W sadzie i na polu
Aby istniał las, muszą rosnąć w nim drzewa. Sad pod tym względem jest podobny, też muszą w nim rosnąć drzewa. Łąka jest pełna różnych roślin. Inaczej jest na polach uprawnych, gdzie rolnik sieje lub sadzi wybrane rośliny. Jakie są podobieństwa i różnice między lasem, łąką a polem uprawnym?
co to jest łąka;
co to jest pole i czym różni się od łąki.
oceniać warunki życia roślin i zwierząt na polach i w sadach;
podawać przykłady roślin uprawianych przez człowieka;
rozróżniać zboża uprawiane w Polsce;
wskazywać znaczenie pól i sadów dla zwierząt dziko żyjących.
1. Czym są pole i sad?
Pole i sad to sztucznie utworzone środowiska, które bez pomocy człowieka zarosłyby drzewami i po latach przekształciły sie w las. Pole jest obszarem przeznaczonym pod uprawę roślin. Niektóre rośliny uprawia się, aby przeznaczyć je na żywność dla ludzi lub na paszę dla zwierząt hodowlanych. Części roślin uprawianych na polach zostają przetworzone w zakładach przemysłowych na produkty spożywcze, ubrania, a nawet paliwo samochodowe.
Na danym polu uprawia się w jednym czasie tylko jedną wybraną roślinę. Najważniejsze zabiegi, które rolnik musi wykonać na polach, aby móc zebrać plony, to:
orka i inne zabiegi związane z uprawą gleby;
nawożenie nawozami naturalnymi lub sztucznymi;
siew nasion bądź sadzenie roślin;
w niektórych obszarach konieczne jest nawadnianie;
zabiegi ochronne;
zbiór plonów.
Zimą nie wykonuje się prac polowych, ale niektóre rośliny mogą być siane już jesienią po to, by wcześniej rosły i dojrzały wiosną. Na zimę sieje się na przykład rzepak i niektóre zboża. Zimą na polach pozostają resztki niezebranych roślin, które zjadane są przez różne zwierzęta.
Sad jest miejscem, na którym uprawia się drzewa lub krzewy owocowe. Rosną one w tym samym miejscu przez kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat. Zbiór owoców odbywa się ręcznie lub za pomocą specjalistycznych maszyn. Sad jest także miejscem życia wielu zwierząt. Oprócz zapylaczy dużą grupę stanowią owady „szkodniki”, np. owocówka jabłkóweczka i żywiące się nimi owady drapieżne, jak biedronka, biegacz czy złotook. Licznymi owadami żywią się ptaki, np. sikory i szpaki, krety, ryjówki i jeże. Ślimaki są zjadane przez żaby i ropuchy. Te zwierzęta są sprzymierzeńcami sadowników.
Wyjaśnij, dlaczego wskazane jest, aby nie sadzić lub nie siać przez wiele kolejnych lat tej samej rośliny na tym samym polu.
2. Rośliny uprawne pól i sadów
Na większości pól w Polsce uprawia się zboża. Są to: pszenica, żyto, pszenżyto, jęczmień, owies, proso, i kukurydza. Ze zbóż produkowane są mąki (ziarna są mielone), kasze (ziarna łamane) i płatki (ziarna gniecione). Zboża przeznacza się też na paszę dla zwierząt.
Na polach uprawia się także rośliny oleiste, np. rzepak. Na dużą skalę hoduje się warzywa, jak ziemniaki, kapusta, marchew, cebula, buraki, pomidory i wiele innych. Niektóre rośliny mają zastosowanie w przemyśle innym niż spożywczy, np. rzepak wykorzystywany do produkcji paliw oraz len – do produkcji włókien. Spośród drzew owocowych najpopularniejsze są jabłonie, wiśnie, śliwy i grusze. Krzewami są dostarczajace owoców porzeczki (czarna i czerwona), maliny, agrest i aronia. Uprawia się także wiele innych roślin, jak chmiel, słonecznik, zioła (np. rumianek czy mięta).
Niektóre rośliny uprawne mają wiele różnych zastosowań. Należy do nich ziemniak, którego bulwy mogą być po ugotowaniu, upieczeniu lub usmażeniu zjadane przez ludzi. Mogą być paszą dla zwierząt lub surowcem do produkcji mąki ziemniaczanej. Mogą także służyć do produkcji alkoholu wykorzystywanego w przemyśle lub dodawanego do benzyny.
Zastanów się i opisz, jaki wpływ ma tępienie tzw. szkodników w sadzie i na polu. Wskaż zalety i wady takiego postępowania.
Podsumowanie
Pole jest miejscem uprawy roślin.
Sad jest miejscem uprawy drzew i krzewów owocowych.
Na polach i w sadach żyje wiele gatunków zwierząt, gdyż mają tam zapewnioną obfitość pożywienia.
Pole i sad to ekosystemy sztuczne, utrzymywane przez człowieka.
Zrób spis artykułów spożywczych, z jakich składał się twój wybrany posiłek. Następnie zastanów się, jakie rośliny trzeba było uprawiać i jakie zwierzęta wyhodować, aby otrzymać te produkty.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Łańcuch pokarmowy i sieć pokarmowa
Obieg materii i przepływ energii w przyrodzie
Cztery pory roku
Na łące i na polu
Zadania
Wskaż nazwy zbóż, z których ziaren wytwarza się kaszę.
- pszenica
- jęczmień
- kukurydza
- żyto
- owies
- rzepak
- burak
- ziemniak
- marchew
Połącz w pary nazwy roślin uprawnych i produktów z nich wytwarzanych.
olej, cukier, mąka, konfitury
| burak cukrowy | |
| rzepak | |
| pszenica | |
| śliwa |
Jakie zabiegi są stosowane na polach uprawnych?
- orka
- siew
- nawożenie
- zbiór plonów
- wyrąb drzew
- koszenie łąk
- koszenie trawników
Wskaż zboża, z których ziaren uzyskuje się mąkę stosowaną do wypieku chleba.
- pszenica
- żyto
- pszenżyto
- kukurydza
- rzepak
- ziemniak
- słonecznik
- fasola
- mak
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących drzew i krzewów owocowych.
| Prawda | Fałsz | |
| Jabłonie są uprawiane w polskich sadach. | □ | □ |
| Banany są uprawiane w polskich sadach. | □ | □ |
| Brzoskwinie są uprawiane na łąkach. | □ | □ |
| Grusze zaliczamy do krzewów owocowych. | □ | □ |
Wskaż nazwy miejsc, w których rolnicy prowadzą uprawę roślin.
- pola
- sady
- szklarnie i tunele foliowe
- parki
- lasy
- trawniki
- bagna
- torfowiska
- rezerwaty