają ogromne oczy, by móc odbierać najsłabsze nawet bodźce świetlne.
Dodatkowym utrudnieniem dla zwierząt żyjących w głębinach morskich jest rosnące wraz ze wzrostem głębokości ciśnienie. W rowach oceanicznych ciśnienie wody jest ponad 1000 razy wyższe niż ciśnienie powietrza! Takiego ciśnienia nie wytrzymują organizmy żyjące blisko powierzchni, gdyż ich ciała uległyby w głębinach zmiażdżeniu. Te głębinowe natomiast nie są w stanie wypłynąć na powierzchnię, bo zostałyby rozerwane przez wewnętrzne ciśnienie, które zabezpiecza ich ciała przed zgnieceniem w głębinach.
Korzystając z Internetu i książek przyrodniczych, wskaż zwierzęta lądowe mające bardzo duże oczy. Opisz, o jakiej porze doby zwierzęta te są aktywne.
Badanie głębin morskich możliwe jest dzięki specjalnym pojazdom podwodnym – batyskafombatyskafom. Korzystając z takiego urządzenia trzech ludzi znalazło się w najgłębszym miejscu na świecie, na dnie Rowu Mariańskiego. Jego największa głębokość wynosi przeszło 11 km głębokości. Do badań głębinowych wykorzystuje się też bezzałogowe aparaty sterowane zdalnie ze statków badawczych.
Głęboko leżące dno oceaniczne i dna rowów oceanicznych należą do mało zbadanych miejsc kuli ziemskiej. Trudności techniczne powodują, że połowy organizmów wodnych i wydobycie surowców mineralnych z tych głębokości rozwinęły się na razie w minimalnym stopniu.
2. Organizmy głębin morskich
Różnorodność organizmów głębin morskich i rowów oceanicznych jest nadal słabo poznana, ale znacznie większa niż się spodziewano. Szczególnie dużo jest tam bezkręgowców, które z mułu dennego wyjadają najdrobniejsze cząstki pokarmowe.
Morskie pierścienice to organizmy nieco podobne do dżdżownic, ale wyposażone w liczne szczecinki. Pełzają po dnie lub unoszą się w wodzie, pożerając drobne organizmy lub ich szczątki. Stanowią główne źródło pokarmu dla innych zwierząt.
Kraby zwykle występują w strefie przybrzeżnej na małych głębokościach, ale rekordzista – japoński krab pacyficzny spotykany jest nawet do 800 m p.p.m. Kraby to skorupiaki wyposażone w 10 odnóży, z czego pierwsza para przekształcona jest w szczypce pomagające w zdobywaniu pokarmu. Pozostałe osiem to odnóża, na których kraby potrafią sprawnie przemieszczać się do przodu, do tyłu i na boki.
W głębokich wodach oceanów spotyka się wiele głowonogów, przede wszystkim ośmiornic zbudowanych z krępego ciała i ośmiu chwytnych ramion o równej długości oraz kałamarnic posiadających wydłużone ciało i dziesięć ramion, z czego dwa są wyraźnie dłuższe.
Ryby głębinowe spotyka się do głębokości 8000 m p.p.m. Są one bardzo zróżnicowane pod względem wyglądu i sposobu odżywiania się.
Największe głowonogi osiągają ogromne rozmiary. Największa złowiona ośmiornica miała masę 272 kg, a jej ramiona miały rozpiętość prawie 10 m. Jeszcze większe są kałamarnice olbrzymie, które mogą mieć masę ciała około 500 kg i całkowitą długość (z mackami) nawet do 15–18 metrów. Przypuszcza się, że istnieją również większe okazy.
Podsumowanie
Głębiny to część wód morskich, do których nie dociera światło.
W głębinach panuje bardzo wysokie ciśnienie.
Zwierzęta głębinowe żywią się martwą materią organiczną, pochodzącą z przypowierzchniowych warstw wody, bakteriami i innymi zwierzętami.
Wyjaśnij, dlaczego dna basenów oceanicznych i dna rowów oceanicznych pozostały nadal niemal niezmienione przez gospodarczą działalność człowieka.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Z biegiem rzeki
Nad jeziorem
Rok w jeziorze
Błękitna planeta Ziemia
Jak dopłynąć do Ameryki?
Nad brzegiem morza
W morskiej toni
Słowniczek
podwodny statek przystosowany do zanurzania się na duże głębokości
Zadania
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących źródeł pokarmu zwierząt głębinowych.
| Prawda | Fałsz | |
| Pokarmem dla zwierząt głębinowych są rośliny głębinowe. | □ | □ |
| Pokarmem dla niektórych zwierząt głębinowych są szczątki roślin i zwierząt opadające z warstw przypowierzchniowych. | □ | □ |
| Pokarmem dla niektórych zwierząt głębinowych są inne zwierzęta tam żyjące. | □ | □ |
| W głębinach żyją bakterie przeprowadzające fotosyntezę. | □ | □ |
Jakie są prawdopodobne zastosowania narządów świetlnych u niektórych organizmów głębinowych?
- Światło przyciąga inne organizmy, co ułatwia polowanie.
- Światło ułatwia spotkanie ryb tego samego gatunku, co umożliwia im rozmnażanie się.
- Światło pozwala ogrzać wodę w głębinach.
- Narządy świetlne pozwalają rozwijać się roślinności dennej.
- Narządy świetlne pozwalają organizmom głębinowym wypływać na powierzchnię.
Wskaż nazwy organizmów, które nie mogą żyć w na głębokościach kilku tysięcy metrów poniżej powierzchni oceanu.
- rośliny
- ssaki
- płazy
- bakterie
- skorupiaki
- wieloszczety
- ślimaki
Wskaż wyrażenie wskazujące na najważniejszą przyczynę braku roślin w wodach poniżej 1000 m pod powierzchnią tafli wody.
- brak światła słonecznego
- brak soli w wodzie
- zbyt niskie ciśnienie
- zbyt wysoka temperatura wody
- zbyt niska temperatura wody
- zbyt wysokie ciśnienie