Właściwości ketonów

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna z budowę, nazewnictwo i właściwości ketonów oraz ich zastosowanie i występowanie.

b) Umiejętności

Uczeń odróżnia ketony od innych związków organicznych na podstawie ich właściwości.

2. Metoda i forma pracy

Pogadanka, pokaz, praca z całą klasą, praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik, aceton , odczynniki Tollensa i Trommera.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Sprawdzenie listy obecności.

2. Przypomnienie zagadnień omawianych na ostatniej lekcji.

3. Nawiązanie do tematu lekcji poprzez pogadankę na temat ketonów i acetonu.

b) Faza realizacyjna

1. Budowa ketonów i nazewnictwo

Podanie przez uczniów definicji i wzorów przykładowych ketonów.

Ketony nazywamy, dodając końcówkę -on do nazwy węglowodoru, którego pochodną jest dany keton lub piszemy słowo keton przed nazwą ketonu, np.:

2. Właściwości ketonów na przykładzie acetonu

Doświadczenie 1

Próba Tollensa – wykrywanie właściwości redukujących.

Do probówki wlać aceton, a następnie azotan (V) srebra (świeży), dodać odrobinę roztworu zasady sodowej i amoniaku. Probówkę lekko ogrzać.

Obserwacje: Uczniowie nie powinni zaobserwować pojawienia się na ściankach probówki metalicznego osadu.

Wniosek: Ketony nie reagują z odczynnikiem Tollensa.

Doświadczenie 2

Próba Trommera – wykrywanie właściwości redukujących aldehydów.

Do probówki wlać aceton, następnie roztwór siarczanu (VI) miedzi (II) i odrobinę zasady sodowej. Probówkę ogrzewać.

Obserwacje: Roztwór o barwie niebieskiej nie zmienił zabarwienia, nie pojawił się też osad.

Wniosek: Ketony nie reagują z odczynnikiem Tromerra.

Podanie przez uczniów na podstawie obserwacji próbki acetonu właściwości ketonów.

Ketony:

a) są to ciecze o charakterystycznym zapachu owocowo‑eterowym,

b) mieszają się z wodą, alkoholem i eterem,

c) są to substancje łatwopalne,

d) nie redukują i nie ulegają próbie Tollensa i Trommera,

e) utleniają się do kwasów karboksylowych (w obecności jonów jodanowych),

f) redukują się do węglowodorów:

- w obecności Zn(Hg) w środowisku stężonego HCl – redukcja Clemmensena,

- w obecności hydrazyny w środowisku zasadowym – redukcja Wolffa‑Kiżnera,

g) ulegają addycji wodorosiarczynu,

h) przyłączają alkohole dając acetyle.

3. Występowanie ketonów

   1. benzofenon – kwiaty,

   2. kamfora- drzewo kamforowe,

   3. żywice roślinne i w tkanki zwierzęce.

4. Zastosowanie ketonów

1. Kamfora - proszek do zębów, pirotechnika, do produkcji celuloidu, lakierów, insektycydów;

2. bacetofenon – perfumy, aromatyzowanie tytoniu, rozpuszczalnik estrów i żywic, środek nasenny (hypnon);

3. aceton - do produkcji chloroformu, produkcji sulfonalu, składnik zmywaczy do paznokci, rozpuszczalnik;

4. benzofenon - rozpuszczalnik, perfumy, utrwalacz.

c) Faza podsumowująca

Przypomnienie przez uczniów poznanych na lekcji właściwości ketonów.

5. Bibliografia

Z. Kluz, M. M. Poźniczek, Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, Warszawa 2005.

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi

brak