In 1944, the war was about to end. The Germans suffered defeated after defeat on the Eastern Front. The Red Army already entered the territories of pre‑war Poland. At the end of July, the Soviet troops approached Warsaw. Under the circumstances, the command of the Home Army decided to trigger an armed uprising in the city, to welcome Soviets as a host. For many months, young Varsovians have been preparing for this moment, actively participating in underground activities (Gray RanksGray RanksGray Ranks). It broke out on August 1 at 17:00 („W” Hour). Meanwhile, Stalin stopped the offensive. The Poles were forced to fight in loneliness against a heavily armed and better trained opponent. Their determination and the will to fight for a free capital meant that the fighting planned for a few days lasted over two months. The fights took place in districts: Wola, Stare Miasto or Czerniakow. In the first days of the uprising in Wola, German soldiers carried out slaughter of civilian population. The uprising lasted 63 days and ended with the total defeat of the Home Army. About 10,000 insurgents and 150,000‑200,000 civilians died in a hopeless fight. The Germans expelled the surviving people and teared down the city. The capital of Poland ceased to exist.
Exercise 1
Jakie militarne przesłanki przyczyniły się do wybuchu Powstania Warszawskiego?
Jakie militarne przesłanki przyczyniły się do wybuchu Powstania Warszawskiego?
From the map showing the progress of World War II, read what was happening in the summer of 1944 in Europe on the western and eastern front.
R1FHLqPU8F6te
Grafika mapy przedstawiającej działania wojenne podczas II wojny światowej.
MILITARY OPERATIONS DURING THE SECOND WORLD WAR
Source: Krystian Chariza i zespół.
R9mBBqTyv13wd
From the available resources read what took place in the summer of 1944 in Europe on the western and eastern front. Then drag the items to the corresponding locations. Western Front Możliwe odpowiedzi: 1. expulsion of Germany from the baltic states, 2. liberation of France, 3. German-Soviet front on the Vistula line Eastern Front Możliwe odpowiedzi: 1. expulsion of Germany from the baltic states, 2. liberation of France, 3. German-Soviet front on the Vistula line
From the available resources read what took place in the summer of 1944 in Europe on the western and eastern front. Then drag the items to the corresponding locations. Western Front Możliwe odpowiedzi: 1. expulsion of Germany from the baltic states, 2. liberation of France, 3. German-Soviet front on the Vistula line Eastern Front Możliwe odpowiedzi: 1. expulsion of Germany from the baltic states, 2. liberation of France, 3. German-Soviet front on the Vistula line
From the map showing the course of World War II read what took place in the summer of 1944 in Europe on the western and eastern front. Then drag the items to the corresponding locations.
German-Soviet front on the Vistula line, liberation of France, expulsion of Germany from the baltic states
Western Front
Eastern Front
Task 1
Read carefully about the events from the Warsaw Uprising calendar. Note down the most important information about the battlefields as well as victories, defeats and losses of the insurgents. Pay attention to the fate of the civilians as well.
Powstańczy kalendarz
TYDZIEŃ I
R1bJpvuuyS0W61
Fotografia czarno-biała przedstawiająca Godzina "W" 1 sierpnia 1944 r. Patrol porucznika Stanisława Jankowskiego "Agaton" z batalionu "Pięść".
Hour "W" August 1, 1944. Patrol of Lieutenant Stanisław Jankowski "Agaton" from the "Fist" battalion.
Source: domena publiczna.
Wtorek, 1 sierpnia W Godzinie „W”, o 17.00 – wybucha Powstanie Warszawskie, nazywane początkowo sierpniowym. W niektórych dzielnicach walki rozpoczynają się jeszcze przed Godziną „W”. Do walki przystępuje ok. 30 tys. żołnierzy Okręgu Warszawskiego AK.
Środa, 2 sierpnia Ok. godz. 9 zaczyna działać radiostacja powstańcza. Komenda Główna AK wysyła szereg depesz do Londynu, donosząc o wybuchu Powstania i ciężkiej walce. Apeluje również o pomoc. Powstańcy całkowicie opanowują Stare Miasto i wiele innych terenów.
Czwartek, 3 sierpnia Oddziały wroga podpalają domy i mordują ludność cywilną, głównie na Woli, Mokotowie i Ochocie. W Śródmieściu Powstańcy opanowują obiekty o znaczeniu strategicznym: Dworzec Pocztowy w Al. Jerozolimskich przy Żelaznej, Dom Turystyczny przy pl. Starynkiewicza, posterunek policji niemieckiej „Nordwache” u zbiegu Chłodnej i Żelaznej. Ok. godz. 20 lotnictwo niemieckie dokonuje pierwszych nalotów na Wolę i miasto. Podchorąży Józef Szczepański „Ziutek” z batalionu „Parasol” pisze słowa piosenki Pałacyk Michla.
RNcbBMSI4dYxL1
Fotografia przedstawia żołnierzy z batalionu "Parasol".
Soldiers from the "Parasol" battalion
Source: domena publiczna.
Piątek, 4 sierpnia W Pałacu Blanka ginie poeta – pchor. Krzysztof Kamil Baczyński „Krzyś”, żołnierz batalionu „Parasol”. 5 sierpnia. Po godz. 1 w nocy odbywają się pierwsze zrzuty lotnicze, zapowiedziane poprzedniego dnia drogą radiową. Trzy brytyjskie samoloty zrzucają ładunki w rejon cmentarzy, Szpitala Wolskiego i Fortu Bema. „Czarna sobota” na Woli – rozpoczyna się masowa rzeź ludności. Jej ofiarą pada w kolejnych dniach ok. 40 tys. mieszkańców dzielnicy.
R1Q7uA8V6APHi1
Fotografia pokazuje wymarsz patrolu sanitarnego Wojskowej Służby Kobiet. Kobiety mają na ramieniu białą opaskę.
Marching out the sanitary patrol of the Military Women's Service
Source: domena publiczna.
Sobota, 5 sierpnia Po godz. 1 w nocy odbywają się pierwsze zrzuty lotnicze, zapowiedziane poprzedniego dnia drogą radiową. Trzy brytyjskie samoloty zrzucają ładunki w rejon cmentarzy, Szpitala Wolskiego i Fortu Bema. „Czarna sobota” na Woli – rozpoczyna się masowa rzeź ludności. Jej ofiarą pada w kolejnych dniach ok. 40 tys. mieszkańców dzielnicy.
Niedziela 6 sierpnia W Śródmieściu zaczyna działać Harcerska Poczta Polowa.
Poniedziałek, 7 sierpnia Niemcy odcinają Stare Miasto i cmentarze od Śródmieścia. W okolicy Chłodnej i Elektoralnej Niemcy masowo mordują ludność. Rozpoczyna się budowa wykopu i barykady, osłaniającej przejście Al. Jerozolimskimi ze strony północnej na południową, czyli z domu nr 20 do domu nr 17. Przejście to do ostatniego dnia Powstania zapewnia łączność oddziałom z obu części Śródmieścia. Dla ludności cywilnej jest szlakiem ewakuacyjnym.
TYDZIEŃ II
Wtorek, 8 sierpnia Nieprzyjaciel od rana naciera z wielu stron na Stare Miasto. Z gmachu PKO na rogu Jasnej i Świętokrzyskiej pierwszą audycję nadaje radiostacja powstańcza „Błyskawica”.
Środa, 9 sierpnia. W Śródmieściu zaczyna nadawać Polskie Radio. W Śródmieściu i na Powiślu Powstańcy skutecznie odpierają ataki wroga. Na Starym Mieście udaje się powstrzymać natarcie od strony mostu Kierbedzia przez pl. Zamkowy. W Moskwie Stalin deklaruje premierowi Stanisławowi Mikołajczykowi pomoc lotniczą dla Warszawy.
Czwartek, 10 sierpnia Artyleria niemiecka systematycznie ostrzeliwuje Elektrownię, zaopatrującą miasto w prąd. Nocą z 9 na 10 nad Śródmieściem i Mokotowem pojawiają się brytyjskie samoloty. Dokonują udanych zrzutów broni i amunicji.
RPijJcmwij3r61
Fotografia przedstawia ludność cywilną wypędzaną z Warszawy, podczas tzw. Rzezi Woli.
The civilian population of Wola expelled from Warsaw during the so-called Rzezia Wola.
Source: German Federal Archives, licencja: CC BY-SA 3.0.
Piątek, 11 sierpnia Obrona Woli upada. Niemcy nacierają na Starówkę. W nocy z 11 na 12 sierpnia załoga Starego Miasta przyjmuje zrzuty broni i amunicji. Pada ostatni punkt oporu na Ochocie.
Sobota, 12 sierpnia Powstańcy odpierają liczne ataki nieprzyjaciela.
Niedziela, 13 sierpnia Niemcy kierują potężne natarcie na Stare Miasto. Przerwana zostaje łączność między Śródmieściem i Starówką i mimo prób nie udaje się jej odzyskać. Powstańcy ponoszą dotkliwe straty. W kinie „Palladium” przy ul. Złotej, przy pełnej sali, odbywa się pierwszy pokaz powstańczej kroniki filmowej.
Poniedziałek, 14 sierpnia W nocy z 13 na 14 sierpnia lotnictwo alianckie dokonuje zrzutów nad Śródmieściem. O godz. 10.30 Komendant Główny AK gen. Tadeusz Komorowski „Bór” wydaje rozkaz marszu na odsiecz walczącej stolicy oddziałom z podwarszawskich okręgów AK. Niemcy kontynuują natarcie na Stare Miasto od zachodu. Przestają działać wodociągi miejskie.
TYDZIEŃ III
RpQxJkrz6PxV01
Fotografia przedstawia "Prudential" - pierwszy wieżowiec warszawski, który został zniszczony podczas Powstania Warszawskiego.
"Prudential" - the first Warsaw skyscraper was destroyed during the Warsaw Uprising.
Source: domena publiczna.
Wtorek, 15 sierpnia Powstańcy uroczyście obchodzą Dzień Żołnierza. W nocy z 14 na 15 sierpnia lotnictwo alianckie dokonuje kolejnych zrzutów broni i amunicji nad Warszawą. Niemcy zestrzeliwują trzy spośród dwudziestu samolotów. O godz. 10.00 Niemcy z niespotykaną dotychczas w tej części miasta siłą atakują północne Śródmieście. W ogniu staje najwyższy budynek Warszawy – Prudential. Pożary wybuchają również na ulicach Moniuszki, Sienkiewicza i Mazowieckiej.
Środa, 16 sierpnia Niemieckie natarcie na Rynek Starego Miasta załamuje się na zaciekle bronionych barykadach u wlotu ulic Podwale, Piwnej i Świętojańskiej.
Czwartek, 17 sierpnia Nieprzyjaciel prowadzi silny ostrzał Starego Miasta, burząc kamieniczki. Płoną m.in.: katedra św. Jana, kościół Najświętszej Marii Panny na Nowym Mieście, Ratusz przy pl. Teatralnym. Lotnictwo niemieckie bombarduje Rynek Starego Miasta oraz ulice: Miodową, Kapucyńską, Hipoteczną. Silny ostrzał artyleryjski sięga gmachu Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych przy ul. Sanguszki.
Piątek, 18 sierpnia Od rana lotnictwo niemieckie bombarduje Stare Miasto. Powstańcy odzyskują Koszary Policji przy ul. Ciepłej oraz magazyny firmy „Pluton” przy Grzybowskiej. W południowej części Śródmieścia czwarty dzień trwają zacięte walki o rozległy teren Politechniki.
Sobota, 19 sierpnia Nieprzyjaciel rozpoczyna generalne natarcie na Stare Miasto. Oddziały powstańcze odpierają szturm po szturmie. Lotnictwo niemieckie kontynuuje bombardowania. Wszędzie unoszą się słupy ognia i dymu. Płoną zabytkowe kościoły. Życie dzielnicy przenosi się do piwnic. Równocześnie ze szczególną siłą atakowany jest teren Politechniki. Niemcy stopniowo wypierają Powstańców z poszczególnych budynków. Niemcy wprowadzają do akcji czołgi. Powstańcy opuszczają zrujnowany, płonący gmach główny i obsadzają parzystą stronę ul. Noakowskiego. Aż do końca Powstania przebiega tędy linia frontufrontfrontu.
Niedziela, 20 sierpnia Trwa generalne natarcie sił niemieckich na Stare Miasto. Ostrzał artyleryjski i bombardowania lotnicze poprzedzają kolejne ataki nieprzyjaciela na wszystkich odcinkach. W nocy z 20 na 21 sierpnia oddziały powstańcze zostają zmuszone do wycofania się z zajmowanego terenu. Po kilkunastu godzinach ciężkiej walki Powstańcy zdobywają gmach PAST‑y, likwidując w ten sposób uciążliwy punkt ostrzału. Straty wroga wynoszą 38 zabitych. Do niewoli dostaje się 121 Niemców z różnych formacji, w tym wielu rannych i poparzonych. Straty powstańcze wynoszą nie mniej niż 17 zabitych.
Poniedziałek, 21 sierpnia Niemcy kontynuują bombardowania lotnicze i ostrzał artyleryjski Starego Miasta. W dzielnicy wybuchają nowe pożary. Kino „Palladium” prezentuje drugą kronikę powstańczą, ze zdjęciami z dnia poprzedniego, także ze zdobycia PAST‑y.
TYDZIEŃ IV
Wtorek, 22 sierpnia Powstańcy przeprowadzają dwa ataki na pozycje nieprzyjaciela. W obu atakach liczba zabitych i rannych sięga ok. 500 osób.
Środa, 23 sierpnia Kolejny dzień trwają ciężkie walki o Stare Miasto. Z ruin Ratusza zostaje zestrzelony niemiecki bombowiec. Po południu Niemcy ruszają do natarcia na wszystkich odcinkach. Po kilkudziesięciu godzinach walk Powstańcy nad ranem zdobywają budynek tzw. małej PAST‑y przy ul. Piusa XI. Po ciężkich bojach oddziały polskie opanowują kościół św. Krzyża i sąsiedni budynek Komendy Policji przy Krakowskim Przedmieściu 1. Dzięki tym zdobyczom Powstańcy mogą przypuszczać ataki na pozycje niemieckie w kierunku Starówki.
R1WfAint1sQ7F1
Fotografia przedstawia zniszczony wojną rynek Starego Miasta w Warszawie w 1945 roku.
Old Town Market Square in Warsaw, 1945.
Source: domena publiczna.
Czwartek, 24 sierpnia Stare Miasto jest nadal celem nieustannych, zmasowanych ataków nieprzyjacielskich.
Piątek, 25 sierpnia Nocą z 25 na 26 sierpnia ze Starego Miasta ewakuuje się kanałami Komenda Główna AK. Kanałami ze Starego Miasta przechodzi na Żoliborz coraz więcej rannych Powstańców, oddziałów tyłowych i niewielka grupa ludności cywilnej.
Sobota, 26 sierpnia Trwają naloty i ostrzał artyleryjski Starego Miasta.
Niedziela, 27 sierpnia Powstańcy udaremniają wysadzenie katedry św. Jana, która ostatecznie pozostaje w rękach wroga. W Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych toczy się zaciekła walka o poszczególne piętra i części gmachu. Prezydent USA Franklin D. Roosevelt odmawia pomocy Powstańcom bez zgody Związku Sowieckiego.
R1cgRk2SIlAQu1
Fotografia przedstawia budynek Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych po ataku Niemieckiej grupy operacyjnej.
The building of the Polish Security Printing Works after the attack of the German operating group.
Source: domena publiczna.
Poniedziałek, 28 sierpnia Na Starym Mieście po zaciekłych walkach Niemcy ostatecznie opanowują gmach Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Trwa silny ostrzał nieprzyjacielski Śródmieścia. Cały Górny Mokotów znajduje się pod silniejszym niż zwykle ogniem artylerii nieprzyjaciela. Od strony Wilanowa Niemcy przypuszczają silny atak na Sadybę.
TYDZIEŃ V
Wtorek, 29 sierpnia Rządy Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych przyznają żołnierzom AK prawa kombatanckie, uznając Armię Krajową za integralną część Polskich Sił Zbrojnych. Trwają bombardowania lotnicze i ostrzał artyleryjski Starego Miasta.
Środa, 30 sierpnia Dowództwo AK na Starym Mieście decyduje się ostatecznie na ewakuację załogi Starówki do Śródmieścia. Kanałami do Śródmieścia i na Żoliborz przechodzą lekko ranni.
Czwartek, 31 sierpnia W nocy z 30 na 31 sierpnia Powstańcy podejmują próbę połączenia Śródmieścia ze Starym Miastem. Akcja przebicia ulega załamaniu. Powstańcy ponoszą ogromne straty, liczba zabitych i rannych sięga ok. 300 osób. W ciągu dnia obrońcy Starego Miasta odpierają generalny szturm niemiecki, wspierany atakami lotnictwa.
R14FBaDVxmEaq1
Fotografia przedstawia portret generała Kazimierza Sosnowskiego.
General Kazimierz Sosonowski
Source: domena publiczna.
Piątek, 1 września Niemcy przystępują do generalnego szturmu na Stare Miasto. Oddziały lądowe wspiera lotnictwo. Ewakuacja załogi i rannych ze Starego Miasta do Śródmieścia trwa całą noc. Odbywa się dwoma kanałami. Kanałami przechodzi do Śródmieścia ok. 4,5 tys. Powstańców, w tej liczbie ok. 1,5 tys. uzbrojonych. Ok. 800 żołnierzy przechodzi kanałami na Żoliborz. Naczelny Wódz, gen. Kazimierz Sosnkowski, w rozkazie do wojska zarzuca aliantom bierność wobec tragedii Warszawy.
Sobota, 2 września Niemcy nadal atakują Stare Miasto. W nocy z 1 na 2 września pociski czołgowe niszczą kolumnę Zygmunta. W ręce wroga dostaje się ok. 35 tys. ludzi. Nieprzyjaciel dokonuje masowych mordów ludności cywilnej. Powstańcy niespodziewanie zdobywają gmach YMCA przy ul. Konopnickiej.
Niedziela, 3 września Polskie Radio nie nadaje audycji z powodu silnych bombardowań.
Poniedziałek, 4 września Zburzeniu ulega Elektrownia Miejska na Powiślu, dostarczająca miastu prąd od pierwszych dni Powstania. Liczne pożary utrudniają Powstańcom zorganizowanie stanowisk obronnych. Trwają bombardowania lotnicze Mokotowa. Brytyjczycy żądają od władz Związku Sowieckiego pomocy dla Powstania. Czołgi niemieckie miażdżą płytę Grobu Nieznanego Żołnierza.
TYDZIEŃ VI
Wtorek, 5 września Intensywnie bombardowane Śródmieście płonie. Ludność ewakuuje się do nieco spokojniejszej, południowej części Śródmieścia.
R15H6CKUurVG71
Fotografia przedstawia niemiecką ulotkę propagandową zrzuconą nad Warszawą we wrześniu 1944 roku.
A German propaganda leaflet dropped over Warsaw in September 1944
Source: domena publiczna.
Środa, 6 września Niemcy zrzucają ulotki w języku polskim, wzywające do opuszczenia stolicy w dniach 7 i 8 września.
Czwartek, 7 września Cywilne władze powstańcze upoważniają zarząd PCK do porozumienia się z dowództwem niemieckim w sprawie ewakuacji z miasta starców i dzieci oraz chorych. W toku pertraktacji z gen. Rohrem czas wyjścia ludności, skłonnej do opuszczenia Warszawy, ustala się na dni 8 i 9 września, w godz. 12‑14.
Piątek, 8 września Podczas zawieszenia ognia kilka tysięcy cywilów dobrowolnie opuszcza Warszawę. Od rana trwa silny napór nieprzyjaciela na Śródmieście Północ.
Sobota, 9 września W czasie zawieszenia ognia, między godz. 6 a 8, trwa dobrowolna ewakuacja ludności cywilnej. W ciągu dwóch dni stolicę opuszcza ok. 8 tys. osób. Toczą się walki w północnej części Śródmieścia. Strona polska porusza sprawę dalszej ewakuacji ludności cywilnej z Warszawy oraz ewakuacji ciężko rannych żołnierzy polskich. Jest też mowa o ewentualnym wydaniu pozostających w niewoli rannych żołnierzy niemieckich. Gen. Rohr proponuje rozpoczęcie rozmów w sprawie kapitulacji Powstania.
R9g65p5OZKAnH1
Fotografia przedstawia portret Józefa Szczepańskiego „Ziutka”, autora piosenki Pałacyk Michla.
Józef Szczepański "Ziutek", author of the song Pałacyk Michla.
Source: domena publiczna.
Niedziela, 10 września Armia Czerwona rozpoczyna ofensywę. Nad Warszawą toczą się walki powietrzne myśliwców sowieckich i niemieckich. Powstańcze Polskie Radio ogłasza nazwiska 28 niemieckich dowódców, odpowiedzialnych za zniszczenie Warszawy. BBC nadaje ją w różnojęzycznych serwisach. Umiera z ran Józef Szczepański „Ziutek”, autor piosenki Pałacyk Michla.
Poniedziałek, 11 września Strona polska zrywa rozmowy w sprawie kapitulacji Powstania.
TYDZIEŃ VII
Wtorek, 12 września Niemcy wstrzymują działania bojowe w innych dzielnicach, wszystkie siły kierując na Czerniaków, skąd do Warszawy próbują przedostać się polskie oddziały z Armii Radzieckiej. 13 września. Trwa silny ostrzał artyleryjski i bombardowanie lotnicze Czerniakowa. W dzielnicy wybuchają liczne pożary.
Środa, 13 września Trwa silny ostrzał artyleryjski i bombardowanie lotnicze Czerniakowa. W dzielnicy wybuchają liczne pożary.
Czwartek, 14 września Walki na Pradze z udziałem jednostek 1. Armii Wojska Polskiego kończą się całkowitym wyparciem Niemców za Wisłę. Czerniaków jest nadal głównym celem nieustannych, zmasowanych ataków nieprzyjaciela. Powstańcy opanowują ruiny „Cristalu” i spychają Niemców z parzystej strony Al. Jerozolimskich. Na Żoliborzu trwa silny napór wroga na Marymont. Niemcy atakują jednocześnie od strony Bielan, ulicami Słowackiego i Gdańską. Powstańcy tracą rozległy teren od Bielan do ul. Krasińskiego. Na Mokotowie lotnictwo niemieckie bombarduje redutę „Alkazar” na rogu Odyńca i Al. Niepodległości. Mimo to obrońcy nadal ją utrzymują.
Piątek, 15 września Niemcy zajmują niemal cały Dolny Mokotów.
Sobota, 16 września Zamierzone przez dowództwo 1. Armii Wojska Polskiego poszerzenie Przyczółka Czerniakowskiego nie udaje się.
Niedziela, 17 września W ciągu dwóch dni na Czerniaków dociera w sumie ok. 1200 żołnierzy. Trwają zaciekłe walki o utrzymanie przyczółka.
Poniedziałek, 18 września W tym dniu walcząca Warszawa otrzymuje największy ze zrzutów. 107 amerykańskich „latających fortec” – czterosilnikowych Boeingów B‑17 – pojawia się nad miastem między godz. 12 a 13. Zrzucają ok. 1300 zasobników z bronią, amunicją, żywnością i zaopatrzeniem medycznym. Powstańcom udaje się odebrać zaledwie 20 proc. zrzutu.
TYDZIEŃ VIII
Wtorek, 19 września Na Czerniakowie trwa silne niemieckie natarcie wzdłuż Wilanowskiej i Zagórnej ku Czerniakowskiej.
Czwartek, 21 września Trwa nieprzerwany napór nieprzyjaciela na Przyczółek Czerniakowski.
Piątek, 22 września Obrońcy Przyczółka Czerniakowskiego bezskutecznie próbują przebić się na Saską Kępę.
Sobota, 23 września Pada Przyczółek Czerniakowski. Trwa niemiecki atak na inne dzielnice.
Niedziela, 24 września Głównym celem ataku Niemców staje się Mokotów. Atak piechoty wspierają artyleria, lotnictwo i oddziały pancerne. Obie strony ponoszą duże straty w ludziach.
Poniedziałek, 25 września Od wczesnych godzin porannych nieprzyjaciel kontynuuje natarcie na Mokotów z południa i zachodu. Trwają zacięte walki. Szkoła przy ul. Woronicza siedmiokrotnie przechodzi „z rąk do rąk”. Powstańcy ponoszą dotkliwe straty. Na terenach zajętych przez wroga dochodzi do grabieży, podpaleń i mordów. Na Żoliborzu i w Śródmieściu panuje względny spokój.
TYDZIEŃ IX
Wtorek, 26 września Zgodnie z rozkazem ppłk Józefa Rokickiego „Karola” ok. godz. 4 rano rozpoczyna się ewakuacja kanałami oddziałów powstańczych z Mokotowa do Śródmieścia. Niemcy piętrzą w kanałach wodę, przez włazy wrzucają granaty, chemikalia i worki z piaskiem. Dowództwo niemieckie występuje z propozycją rokowań kapitulacyjnych.
R1VsRfTgRQhT61
Fotografia przedstawia powstańca z Mokotowa wychodzącego z kanałów na terenie zajętym przez Niemców.
The insurgent from Mokotów emerges from the canals in the area occupied by the Germans.
Source: licencja: CC BY-SA 3.0.
Środa, 27 września Około południa Mokotów kapituluje.
Czwartek, 28 września Po kapitulacji Mokotowa cały wysiłek bojowy Niemcy koncentrują na Żoliborzu. Niemiecki dowódca przedstawia warunki kapitulacji Warszawy. Wieczorem w kwaterze Komendy Głównej AK zapada decyzja, by rozmowy w sprawie kapitulacji kontynuować.
Piątek, 29 września Rano rozpoczyna się generalny szturm na Żoliborz. W Śródmieściu, na prośbę Niemców, ok. godz. 13 rozpoczyna się lokalne zawieszenie broni w rejonie BGK.
Sobota, 30 września Ok. godz. 18 Żoliborz kapituluje. Strona niemiecka wyznacza pięć punktów u zachodnich wylotów ulic Grzybowskiej, Pańskiej, Piusa i Śniadeckich przy Politechnice oraz w Al. Jerozolimskich, którymi ludność cywilna ma opuszczać miasto.
Niedziela, 1 października Wobec beznadziejnej sytuacji po upadku Mokotowa i Żoliborza oraz w braku jakiejkolwiek realnej pomocy Komenda Główna AK i Delegatura Rządu decydują się kontynuować rozmowy kapitulacyjne. Niemcy wznawiają gwałtowny ostrzał artyleryjski Śródmieścia.
R761NYyLLEYJy1
Fotografia przedstawia Warszawę zniszczoną po Powstaniu Warszawskim.
Warsaw after the Warsaw Uprising. Nearly 85% of the city has been destroyed.
Source: domena publiczna.
Poniedziałek, 2 października O godz. 20.00 czasu niemieckiego, a 21.00 czasu polskiego ustają działania wojenne w stolicy. Obie strony podpisują formalny układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Koniec powstania.
kalendarz Source: Powstańczy kalendarz.
R16HkAEspGn9l
Exercise 2
Mark the groups that took part in the Warsaw Uprising: Możliwe odpowiedzi: 1. Polish seamen, 2. peasants from surrounding villages, 3. cinematographers, 4. radio journalists, 5. Home Army soldiers, 6. boy scouts, 7. girl scouts, 8. leaders of the United States and the United Kingdom, 9. press journalists, 10. children
Mark the groups that took part in the Warsaw Uprising: Możliwe odpowiedzi: 1. Polish seamen, 2. peasants from surrounding villages, 3. cinematographers, 4. radio journalists, 5. Home Army soldiers, 6. boy scouts, 7. girl scouts, 8. leaders of the United States and the United Kingdom, 9. press journalists, 10. children
Mark the groups that took part in the Warsaw Uprising:
Polish seamen
peasants from surrounding villages
cinematographers
radio journalists
Home Army soldiers
boy scouts
girl scouts
leaders of the United States and the United Kingdom
press journalists
children
Task 2
Read about the young participants of the Warsaw Uprising.
RBczxhgGNl1Yn
Read about the brief history of the Warsaw Uprising. 1. During the German and Soviet occupation, a significant role was played by scouts operating under the Grey Ranks codename. They undertook many actions, including armed fight against the occupants. The most famous action of the Grey Ranks was the liberation of 21 prisoners from the German police convoy in March 1943, called the Action Under the Arsenal, which became the basis of Aleksander Kaminski's novel "Kamienie na Szaniec"., 2. Young people were mostly involved in propaganda and psychological warfare, collectively called as "small sabotage" actions. Their aim was not so much to inflict significant material damage, as to show that, despite the occupation, the Polish resistance movement is operational, believes in victory and is very well alive. Basic small sabotage actions included: anti-Hitler inscriptions and drawings on walls, tearing down German flags and posters, ridiculing the orders of the occupier and disorganising his operations., 3. The Warsaw Uprising broke out on 1 August 1944 at 5:00 PM - the so called 'W' Hour. Nearly 25 thousand Home Army soldiers joined the fight in the capital. Despite the fact that not all insurgents were armed, during the first days of the Uprising most districts on the left bank of the Vistula river came under Polish control. The inhabitants of Warsaw, persecuted for years by the German occupying forces, were happy to join the fight. For a short period Warsaw felt free and was ready to fight to maintain its freedom., 4. During the Warsaw Uprising it was not only adults who fought. Children usually acted as couriers, runners, intelligence officers, paramedics, participants of "small sabotage" actions and firemen. They also sometimes took part in armed actions or even fought with weapons in their hands. It was a sacrificial and very dangerous service, because the German army did not differentiate between them and the real combatants., 5. The results of the uprising were disastrous. According to the historians, during the 63 days of glory, as the fight for the capital is often called, up to 200 thousand people died, of which only about 18 thousand were soldiers (killed or missing). More than half a million inhabitants of Warsaw and the surrounding villages were forced to leave their homes. Many of them were sent to concentration camps or to forced labour camps in the Reich. Material damages also proved to be enormous. Over 30% of buildings on the left bank of the Vistula river were destroyed, including hundreds of monuments and priceless cultural objects.
Read about the brief history of the Warsaw Uprising. 1. During the German and Soviet occupation, a significant role was played by scouts operating under the Grey Ranks codename. They undertook many actions, including armed fight against the occupants. The most famous action of the Grey Ranks was the liberation of 21 prisoners from the German police convoy in March 1943, called the Action Under the Arsenal, which became the basis of Aleksander Kaminski's novel "Kamienie na Szaniec"., 2. Young people were mostly involved in propaganda and psychological warfare, collectively called as "small sabotage" actions. Their aim was not so much to inflict significant material damage, as to show that, despite the occupation, the Polish resistance movement is operational, believes in victory and is very well alive. Basic small sabotage actions included: anti-Hitler inscriptions and drawings on walls, tearing down German flags and posters, ridiculing the orders of the occupier and disorganising his operations., 3. The Warsaw Uprising broke out on 1 August 1944 at 5:00 PM - the so called 'W' Hour. Nearly 25 thousand Home Army soldiers joined the fight in the capital. Despite the fact that not all insurgents were armed, during the first days of the Uprising most districts on the left bank of the Vistula river came under Polish control. The inhabitants of Warsaw, persecuted for years by the German occupying forces, were happy to join the fight. For a short period Warsaw felt free and was ready to fight to maintain its freedom., 4. During the Warsaw Uprising it was not only adults who fought. Children usually acted as couriers, runners, intelligence officers, paramedics, participants of "small sabotage" actions and firemen. They also sometimes took part in armed actions or even fought with weapons in their hands. It was a sacrificial and very dangerous service, because the German army did not differentiate between them and the real combatants., 5. The results of the uprising were disastrous. According to the historians, during the 63 days of glory, as the fight for the capital is often called, up to 200 thousand people died, of which only about 18 thousand were soldiers (killed or missing). More than half a million inhabitants of Warsaw and the surrounding villages were forced to leave their homes. Many of them were sent to concentration camps or to forced labour camps in the Reich. Material damages also proved to be enormous. Over 30% of buildings on the left bank of the Vistula river were destroyed, including hundreds of monuments and priceless cultural objects.
R69Q21QPu7VPA
Exercise 3
True or false: TRUE: Możliwe odpowiedzi: 1. The time of the uprising's outbreak was codenamed as the 'W' hour., 2. The Warsaw Uprising broke out on September 1, 1944., 3. During the Warsaw Uprising about 18 thousand people died., 4. The Uprising lasted 63 days., 5. On the right bank of the Vistula, there were USSR troops., 6. One of the consequences of the Uprising was the extensive destruction of Warsaw., 7. The two districts that were defending themselves the longest were Śródmieście and Żoliborz., 8. The Grey Ranks were units specially prepared to fight at night., 9. Only soldiers took part in the Uprising. FALSE Możliwe odpowiedzi: 1. The time of the uprising's outbreak was codenamed as the 'W' hour., 2. The Warsaw Uprising broke out on September 1, 1944., 3. During the Warsaw Uprising about 18 thousand people died., 4. The Uprising lasted 63 days., 5. On the right bank of the Vistula, there were USSR troops., 6. One of the consequences of the Uprising was the extensive destruction of Warsaw., 7. The two districts that were defending themselves the longest were Śródmieście and Żoliborz., 8. The Grey Ranks were units specially prepared to fight at night., 9. Only soldiers took part in the Uprising.
True or false: TRUE: Możliwe odpowiedzi: 1. The time of the uprising's outbreak was codenamed as the 'W' hour., 2. The Warsaw Uprising broke out on September 1, 1944., 3. During the Warsaw Uprising about 18 thousand people died., 4. The Uprising lasted 63 days., 5. On the right bank of the Vistula, there were USSR troops., 6. One of the consequences of the Uprising was the extensive destruction of Warsaw., 7. The two districts that were defending themselves the longest were Śródmieście and Żoliborz., 8. The Grey Ranks were units specially prepared to fight at night., 9. Only soldiers took part in the Uprising. FALSE Możliwe odpowiedzi: 1. The time of the uprising's outbreak was codenamed as the 'W' hour., 2. The Warsaw Uprising broke out on September 1, 1944., 3. During the Warsaw Uprising about 18 thousand people died., 4. The Uprising lasted 63 days., 5. On the right bank of the Vistula, there were USSR troops., 6. One of the consequences of the Uprising was the extensive destruction of Warsaw., 7. The two districts that were defending themselves the longest were Śródmieście and Żoliborz., 8. The Grey Ranks were units specially prepared to fight at night., 9. Only soldiers took part in the Uprising.
True or false:
During the Warsaw Uprising about 18 thousand people died., The Warsaw Uprising broke out on September 1, 1944., The Grey Ranks were units specially prepared to fight at night., Only soldiers took part in the Uprising., The two districts that were defending themselves the longest were Śródmieście and Żoliborz., The Uprising lasted 63 days., On the right bank of the Vistula, there were USSR troops., The time of the uprising's outbreak was codenamed as the 'W' hour., One of the consequences of the Uprising was the extensive destruction of Warsaw.
TRUE
FALSE
Exercise 4
Find the song by Lao Che - „Godzina W” on the Internet and do the exercise.
R14Enbw7OdFEy
Wyjaśnij pojecie godzina "W".
Wyjaśnij pojecie godzina "W".
Mark fragments in the text suggesting that the work is about the Warsaw Uprising. Are you able to borrow songs from other cultural works in the song?
Warsaw Uprising
borrowing
Lao Che - "Godzina W"
Tramwajem jadę na wojnę,
tramwajem z przedziałem: "Nur für Deutsche",
z pierwszo-sierpniowym potem na skroni,
z zimnem lufy "Vis'a" w nogawce spodni,
siekiera, motyka, piłka, szklanka,
biało-czerwona opaska moja - opaska na ramię powstańca,
w kieszeni strach, orzełek i tytoń w bibule,
ja nie pękam, idę w śmierć ot tak - na krótką koszulę.
Powstanie – zbrojne wystąpienie ludności przeciwko władzy lub władzy okupacyjnej. Najczęściej celem powstania jest odzyskanie niepodległości lub przyłączenie jego obszaru do innego państwa.
Szare szeregi – konspiracyjny kryptonim harcerzy zrzeszonych w Związku Harcerstwa Polskiego w okresie II wojny światowej. W swoich działaniach współpracowali z Armią Krajową oraz władzami rządu na uchodźctwie.
Polskie Państwo Podziemne – istniejące w czasie II wojny światowej tajne struktury państwa polskiego na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR. Istniało od 27 września 1939 do 1 lipca 1945 roku.
Mały sabotaż – akcje konspiracyjne prowadzone w czasie okupacji niemieckiej przez ruch oporu na ziemiach polskich, polegające na pisaniu antyhitlerowskich haseł i symboli na murach, ośmieszaniu okupanta, wysyłaniu ostrzeżeń i innych działaniach mających przede wszystkim wymiar propagandowy
Dywersja – działania prowadzone z ukrycia mające na celu osłabienie wroga, dezorganizację jego sił zbrojnych oraz uszkodzenie i niszczenie jego zasobów.
