Orteza stawu kolanowego KAFO (ang. Knee Ankle‑Foot Orthosis) służy do stabilizacji stawu kolanowego i wyłączenia ruchów stawu skokowego. Wyróżnia się dwa główne typy ortezy KAFO: sztywna (bez elementów ruchomych, stosowana np. jako szyna nocna) i ruchoma. Ważnym aspektem dopasowania KAFO jest ocena siły mięśnia czworogłowego uda. Siła poniżej 3 w skali oksfordzkiej wskazuje, że pacjent nie jest w stanie utrzymać kolana w wyproście i utrzymać ciężaru ciała podczas chodu. Dlatego orteza KAFO musi blokować staw kolanowy, aby nie prowadzić do jego zgięcia. Jeśli siła mięśnia czworogłowego wynosi 3 lub więcej, nie blokuje się ruchu kolana przy pomocy ortezy, a zapewnia ona jedynie stabilizację przyśrodkowo‑boczną podczas stania.

Tego typu ortezy są zazwyczaj przepisywane z następujących powodów:

• choroby neurologiczne (choroba Heinego-Medina, przepuklina oponowo‑rdzeniowa, mózgowe porażenie dziecięce, uraz rdzenia kręgowego),

• niestabilność kolana,

• osłabienie mięśni w obrębie stawu skokowego, kolanowego lub biodrowego,

• przykurcz w stawie kolanowym,

• przeprost w stawie kolanowym,

• koślawość lub szpotawość w stawach kolanowych.

W niniejszym opracowaniu przedstawione zostanie wczesne usprawnianie chorego po urazie rdzenia kręgowego na poziomie Th1‑L1. Całkowite przerwanie rdzenia kręgowego skutkuje porażeniem wszystkich mięśni oraz całkowitym zniesieniem czucia poniżej uszkodzenia. Początkowo porażenie ma charakter wiotki, jednak po kilku tygodniach pojawia się patologiczne napięcie spastyczne.

Orteza KAFO jest jednym z częściej stosowanych urządzeń wspomagających chód i pionizację, wykorzystywanych obecnie w praktyce klinicznej u pacjentów z całkowitym porażeniem kończyn dolnych.

Rehabilitacja osób z urazowym uszkodzeniem rdzenia kręgowego obejmuje trzy okresy:

• okres ostry (bezpośrednio po urazie),

• okres wczesny (do roku od urazu),

• okres przewlekły (całe życie osoby po urazie rdzenia).

Postępowanie w okresie ostrym i wczesnym:

• rehabilitacja szpitalna od 3 do 6 tygodni,

• natychmiastowe rozpoczęcie wczesnej rehabilitacji już od pierwszej doby pobytu pacjenta na oddziale neurochirurgii oraz jej kontynuacja po przejściu chorego na oddział kompleksowej rehabilitacji,

• prawidłowe prowadzenie przyłóżkowej kinezyterapii ruchowej i oddechowej oraz wczesne uruchamianie i pionizacja pacjenta (nauka przesiadania się z łóżka na wózek i odwrotnie),

• prowadzenie ćwiczeń rozciągających i wzmacniających (w zależności od stanu funkcjonalnego chorego przez całe życie),

• adaptacja chorego w domu i w pracy,

• aktywna rehabilitacja (poruszanie się na wózku i przy pomocy zaopatrzenia ortopedycznego poza mieszkaniem).

Fizjoterapia w okresie ostrym polega głównie na profilaktyce wtórnych powikłań, z których najważniejsze z punktu widzenia fizjoterapii są: odleżyny, przykurcze w stawach oraz zakrzepica żył głębokich. Ryzyko powstawania odleżyn występuje w pierwszych dniach po urazie. Szczególnie wrażliwe miejsca narażone na pojawienie się odleżyn to te, gdzie kości leżą powierzchownie przy skórze: pięty, kolana, kość krzyżowa. Częste zmiany pozycji oraz ćwiczenia bierne kończyn dolnych mają na celu zapobieganie powstawaniu zmian na skórze. Powstaniu przykurczów, mogących prowadzić do zniekształcenia kończyn, a nawet utraty funkcji, można przeciwdziałać poprzez częste ćwiczenia bierne rozciągające, mające na celu utrzymywanie zakresu ruchu w porażonych kończynach. Przed tworzeniem się zakrzepów w unieruchomionych porażeniem kończynach dolnych można uchronić pacjenta, stosując ćwiczenia przeciwzakrzepowe, które mają na celu wspomaganie pompy żylnej, zwłaszcza żył zlokalizowanych w obrębie podudzia. W zależności od stanu pacjenta stymulacja pompy obejmuje ćwiczenia bierne lub czynne.

Usprawnianie w okresie wczesnym:

• ćwiczenia bierne w wiotkim lub spastycznym porażeniu kończyn dolnych,

• ćwiczenia czynno‑bierne, czynne i z dodatkowym oporem (w zależności od rozwijania się siły mięśniowej),

• pionizacja (przeciwdziałająca pojawieniu się odleżyn, odtworzenie odruchu postawy),

• ćwiczenia ogólnokondycyjne nieporażonych części ciała,

• nauka chodzenia (przy pomocy balkonika lub kul, z zaopatrzeniem w ortezę KAFO w celu stabilizacji porażonych kończyn dolnych),

• wprowadzanie metod specjalnych fizjoterapii (np. metody: PNF, NDT-Bobath).

Powrót do spisu treściD1H9Y3RsWPowrót do spisu treści