Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z wirtualnym spacerem i wykonaj ćwiczenie.

Rf2CMgzZpQyZy1
Spacer wirtualny, w którym fotografia główna przedstawia główną nawę z drewnianymi stallami w środkowej części nawy i drewnianymi ławami przy wejściu do bazyliki. Wnętrze bazyliki utrzymane jest w stylu późnobarokowym, z bogatymi zdobieniami w kolorze złotym. Główna nawa prowadzi do prezbiterium bazyliki. W prezbiterium znajduje się bogato zdobiony licznymi rzeźbami i misternie wykonanymi płaskorzeźbami ołtarz główny, przy nim duży obraz Jezusa Chrystusa w długiej szacie, wykonującego gest błogosławieństwa. Na ścianach bocznych prezbiterium i nawy głównej duże obrazy przedstawiające sceny z Nowego Testamentu i portrety świętych. Nad wejściem, na balkonie pokaźne organy. Na zdjęciu głównym znajduje się napis: Kolegiata Grobu Bożego w Miechowie jest zabytkiem klasy 0 – obiektem o najwyższej wartości artystycznej i historycznej w skali światowej, który może być uznany za pomnik historii. Opis elementów zaznaczonych na fotografii: Główny ołtarz w stylu rokokowo‑klasycystycznym przedstawia scenę zmartwychwstania. Składa się z trzech części. W centrum widoczna jest płaskorzeźba przedstawiająca Chrystusa unoszącego się nad grobem i trzymającego w lewej ręce chorągiew. Wokół niego na chmurach przedstawiono postaci aniołów. Przy grobie zaś stoją strażnicy oraz trzy niewiasty: Maria Magdalena, Maria matka Jakuba i Salome, a obok nich anioł, którego spotkały. W górnej części widać sylwetkę Boga Ojca, także otoczonego aniołami. Trzyma on w ręku berło i wspiera się na ogromnej złotej kuli. Fotografia przedstawiająca ołtarz, pośrodku którego umieszczono kamienne wyobrażenie grobu Pańskiego. Obok niego znajdują się postaci zaopatrzone w okrągłe tarcze. Kobiety stojące pomiędzy kolumnami trzymają w rękach złote amfory. Chrystus unoszący się nad grobem ma biodra osłonięte gęsto marszczoną przepaską wykonaną ze złota. Wokół Boga Ojca umieszczonego w górnej części znajdują się liczne promienie różnej długości. Źródło: Bazylika Grobu Bożego w Miechowie, Pnapora, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Tabernakulum wykonane jest w stylu rokoko. W części centralnej widoczny jest Duch Święty w postaci gołębicy. Po prawej i lewej stronie widać postaci aniołów. Na zwieńczeniu umieszczono postaci świętych Grzegorza i Augustyna, których kult w zakonie bożogrobców był bardzo silny. Fotografia przedstawia bogato zdobione tabernakulum stojące pośrodku ołtarza. Ma kształt półkola podzielonego na cztery części. Każda z nich to ażurowa siatka o dużych oczkach szeroko obwiedziona złotymi półkolistymi ramami. Źródło: Bazylika Grobu Bożego w Miechowie – ołtarz główny, Mach240390, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Święty Makariusz. W prezbiterium bazyliki widnieje obraz przedstawiający Makariusza (Makarego), biskupa Jerozolimy z IV w., inicjatora budowy bazyliki Grobu Świętego w tym mieście. Makary jest współredaktorem dokumentów soboru nicejskiego, a także jednym z autorów wyznania wiary, którego słowa wierni wypowiadają do dziś podczas mszy. Wraz ze św. Heleną odnalazł też relikwie Krzyża Pańskiego. Dla miechowskich zakonników była to postać szczególna ze względu na jej związek z Grobem Pańskim w Jerozolimie. Ilustracja przedstawia stojącego obok drewnianego krzyża starca. Postać pochyla głowę, ma delikatną łysinę i siwe włosy oraz długą brodę. Marszczy brwi i unosi prawą rękę. Jego palec wskazujący i kciuk są wyprostowane. Mężczyzna ubrany jest w długą szatę, na którą zarzuconą ma długą pelerynę z kapturem. Po drugiej stronie krzyża stoi kobieta w sile wieku. Ma falujące włosy, gęste brwi i duże usta. Ubrana jest w obszerne, połyskujące szaty. Pod krzyżem, na drewnianym wózku leży wychudzony, nagi mężczyzna w koronie cierniowej na głowie. Ma biodra przepasane tkaniną. Unosi tułów na ramionach. Za Jezusem stoją zaskoczeni mężczyźni. W tle góra. Źródło: Święty Makary z Jerozolimy autorstwa Tintoretta, Dider Descouens, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.0. W posadzce prezbiterium znajduje się płyta okuta miedzianą blachą z napisem: D.O.M. SEPULCRUM. PRAEPOSITORUM. GENERALIUM. ET. FRATRUM CUSTODUM SS SEPULCRI. HIEROSOLIMITANI M.D.CC.XC.III. Tłumaczenie: Bogu Wszechmogącemu Najwspanialszemu groby prepozytów (przełożonych) generalnych i braci strażników (obrońców) Grobu Bożego w Jerozolimie 1793 Pod płytą jest wejście do krypt miechowskich zakonników. Fotografia przedstawiająca owalną pieczęć. Znajduje się na niej wyobrażenie Jezusa Chrystusa w cierniowej koronie. Ma długie włosy, owalną twarz. Unosi prawą rękę zgiętą w łokciu. Palce wskazujący i środkowy są wyprostowane. W lewej dłoni trzyma chorągiew. Jest prawie nagi, ma biodra opasane tkaniną i pelerynę zarzuconą na lewe ramię. Postać wychodzi z grobu. Prawa noga zgięta w kolanie znajduje się na zewnątrz grobu. Źródło: Pieczęć zakonu bożogrobców w Miechowie, pl.wikipedia.org, domena publiczna. Ślady odbicia butów prowadzi do drugiego zdjęcia. Fotografia przedstawia wnętrze trzynawowej, trójprzęsłowej bazyliki gotyckiej. Ukazuje nawę główną, ołtarz główny, liczne rzeźby i obrazy, bogato zdobioną ambonę oraz ławki dla wiernych. Plan bazyliki. Ołtarze: 1. Ołtarz główny – Zmartwychwstanie 2. Nawa północna – Chrystus Ukrzyżowany 3. Nawa południowa – Matka Boska Częstochowska 4. św. Jakub Mniejszy 5. św. Augustyn 6. św. Piotr i Paweł 7. św. Jan Nepomucen 8. św. Anna 9. św. Józef 10. św. Antoni 11. św. Barbara 12. Chrystus Ukrzyżowany Ilustracja przedstawia plan świątyni. Po lewej stronie znajduje się ołtarz świętej Barbary. Za ni stoją ołtarze świętego Józefa i świętego Antoniego. Dalej umieszczono wyjście do ogrodu. Za wyjściem znajduje się kolumna, obok której stoi ołtarz świętej Anny. Naprzeciw niego stoi ołtarz świętego Jana Nepomucena. Kolejne ołtarze to: ołtarz świętego Augustyna, ołtarz świętych Piotra i Pawła. Za nimi znajduje się nawa północna, u wejścia której stoją ołtarze świętego Józefa i świętego Jakuba Mniejszego. W nawie północnej znajduje się ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej. Obok nawy północnej umieszczono Kaplicę świętego Antoniego. Pośrodku znajduje się nawa główna, znajduje się w niej ołtarz główny, Zmartwychwstania. Przed prezbiterium umieszczono wejścia do Babińca, z prawej strony i po przeciwnej stronie do Przedsionka zakrystii. Z przedsionka wiedzie wejście do Zakrystii. Do Zakrystii prowadzi też drugie wejście z prezbiterium. U zwężenia wiodącego do nawy głównej stoją ołtarze świętego Jakuba Mniejszego i świętego Augustyna. Po prawej stronie głównego wejścia znajduje się kaplica Marii Magdaleny, stoi w niej ołtarz świętej Barbary. Dalej umieszczono kruchtę z ołtarzem Chrystusa Ukrzyżowanego. Za wejściem do kruchty stoi ołtarz świętego Józefa. Na przeciw wejścia głównego znajduje się nawa południowa z ołtarzem Matki Boskiej Częstochowskiej. Źródło: Plan bazyliki w Miechowie, 1163.miech.pl, tylko do użytku edukacyjnego. Z historii bazyliki w Miechowie W 1163 r. książę Jaksa, właściciel Miechowa, wrócił z pielgrzymki do Jerozolimy, a wraz z nim przybył członek zakonu bożogrobców – Marcin, zwany Gallem. Książę ofiarował zakonowi trzy miejscowości: Miechów, Zagorzyce i Komorów. Wkrótce przystąpiono do budowy kościoła i klasztoru w Miechowie. W 1198 r. klasztor otrzymał samodzielność: patriarcha kościoła Zmartwychwstania Pańskiego w Jerozolimie zezwolił na przyjmowanie darowizn i kierowanie się „własną polityką” gospodarczą i duchowną, zgodnie z miejscowymi realiami. Bożogrobcy prowadzili parafię co najmniej od II poł. XIII w. Z czasem utworzono w niej szkołę parafialną i szpital. O wysokim poziomie nauczania w tej szkole świadczy fakt, że jednym z jej wykładowców był Jan Kanty. Po kasacie zakonu w 1819 r. kościół i klasztor stały się parafią diecezjalną, w ramach której na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku działały takie instytucje jak kółka rolnicze, czytelnie parafialne i ochronki dla sierot. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. parafia Miechów stała się częścią diecezji kieleckiej. Rozwijano tu dalej działalność duszpasterską – powstała biblioteka i wiele nowych bractw. W drugiej połowie dwudziestego wieku przeprowadzono gruntowny remont dachu kościoła, wymieniono instalację elektryczną, przeprowadzono renowację tynków zewnętrznych oraz wnętrza kościoła i wyposażono je w nowe, ogniotrwałe tabernakulum. Zajęto się także renowacją budynku poklasztornego. Odnowiono kaplicę Grobu Bożego, w której podczas prac konserwatorskich odkryto na sklepieniu unikatowe freski. 3 listopada 1996 r. papież Jan Paweł II nadał parafialnej świątyni miechowskiej miano bazyliki mniejszej. Fotografia przedstawia trzynawową gotycką świątynię zwieńczoną wieżą. W lewym narożniku znajduje się przysadzista czworoboczna o wyraźnie zaznaczonych dwóch piętrach baszta. Na jej szczycie umieszczono kulę i stojącą na niej postać mężczyzny. Postać unosi prawą rękę. Źródło: Bazylika w Miechowie, Robin & Bazylek, pl.wikipedia.org, CC BY 2.0. Prospekt organów został zbudowany w XVIII wieku, zawiera w sobie elementy rokoka i regencji. W 1950 roku w ten zabytkowy prospekt zostały wkomponowane organy skonstruowane w 1934 roku przez firmę Sauer z Frankfurtu nad Odrą (opus 1497), które przewieziono do Miechowa z kościoła ewangelicko‑augsburskiego z Bolesławca. Przeniesienia i montażu dokonała firma Wacława Biernackiego z Krakowa. W grudniu 2009 roku została ukończona przebudowa przeprowadzona przez Jacka Siedlara. Od tego czasu organmistrz ten na stałe opiekuje się instrumentem. Organy mają dwa miechy. Stół gry wolnostojący, znajdujący się pod prospektem. Źródło cytatu: Bazylika Grobu Bożego i św. Jakuba, dostępny w internecie: musicamsacram.pl. Fotografia przedstawiająca zabytkowe, drewniane organy. Jest to instrument muzyczny dużych rozmiarów. Stanowi go zespół wielu piszczałek ustawionych pionowo w rzędach. Instrument został ozdobiony licznymi złoceniami. U góry i u dołu umieszczono rzeźby aniołów trzymających w rękach trąbki Nad klawiaturą znajduje się pulpit na nuty. U dołu zespół pedałów uruchomianych stopą. Na szczycie stoi rzeźba przedstawiająca kobietę trzymającą w rękach piszczałki. Źródło: Organy bazyliki Grobu Bożego w Miechowie, Pnapora, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. W 1099 r. w Jerozolimie powstał Zakon Rycerski Grobu Bożego, zwany potocznie bożogrobcami. Regułę św. Augustyna nadał im patriarcha Arnulf z Rohez w 1114 r., a w 1122 r. zatwierdził ją papież Kalikst II. Po upadku Akki zakon przeniósł się do Europy, a siedzibą główną stała się Perugia. W 1471 r. zakon liczył 2080 członków. W 1489 r. Innocenty Ósmy połączył go z joannitami. Mimo to przetrwał w Hiszpanii i Polsce w niezmienionej formule. Do Polski przybył w 1163 r. Pierwszą placówką był Miechów, ale zakon dość szybko się rozwijał i w XVI w. istniały już 32 ośrodki w całym państwie polskim. Wiek dziewiętnasty przyniósł jednak ze sobą likwidację zgromadzenia: w 1819 r. w ramach działań Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego kierowanej przez Stanisława Kostkę Potockiego doszło do kasaty domu generalnego w Miechowie. Ostatnim członkiem tego zakonu był profesor UJ Piotr Franciszek Pękalski (zm. 1873). Polscy bożogrobcy prowadzili działalność charytatywną i duszpasterską. Obecnie są stowarzyszeniem działającym w 40 państwach, do którego mogą należeć zarówno duchowni, jak i świeccy. Członkowie nie są związani ślubami zakonnymi. Fotografia przedstawia cztery postaci idące ulicą. Z przodu idą dwie kobiety ubrane w czarne peleryny. Na głowach mają czarne cienkie welony. Dwaj mężczyźni ubrani w białe peleryny i czarne czapki. Na pelerynach znajdują się czerwone krzyże jerozolimskie. Złożone są z dużego krzyża laskowanego, w kątach którego umieszczono cztery małe krzyże greckie. Źródło: Współcześni damy i rycerze Grobu Świętego w procesji świątecznej, Fennec, pl.wikipedia.org, domena publiczna. Z lewej strony prezbiterium, nad przejściem do zakrystii, znajduje się mały balkonik, który dawniej połączony był z klasztorem. Z balkonika tego generałowie zakonu słuchali mszy. Fotografia przedstawia balkon znajdujący się nad zakończonym łukiem przejściem. Balustrada balkonu składa się z siatki o grubych oczkach ze złotymi ozdobami. Po bokach umieszczono rzeźbione anioły. Na balkonie stoją organy. Źródło: Balkonik w bazylice Grobu Bożego w Miechowie, Kanonkrajoznawczy, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0 pl. Kaplica Grobu Chrystusa Najbardziej charakterystycznym zabytkiem bazyliki jest kaplica Grobu Chrystusa zbudowana na dziedzińcu wewnętrznym klasztoru. Powstała około roku 1530 w stylu gotycko‑renesansowym w miejsce wcześniejszej, strawionej przez pożar. Umieszczono w niej kopię Grobu Pańskiego, a później także Całunu Turyńskiego. Grób odpowiada opisom zawartym w Biblii, a jego wymiary są przeniesione z jerozolimskiego pierwowzoru. Kult Grobu Bożego był silny w średniowiecznej Europie i kiedy w 1187 r. Jerozolima została zajęta przez muzułmanów, a chrześcijanie stamtąd wypędzeni, Miechów stał się bardzo popularnym celem pielgrzymek. W dwudziestym wieku w ścianę kaplicy została wmurowana relikwia znajdująca się od kilkuset lat w miechowskim skarbcu. Jest to kamień wyrwany ze skały, w której w Jerozolimie wykuty był grób Chrystusa. Fotografia przedstawia marmurowy sześcian ozdobiony rombami umieszczonymi wewnątrz prostokątnych obramowań. U dołu po lewej strony znajduje się otwór. Na sześcianie ustawiono kilka cienkich kolumn. Między nimi znajduje się owalny portret. Źródło: Miechów, kaplica Grobu Chrystusa, Januszk57, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.0. Style architektoniczne Bazylika Grobu Bożego w Miechowie pierwotnie wybudowana została w stylu romańskim w XIII w. Świątynia spłonęła w pożarze miasta w 1379 r. Odbudowano ją na przełomie XIV i XV w. jako trójprzęsłową bazylikę gotycką. Obecnie znajduje się w niej także sporo elementów barokowych pochodzących z przebudowy w II poł. XVIII w. We wnętrzu kościoła ołtarze nawiązują także do rokoka i stylu neoklasycznego. Długość kościoła mierzona w nawie głównej od ściany zachodniej zlokalizowanej pod chórem do nawy głównej, w której znajduje się ołtarz, wynosi 50 metrów. Szerokość mierzona pomiędzy ścianami północną i południową wynosi 25 metrów. Fotografia ukazuje wysoko sklepioną nawę główną świątyni. Ołtarz główny ozdobiony został złotem, licznymi rzeźbami i misternie wykonanymi płaskorzeźbami. Na pierwszym planie stoją ławki dla wiernych. Źródło: Bazylika mniejsza Grobu Bożego w Miechowie, Kanonkrajoznawczy, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0 pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
R3yKa618hfUSu
Uzasadnij za pomocą dwóch argumentów, że utrzymanie zabytków o charakterze sakralnym ma duże znaczenie dla polskiego dziedzictwa kulturowego. (Uzupełnij).