Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się ze spacerem wirtualnym i wykonaj ćwiczenie.

RY8Ddrq8wCmIO1
Fotografia główna przedstawia wnętrze świątyni. Ukazuje bogato zdobiony ołtarz główny, misternie wykonane drewniane stelle i liczne obrazy w szerokich ramach. Opis elementów zaznaczonych na fotografii: Poliptyk – wieloskrzydłowa nastawa ołtarzowa składająca się z szafy głównej (środkowej) oraz skrzydeł. Zwykle wypełniona jest przedstawieniami Trójcy Świętej, Maryi i świętych Kościoła katolickiego (malowidła lub rzeźby).Centralne przedstawienie związane jest zazwyczaj z wezwaniem świątyni. W tym przypadku przedstawia Trójcę Świętą: po prawej stronie widnieje Bóg Ojciec, po lewej Jezus Chrystus z krzyżem jako symbolem Jego męki, a nad nimi został umieszczony Duch Święty jako gołębica. Fotografia przedstawiająca poliptyk. Składa się z korpusu oraz trzech par skrzydeł. W szafie głównej przedstawiona jest scena Koronacji Marii; na trójdzielnym tronie zasiadają duże postaci Chrystusa, Marii i Boga Ojca. Nad głową Marii unoszą się anioły trzymające koronę, a pod nią wznosi się Gołębica Ducha Świętego. Postaci są obramowane rzeźbionym krzewem winnym, na którym siedzi wiele miniaturowych postaci trzymających instrumenty muzyczne i złote kadzielnice. Skrzydła rzeźbione tworzą bogato zdobione ornamentami kwatery. Źródło: Zygmunt Put, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.0. Tabernakulum – w Kościele katolickim zwane jest też Tronem Boga. Jest to miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu, czyli zgodnie z doktryną katolicką – fizycznej obecności Jezusa Chrystusa. W kościołach budowanych przed Soborem Watykańskim II tabernakulum jest zwykle częścią poliptyku. Fotografia przedstawiająca tabernakulum. W centralnej części, pod baldachimem podtrzymywanym przez dwie małe kolumny, stoi Matka Boska z Dzieciątkiem. Wyrzeźbiona w półokrągłym kształcie. Ubrana jest w krótki płaszcz zarzucony do przodu. Pod nim postać ma długą, pofałdowaną sukienkę. Na biodrze opiera Dzieciątko Jezus trzymane na lewym ramieniu i spuszcza ku niemu całą twarz ze spiczastym nosem. Jej głowę okrywa część płaszcza podtrzymywana przez kwietną koronę. Półnagie Dzieciątko Jezus trzyma w lewej ręce jabłko, a prawą opiera o pierś Dziewicy. Na składanych przegubowych skrzydłach znajduje się osiem płaskorzeźb tworzących maleńkie kapliczki, w których stoi jedna lub więcej statuetek. Sceny migawki opisane od lewej do prawej. W lewym skrzydle u góry: Zwiastowanie, z popiersiem Anioła w lewym górnym rogu sceny i Nawiedzenie Matki Boskiej. W prawym skrzydle u góry: Narodzenie, w dwóch częściach, z Józefem trzymającym owinięte w pieluszki Dzieciątko. W lewym skrzydle na dole na obu okiennicach: Pokłon Trzech Króli. W prawym skrzydle na dole w dwóch sekcjach: Ofiarowanie w świątyni. Źródło: Zygmunt Put, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.0. Prezbiterium – część kościoła przeznaczona dla celebransów i służby liturgicznej, najczęściej wyodrębniona z wnętrza kościoła przez podwyższenie lub odmienną formę i wystrój. Jego centralną częścią jest ołtarz. Prezbiterium zwykle zamknięte jest półkolistą apsydą, wieloboczne lub proste. W kościołach zbudowanych w średniowieczu przeważnie zwrócone było na wschód. Fotografia przedstawiająca wnętrze kościoła. Ukazuje prezbiterium, którego centrum zajmuje ołtarz. Nad ołtarzem znajduje się data: 1750 rok. Jeszcze wyżej witraż prezentujący krucyfiks. Po obu stronach ołtarza znajdują się wąskie i długie obrazy o tematyce religijnej. Obraz wiszący po lewej stronie wyobraża Jezusa Chrystusa błogosławiącego z niebios wiernych. W tle morze. Obraz wiszący po prawej stronie wyobraża Matkę Boską z Dzieciątkiem trzymanym w lewej ręce pochylającą się nad górskim pejzażem. Najświętszego Sakramentu. Oprócz tego w prezbiterium znajdują się krzesła dla duchowieństwa i służby liturgicznej oraz kredencja (miejsce, gdzie przygotowuje się naczynia liturgiczne i dary ofiarne do celebracji). Źródło: Zygmunt Put, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.0. Iwo Odrowąż – kościoły przez stulecia były miejscami pochówku wybitnych osób. W bazylice Trójcy Świętej w Krakowie w prezbiterium pochowany został m.in. Iwo Odrowąż, biskup krakowski w latach 1218–1229, który sprowadził do Krakowa dominikanów. Ilustracja przedstawiająca duchownego siedzącego na szerokim taborecie. Postać ukazana jest w całości przodem do nas. Ma szczupłą owalną twarz, wyraziste brwi, lekko opuchnięte oczy, długi i prosty nos oraz szerokie wargi. Na głowie ma spiczastą tiarę. Jest ubrany w długą, ozdobną sutannę i ozdobne buty ze szpiczastymi noskami. Stopy opiera o kwadratowy, niski podnóżek. Unosi prawą rękę odkręconą wnętrzem do nas. Mały i serdeczny palec są lekko zgięte. Na kciuku ma pierścień. W lewej dłoni trzyma pastorał, długa, zdobiona laska o ślimakowato zwiniętym zakończeniu. Obok biskupa klęczą trzej mnisi. Dwaj są dojrzali, jeden młody. Ubrani są w habity, pochylają głowy. Źródło: Zygmunt Put, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.0. Stalle – bogato zdobione ławki dla duchownych zajmujące część prezbiterium. Fotografia przedstawiająca stalle. Są to misternie rzeźbione dębowe ławki ustawione w prezbiterium przy bocznych ścianach. Są poprzedzielane na pojedyncze siedziska. Mają wysokie oparcie ozdobione kolistymi płaskorzeźbami. Stalle u góry zwieńczone są ozdobnym baldachimem. Źródło: Bernard Proszyk, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.0. Organy to największy instrument klawiszowy. Mogą zastąpić całą orkiestrę symfoniczną, choć gra na nich tylko jedna osoba. Początek ich używania w kościołach datuje się na VII w. n.e. Mają one za zadanie podtrzymywać śpiew wiernych i pogłębiać ich poczucie wspólnoty. O znaczeniu organów piszczałkowych można przeczytać w Konstytucji o Liturgii Świętej Soboru Watykańskiego II: „W Kościele łacińskim należy mieć w wielkim poszanowaniu organy piszczałkowe jako tradycyjny instrument muzyczny, którego brzmienie ceremoniom kościelnym dodaje majestatu, a umysły wiernych podnosi do Boga i spraw niebieskich” (KL 120). Fotografia przedstawiająca zabytkowe, drewniane organy znajdujące się nad bogato rzeźbionym, drewnianym wejściem do kościoła.. Jest to instrument muzyczny dużych rozmiarów. Stanowi go zespół wielu piszczałek ustawionych pionowo w rzędach. Są one obudowane drewnianymi elementami. Źródło: Jennifer Boyer, commons.wikimedia.og, CC BY 2.0. Nawa główna jest częścią kościoła przeznaczoną dla wiernych. Znajduje się między prezbiterium a kruchtą. Można spotkać zarówno świątynie jednonawowe, jak i wielonawowe (trzy-, pięcio-, a nawet siedmionawowe). Nawy oddzielano zwykle rzędem kolumn lub filarów. W wielu kościołach obok nawy głównej (biegnącej środkiem budowli) i równoległych do niej naw bocznych, występują także nawy poprzeczne zwane transeptami, prostopadle położone do osi świątyni. Zdjęcie przedstawia wnętrze kościoła i główną nawę prowadzącą do ołtarza głównego. Po obu stronach nawy stoją w rzędach drewniane ławy. Źródło: Lestat (Jan Mehlich), pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Ołtarz jest centralnym punktem w każdej świątyni chrześcijańskiej. Wierni gromadzą się przed nim podczas nabożeństwa, przychodząc na Eucharystię, która ma być centrum ich życia duchowego. Od okresu wczesnochrześcijańskiego do baroku łączono mensę (główną część ołtarza, czyli skrzynię ołtarzową) z poliptykiem. Sobór Watykański II nakazał jednak oddzielenie stołu ołtarzowego tak, aby celebrans mógł sprawować liturgię twarzą do wiernych. Fotografia przedstawiająca podświetlony obraz, na którym ukazano ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa. Obraz oprawiony jest w szerokie złote ramy. Po bokach stoją kolumny i rzeźby świętych. Pod obrazem stoją świeczniki, leży wiązanka kwiatów. Źródło: Fredziu, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0 pl. Ambona, zwana także kazalnicą, to miejsce służące do czytania tekstów liturgicznych oraz wygłaszania kazań. Początkowo ten element architektoniczny przybrał formę mównicy umieszczonej na filarach, jednak bardziej upowszechniła się konstrukcja zawieszona na ścianie lub filarze z wejściem po schodkach. Taka właśnie ambona znajduje się w kościele Trójcy Świętej. Składa się z korpusu z parapetem, zaplecka i baldachimu. Baldachim zdobi na podniebieniu zwykle gołębica, a wieńczy figura. Fotografia przedstawiająca kazalnicę wybudowaną na planie sześcioboku opartego na kolumnach. Zdobią ją rzeźby i płaskorzeźby/ Na baldachimie znajdują się postaci aniołów. Na ambonę prowadzą drewniane schody z balustradą oplatające kolumnę, do której przymocowana jest ambona i znajdujący się nad nią baldachim. Źródło: Lestat (Jan Mehlich), pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 3.0. Sklepienie. Prezbiterium w kościele Trójcy Świętej nakryte jest sklepieniem sieciowym, nawa główna zrekonstruowanym sklepieniem gwiaździstym, a nawy boczne (niewidoczne na zdjęciu) sklepieniami krzyżowo‑żebrowymi. Są to sklepienia w stylu gotyckim. Pierwotnie, przed 1241 r., była to świątynia drewniana, po najeździe tatarskim zmieniona w trójnawową halę, którą na przełomie XIV i XV wieku przebudowano na gotycki kościół bazylikowy. Fotografa ukazująca sklepienie świątyni. Jest to sklepienie sieciowe, w którym wprowadzone żebra krzyżują się. Żebra tworzą siatkę rombów. Miejsca złączeń są zdobione portretami przedstawiający świętych oraz kwiecistymi wzorami. Źródło: Zygmunt Put, pl.wikipedia.org, CC BY‑SA 4.0.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
R6dEjEo0VAYSf
Wyszukaj w internecie dane na temat religijności Polaków w zależności od wieku i od miejsca zamieszkania. Sformułuj i uzasadnij po dwa wnioski na każdy tych tematów. (Uzupełnij).