RMevDhdn8ligl
Oś czasu – wojna poza Europą. wrzesień 1940 początek działań w Afryce. Włosi atakują Egipt. 1941 Hitler wysyła do Afryki tzw. Korpus Afrykański. kwiecień 1941 - listopad 1941 walki o Tobruk. 7 grudnia 1941 atak Japonii na Pearl Harbor. 23 października 1942 - 4 listopada 1942 bitwa pod El Alamein. listopad 1942 operacja Torch. 4 czerwca 1942 - 7 czerwca 1942 bitwa o Midway. sierpień 1942 - luty 1943 bitwa o Guadalcanal. maj 1943 kampania tunezyjska i koniec zmagań w Afryce. 6 sierpnia 1945 zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę. 9 sierpnia 1945 zrzucenie bomby atomowej na Nagasaki. 9 sierpnia 1945 przyłączenie się ZSRS do wojny na Dalekim Wschodzie. 2 września 1945 podpisanie kapitulacji przez Japonię
Oś czasu – wojna poza Europą
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Japonia w chwili wybuchu II wojny
Japonia w chwili wybuchu II wojny

Japonia ogłosiła swoją ścisłą neutralność w momencie wybuchu II wojny światowej. W połowie września 1939 roku Tokio zgodziło się na zawieszenie broni w toczonym od kilku miesięcy konflikcie ze Związkiem Radzieckim w Mandżurii. Po upadku Francji w zdominowanym przez wojskowych rządzie japońskim przeważyły jednak argumenty za współpracą z III Rzeszą. Japonia stała się także sygnatariuszem paktu trójstronnego, tworzącego koalicję państw Osi.

[…] W celu uniknięcia niebezpieczeństwa wojny na dwa fronty, w kwietniu 1941 roku Tokio zdecydowało się na podpisanie układu o neutralności z ZSRR. Po rozpoczęciu agresji Niemiec na ten kraj rząd japoński przestrzegał tego porozumienia i nie zdecydował się na podjęcie działań […].

wpz_01 Źródło: Japonia w chwili wybuchu II wojny, [w:] Edward Czapiewski, Jakub Tyszkiewicz, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2012, s. 366–367.
Ćwiczenie 1
R14IrPrxpCjnC1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tUoaEqpjbl_0000000K

Początek wojny na Dalekim Wschodzie

Do 7 grudnia 1941 roku USA oficjalnie były krajem neutralnym, choć wspomagającym działania państw walczących z Niemcami poprzez Lend Lease ActLend Lease ActLend Lease Act [czyt.: lend lis akt] czy podpisanie Karty AtlantyckiejKarta AtlantyckaKarty Atlantyckiej. Jednak Amerykanie z niepokojem śledzili agresywną politykę militaryzmu japońskiego. A kiedy w 1940 roku Japonia zażądała od rządu Vichy [czyt.: wiszi] przekazania jej administracji nad francuskimi Indochinami, Stany Zjednoczone, a także Wielka Brytania zarządziły ekonomiczną blokadę Wysp Japońskich, dodatkowo zamrożono japońskie aktywa w amerykańskich bankach. Podjęto również rokowania z Japonią w celu zneutralizowania japońskiej polityki agresji. USA obawiały się dalszych sukcesów Japonii w rejonie Pacyfiku, ponieważ to groziło bezpośrednio ich stanowi posiadania w tym rejonie.

Lend Lease Act
Karta Atlantycka
Polecenie 1

Wymień bazy i wyspy na Pacyfiku będące w posiadaniu USA. Możesz skorzystać z Internetu.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Plan operacyjny Japonii – jesień 1941
Plan operacyjny Japonii --- jesień 1941

Cel operacji

Celem operacji na południu jest zlikwidowanie głównych baz Ameryki, Anglii i Holandii we wschodniej Azji, zdobycie i zabezpieczenie ważnych terytoriów. Obszary, które należy opanować w toku zasadniczych operacji, obejmują: Filipiny, Guam, Hongkong, brytyjskie Malaje, Birmę, Jawę, Sumatrę, Borneo, Celebes, Archipelag Bismarcka i holenderski Timor.

Kierunki operacji

Operacje wojenne, współdziałając ściśle ze sobą, rozpoczną wojska lądowe i marynarka wojenna równocześnie przeciwko Filipinom i Malajom, by osiągnąć cel operacji w możliwie krótkim terminie […] z rozpoczęciem wojny muszą być uchwycone ważniejsze punkty, jak Guam, Hongkong i brytyjskie Borneo, oraz ponadto zabezpieczone Syjam i Indochiny.

W tym samym czasie możliwie szybko powinny zostać zdobyte ważne punkty Archipelagu Bismarcka, holenderskiego Borneo, Celebesu i innych, a następnie – odpowiednio do rozwoju operacji na Malajach – punkty na południowej Sumatrze, Jawie, Borneo itd. Należy zdobyć ważne punkty na wyspach Moluki oraz wyspę Timor.

Ćwiczenie 2
R2DBmJb6yHRIY1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R16Z6DA8UoWsS1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

7 grudnia 1941 roku nieoczekiwanie, bez wypowiedzenia wojny, została zaatakowana samolotami startującymi z pokładów lotniskowców baza amerykańska na Pacyfiku
Pearl Harbor [czyt.: perl arbor]. 8 grudnia prezydent USA zwrócił się do kongresu, który ogłosił stan wojny z Japonią. Trzy dni później III Rzesza i Włochy wypowiedziały wojnę Stanom Zjednoczonym.

RhkOtJKIyKuG8
Okręt USS Arizona płonący po japońskim ataku na Pearl Harbor
Źródło: a. nn. Archiwum Narodowe USA, domena publiczna.
Ćwiczenie 4
RyCivbHZ5DVDY1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Od tego momentu wojna z Japonią stała się głównym frontem działań oddziałów amerykańskich. Spowodowała też przestawienie amerykańskiej gospodarki na tory zbrojeniowe. Oprócz tego USA cały czas wspomagały państwa walczące z Niemcami, Włochami i ich sojusznikami. Wspierały dostawami żywności i broni ZSRS, amerykańscy żołnierze pomagali Wielkiej Brytanii, brali udział w bitwie o Atlantyk, w lądowaniu w Normandii i innych walkach na froncie zachodnim.

W wyniku ataku na Pearl Harbor zginęło ponad 2300 żołnierzy amerykańskich, a ponad 1200 zostało rannych. Amerykanie nie spodziewali się ataku. Japończycy, wykorzystując to ogromne zaskoczenie, opanowywali kolejne kolonie: holenderskie, brytyjskie i amerykańskie (wyspy Wake, Guam, Hongkong, Singapur, Indonezję, Birmę, Malaje i Filipiny). Zaczęto się obawiać o Australię.

R1c7FLwdUNqEM
Działania II wojny światowej na Dalekim Wschodzie
Źródło: Krystian Chariza i zespół, licencja: CC BY 3.0.

Mapa - Działania II wojny światowej na Dalekim Wschodzie.

Japonia z terytoriami mandatowymi i tereny przez nią okupowane w grudniu 1941 roku: Mandżukuo, Hongkong, Indochiny Francuskie;

Kierunki ofensywy japońskiej do lipca 1942 roku: Nowa Gwinea, Wyspy Salomona, Birma, Filipiny;

Obszary zdobyte przez Japonię do lipca 1942 roku: Birma, Holenderskie Indie Wschodnie, wyspy na Ocenia Spokojnym;

Sojusznicy Japonii: Syjam (Tajlandia);

Kapitulacja wojsk alianckich: Rabaul 23.01.1942 rok, Singapur 15.02.1942 rok, Batawia 1.03.1942 rok, Manilia 6.05.1942 rok;

Działania wojenne wojsk do lipca 1942 roku:

  • USA: z obszarów Nowe Hebrydy w kierunku Wysp Salomona, Nowej Gwinei, Filipin i Okinawy. Z obszaru Hawaje w kierunku wysp na Ocenie Spokojnym: Wyspy Marshalla, Guam, Mariany, Iwo Jima, Okinawa;

  • brytyjskich i australijskich: z obszaru Indii w kierunku Birmy, z Filipin na wyspę Borneo, z Południowej Nowej Gwinei w kierunku Północnej Nowej Gwinei; sowieckich i mongolskich: z obszaru Mongolii i ZSRS w kierunku Mandżukuo;

  • japońskich: z obszarów Mandżukuo w kierunku Chin, z Japonii w kierunku Filipin, w kierunku Wysp Salomona i Nowej Gwinei;

Ważniejsze bitwy: atak na Pearl Harbor 7.12.1941 rok, Rabaul 23.01.1942 rok, Singapur 15.02.1942 rok,  bitwa o Jawę 01.03.1942 rok,  bitwa na Morzu Koralowym maj 1942 rok, Manila 06.05.1942 rok, bitwa morska o Midway czerwiec 1942 rok, Wyspy Santa‑Cruz 1942 rok,  Guadalcanal lipiec 1942- luty 1943 rok, Tarnawa listopad 1943 rok,  Kwajalein luty 1944 rok, Sajpan  lipiec 1944 rok,  bitwa morska na Morzu Filipińskim  czerwiec 1944 rok, Luzon  kwiecień 1945 rok, Iwo Jima luty‑marzec 1945 rok, Okinawa marzec‑czerwiec 1945 rok; Leyte październik‑grudzień 1945 rok,

Główne kierunki nalotów dywanowych i japońskie miasta zniszczone nalotami dywanowymi: Osaka, Nagojo, Tokio, Jokohama;

Miejsca zrzucenia bomb atomowych: Hiroszima, Nagasaki;

Obszary opanowane przez Japonię w dniu kapitulacji 2.09.1945 roku: Japonia, Korea, część Mandżukuo, niewielki obszar na południu Chin łączący Hingong z Mandżukuo korytarzem.

tUoaEqpjbl_0000001N

Przełom w działaniach na Dalekim Wschodzie

R11BFENa30DvK1
II wojna światowa na Dalekim Wschodzie
Źródło: Krystian Chariza i zespół, licencja: CC BY 3.0.

Mapa - Działania II wojny światowej na Dalekim Wschodzie.

Japonia z terytoriami mandatowymi i tereny przez nią okupowane w grudniu 1941 roku: Mandżukuo, Hongkong, Indochiny Francuskie;

Kierunki ofensywy japońskiej do lipca 1942 roku: Nowa Gwinea, Wyspy Salomona, Birma, Filipiny;

Obszary zdobyte przez Japonię do lipca 1942 roku: Birma, Holenderskie Indie Wschodnie, wyspy na Ocenia Spokojnym;

Sojusznicy Japonii: Syjam (Tajlandia);

Kapitulacja wojsk alianckich: Rabaul 23.01.1942 rok, Singapur 15.02.1942 rok, Batawia 1.03.1942 rok, Manilia 6.05.1942 rok;

Działania wojenne wojsk do lipca 1942 roku:

  • USA: z obszarów Nowe Hebrydy w kierunku Wysp Salomona, Nowej Gwinei, Filipin i Okinawy. Z obszaru Hawaje w kierunku wysp na Ocenie Spokojnym: Wyspy Marshalla, Guam, Mariany, Iwo Jima, Okinawa;

  • brytyjskich i australijskich: z obszaru Indii w kierunku Birmy, z Filipin na wyspę Borneo, z Południowej Nowej Gwinei w kierunku Północnej Nowej Gwinei; sowieckich i mongolskich: z obszaru Mongolii i ZSRS w kierunku Mandżukuo;

  • japońskich: z obszarów Mandżukuo w kierunku Chin, z Japonii w kierunku Filipin, w kierunku Wysp Salomona i Nowej Gwinei;

Ważniejsze bitwy: atak na Pearl Harbor 7.12.1941 rok, Rabaul 23.01.1942 rok, Singapur 15.02.1942 rok,  bitwa o Jawę 01.03.1942 rok,  bitwa na Morzu Koralowym maj 1942 rok, Manila 06.05.1942 rok, bitwa morska o Midway czerwiec 1942 rok, Wyspy Santa‑Cruz 1942 rok,  Guadalcanal lipiec 1942- luty 1943 rok, Tarnawa listopad 1943 rok,  Kwajalein luty 1944 rok, Sajpan  lipiec 1944 rok,  bitwa morska na Morzu Filipińskim  czerwiec 1944 rok, Luzon  kwiecień 1945 rok, Iwo Jima luty‑marzec 1945 rok, Okinawa marzec‑czerwiec 1945 rok; Leyte październik‑grudzień 1945 rok,

Główne kierunki nalotów dywanowych i japońskie miasta zniszczone nalotami dywanowymi: Osaka, Nagojo, Tokio, Jokohama;

Miejsca zrzucenia bomb atomowych: Hiroszima, Nagasaki;

Obszary opanowane przez Japonię w dniu kapitulacji 2.09.1945 roku: Japonia, Korea, część Mandżukuo, niewielki obszar na południu Chin łączący Hingong z Mandżukuo korytarzem.

Po początkowym zaskoczeniu Amerykanie zwiększyli produkcję zbrojeniową i przystąpili do kontrataku. Pierwszy sukces USA odniosły 7–8 maja 1942 roku w bitwie na Morzu Koralowym. Ta lotniczo‑morska bitwa pozwoliła na zatrzymanie ofensywy Japończyków. W kolejnym powietrznym starciu nieopodal wyspy Midway
(4–7 czerwca) Amerykanie zadali ogromne straty Japończykom. Ta bitwa traktowana jest również jako początek przejęcia inicjatywy przez Amerykanów w działaniach na Pacyfiku. Amerykanie, w odróżnieniu od Japończyków, mieli znacznie większe możliwości odrobienia strat, ich przemysł zbrojeniowy produkował wystarczające ilości sprzętu.

Kolejnym etapem walk było opanowanie przez Amerykanów Wysp Salomona (rozpoczęte desantem w sierpniu 1942 roku). Przełomowe znaczenie miała bitwa o Guadalcanal (na przełomie 1942/1943 roku). Od tego momentu, stosując taktykę 'żabich skoków', czyli dokonywania desantów morskich w ważnych punktach japońskiego oporu, USA opanowały kolejno: Aleuty, Wyspy Gilberta, Wyspy Marshalla i Nową Gwineę. Po sukcesie w bitwie na Morzu Filipińskim (w czerwcu 1944 roku) Amerykanie opanowali Mariany. Dużo trudniej było odzyskać Filipiny (walki trwały
od października 1944 roku do lipca 1945 roku) i obszar Indochin. Mimo że oddziałom amerykańskim pomagała lokalna partyzantka, przede wszystkim o charakterze lewicowym (Birma, Chiny, Filipiny, Indonezja, Indochiny, Korea), i że stosowano regularne bombardowania, Japończycy stawiali bardzo zacięty opór.

Polecenie 2

Przedstaw kalendarium zmagań wojennych na Dalekim Wschodzie. Przykładowo: atak Japonii na Pearl Harbor, atak na kolonie, itd.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 5
R1U6tjO6orIDI1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

W pierwszej połowie 1945 roku Amerykanie postanowili opanować dwie wyspy japońskie Iwodżimę i Okinawę. Chodziło o zajęcie lepszej strategicznie pozycji do ataku na Wyspy Japońskie. Szczególnie krwawe okazały się walki o Okinawę.
Na wyspie polegli prawie wszyscy jej obrońcy, ponad 100 tys. Japończyków. Japonia straciła też kilka okrętów wojennych, w tym największy na świecie pancernik Yamato, i kilka tysięcy samolotów.

Ciekawostka

W obydwu bitwach swój udział wyraźnie zaznaczyli piloci samobójcy (kamikadze, w tłum. z japońskiego 'boski wiatr'). Do końca wojny na Dalekim Wschodzie byli postrachem Amerykanów i zadawali im ogromne straty. W wojnie zginęło około
5 tys. kamikadze. Ich 'formacja' powstała w październiku 1944 roku.

Ćwiczenie 6
RWuPM61yU6ETT1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
tUoaEqpjbl_0000002E

Użycie bomby atomowej

Cesarstwo japońskie nie zamierzało się jednak poddawać. USA – świadome ogromnych strat, które będą musiały ponieść, aby zakończyć działania zbrojne
– przede wszystkim liczyły na przyłączenie się do wojny ZSRS, ale kiedy udało się przeprowadzić w Stanach Zjednoczonych udany eksperyment z bombą atomową, postanowili wykorzystać wynalazek do złamania oporu japońskiego.

Decyzja o zrzuceniu bomby
Decyzja o zrzuceniu bomby

Podejmując decyzję o zrzuceniu bomby, prezydent kierował się swoistym rachunkiem strat. W Stanach Zjednoczonych szacowano, że inwazja na Wyspy Japońskie może pochłonąć ponad 1 mln ofiar po obu stronach. Rząd japoński odrzucił amerykańskie żądanie bezwarunkowej kapitulacji, mimo zawiadomienia przez Stany Zjednoczone o posiadaniu nowej broni masowej zagłady.

wpz_02 Źródło: Decyzja o zrzuceniu bomby, [w:] Anna Radziwiłł, Wojciech Roszkowski, Historia dla maturzysty. Wiek XX, podręcznik, Warszawa 2004, s. 143.
Polecenie 3

Oceń zasadność decyzji prezydenta USA. Formułując ocenę, wykorzystaj informacje dotyczące ofiar podane w dalszej części lekcji oraz fragmenty zamieszczonego dalej tekstu źródłowego.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Ro5zyFWICJLGJ
Na zdjęciu część załogi samolotu, który zrzucił bombę na Hiroszimę
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Polecenie 4

Znajdź informację w innych źródłach, czym się kierowano, kompletując załogę samolotu. Czy określono jednoznaczne kryteria?

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki. 6‑9 sierpnia 1945 rokuJacek Mierzejewski
Jacek Mierzejewski Zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki. 6‑9 sierpnia 1945 roku

6 VIII zrzucono pierwszą bombę atomową na Hiroszimę, a 9 drugą na Nagasaki. 6 sierpnia o godzinie 2.45 rano za sterami B‑29 zasiadł 29‑letni pułkownik Paul Tibbets, dowódca eskadry dziesięciu superfortec wchodzących w skład 509 grupy bombowców. Jego maszyna miała tego ranka wykonać lot bez precedensu w dziejach świata. W skład załogi wchodzili także kpt. Robert Lewis (drugi pilot), kpt. Theodore van Kirk (nawigator), mjr Thomas Ferebee (bombardier), por. Jacob Beser (odpowiedzialny za elektronikę), sierż. Joseph Stibork (operator radaru), sierż. Richard Nelson (operator radaru), sierż. sztab. Wyatt Duzenbury (inżynier lotu), sierż. sztab. Robert Caron (strzelec), kpt. William Deke Persons (odpowiedzialny za broń pokładową), ppor. Morris Jeppson (ekspert od uzbrojenia). 
'Enola Gay' – nazwana imieniem matki Tibbetsa – na pokład zabrała tylko tę jedną, specjalną bombę. Miała długość 4,2 metra, średnicę 1,5 metra i ważyła 4090 kg, a więc niezbyt wiele dla kolosa zdolnego udźwignąć nawet do dziewięciu ton bomb. […] Krótko po starcie, kiedy ładunek bomby o wdzięcznej nazwie 'Little Boy' został uzbrojony przez kapitana Personsa, pułkownik Tibbets powiedział do załogi: 'Uważajcie, co mówicie. Każde słowo przejdzie do historii. Lecimy z pierwszą na świecie bombą atomową'.

[…] O 8.15 bombardier Ferebee zlokalizował punkt orientacyjny: most Aioi na rzece Ota. Punktualnie siedemnaście sekund później uruchomił mechanizm zwalniający. 'Little Boy' poszybował w dół, podczas gdy 'Enola Gay' uwolniona od czterech ton ciężaru szybko wykonała długo ćwiczony manewr: skok do góry i pełen skręt, na którego wykonanie załoga miała niecałe trzydzieści sekund. 
O godzinie 8.16.02 Hiroszimę dosięgła zagłada.

Na wysokości 565 m nad miastem bomba eksplodowała. Z oślepiającym błyskiem pojawiła się ognista kula, która błyskawicznie powiększyła objętość – w ciągu sekundy jej średnica wynosiła już 280 metrów. Piekielna temperatura sięgająca 300 000 stopni Celsjusza stopiła wszystko w promieniu 300–400 m – w tym także wszystkich ludzi, którzy się znajdowali blisko centrum wybuchu. W odległości kilometra ciała ludzkie paliły się żywym ogniem. Nawet ci, którzy znajdowali się 3,5 kilometra od miejsca eksplozji, doznali dotkliwych oparzeń. Później pojawiła się fala uderzeniowa. Gnając z prędkością 800 do 1500 km/h, zmiatała wszystko na swej drodze, zrównując z ziemią każdy budynek w promieniu dwóch, trzech kilometrów. Trzynaście kilometrów kwadratowych zabudowy po prostu zniknęło. Po pewnym czasie na konające miasto spadł ciężki, czarny, radioaktywny deszcz. Gigantyczny grzyb dymu i pyłu uniósł się na wysokość piętnastu kilometrów i był długo widoczny jeszcze z odległości sześciuset kilometrów od miejsca eksplozji.

'O mój Boże, co myśmy zrobili?' – wyszeptał drugi pilot 'Enoli Gay'. Bomba atomowa, która spadła na Hiroszimę, miała siłę dwudziestu kiloton, a więc 20 000 ton trotylu. W jednej chwili zabiła 78 000 ludzi. Blisko 40 000 ludzi doznało ciężkich ran. Najgorsze jednak były późniejsze skutki atomowego uderzenia. W ciągu pięciu lat na chorobę popromienną zmarło w samej Hiroszimie około ćwierć miliona osób, w tym do grudnia 1945 roku około sześćdziesięciu tysięcy. Wielu ludzi, z trwałymi oparzeniami i mocno napromieniowanych, zmarło jeszcze później. Wszystkich mieszkańców Hiroszimy oraz Nagasaki, którzy zostali dotknięci potwornymi skutkami wybuchu bomb atomowych, nazwano 'Hibakus'.

wpz_03 Źródło: ZRZUCENIE BOMB ATOMOWYCH NA HIROSZIMĘ I NAGASAKI. 6–9 SIERPNIA 1945, dostępny w internecie: https://www.konflikty.pl/historia/druga-wojna-swiatowa/zrzucenie-bomb-atomowych-na-hiroszime-i-nagasaki-6-9-sierpnia-1945-r/.
RGHMmBuebr4WO
W obydwu eksplozjach zginęło 155 tys. osób
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Relacja o zrzuceniu bomby atomowej na Hiroszimę – 6 sierpnia 1945
Relacja o zrzuceniu bomby atomowej na Hiroszimę --- 6 sierpnia 1945

6 sierpnia wczesnym rankiem, kiedy robotnicy w fabrykach rozpoczęli swój dzień pracy, a dzieci w wieku szkolnym znajdowały się w szkołach, jeden samolot B‑29, mający na swoim pokładzie jedenastu ludzi załogi, zbliżył się do Hiroszimy – miasta wybranego przez generała Spaatza jako pierwszy z jego dwóch celów. O godz 8.15 jeden z członków załogi, celowniczy, nacisnąwszy lewarek odczepił pocisk przymocowany do spadochronu, po czym samolot rzucił się do ucieczki przed spodziewanym wybuchem.

W kilka chwil później dwie kule ogniste pojawiły się na wysokości paruset stóp nad ziemią nad północno‑zachodnim centrum miasta. Temperaturę ich wnętrza obliczano na miliony stopni Celsjusza, a ciśnienie na setki tysięcy ton na cal kwadratowy. Wybuchła burza ognia, równocześnie powstały setki pożarów […], ludzie czuli gorąco na ciele w odległości 24 000 stóp, poparzenia występowały w oddaleniu 15 000 stóp, a promienie radioaktywne okazały się śmiertelne w promieniu 3000 stóp. W sumie 4,4 mil kwadratowych miasta całkowicie spłonęło, a 90 000 domów w części zabudowanej zostało zniszczonych.

wpz_04 Źródło: dostępny w internecie: Relacja o zrzuceniu bomby atomowej na Hiroszimę – 6 sierpnia 1945, [w:] Krzysztof Juszczyk, Teresa Maresz, Historia w tekstach źródłowych, t. 4, Rzeszów 1996, s. 28.
Ćwiczenie 7
RcP3pNYYyAJbo1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 8
Rps32QgDJaUc21
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9
RkhvDgYMzs1f61
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
R1Vtqsc7w3BGm1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Harry Truman
tUoaEqpjbl_0000003U

Kapitulacja Japonii

9 sierpnia 1945 roku do wojny na Dalekim Wschodzie przystąpił także Związek Sowiecki. Użycie bomby atomowej i decyzja ZSRS przyspieszyły zakończenie działań. W Mandżurii, Korei i na Sachalinie Japończycy poddali się Armii Czerwonej.
14 sierpnia cesarz ogłosił kapitulację Kraju Kwitnącej Wiśni. Podpisano ją 2 września na pokładzie pancernika Missouri, zakotwiczonego w Zatoce Tokijskiej.

Akt kapitulacji Japonii – Tokyo Bay – 2 września 1945 roku
Akt kapitulacji Japonii --- Tokyo Bay --- 2 września 1945 roku

Niniejszym ogłaszamy bezwarunkowe poddanie się Mocarstwom Sprzymierzonym japońskiego cesarskiego sztabu generalnego, wszystkich japońskich sił zbrojnych i wszystkich sił zbrojnych będących pod wpływem japońskim, gdziekolwiek by się znajdowały.

Niniejszym rozkazujemy japońskiemu cesarskiemu sztabowi generalnemu nakazać natychmiast dowódcom wszystkich japońskich sił zbrojnych i wszystkim siłom zbrojnym będącym pod wpływem japońskim, gdziekolwiek by się znajdowały, poddać się bezwarunkowo wraz ze wszystkimi siłami zbrojnymi, podległymi im. [...]

Niniejszym rozkazujemy cesarskiemu rządowi japońskiemu i cesarskiemu japońskiemu sztabowi generalnemu wypuścić natychmiast na wolność wszystkich sojuszniczych jeńców wojennych i osoby cywilne internowane, które obecnie są w rękach japońskich [...].

wpz_05 Źródło: Akt kapitulacji Japonii – Tokyo Bay – 2 września 1945 roku, [w:] Krzysztof Juszczyk, Teresa Maresz, Historia w tekstach źródłowych, t. 4, Rzeszów 1996, s. 29.
Ćwiczenie 11
R3IDyEFggwCV61
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Akt kapitulacji podpisali gen. Douglas MacArthurDouglas MacArthurgen. Douglas MacArthur (ze strony USA) oraz minister spraw zagranicznych Japonii, Mamoru Shigemitsu. Japonii odebrano wszystkie posiadłości oceaniczne oraz ustalono, że Amerykanie będą okupować Wyspy Japońskie.

R1Rfi29rEhJve
Gen. MacArthur na pokładzie pancernika USS "Missouri"podczas podpisania kapitulacji Japonii
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Polecenie 5

Wyjaśnij, korzystając z różnych źródeł wiedzy, dlaczego akt kapitulacji ze strony amerykańskiej podpisywał gen. MacArthur i dlaczego nie odbyło się to na lądzie.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Douglas MacArthur
tUoaEqpjbl_0000004J

Włosi zaczynają działania

Wojnę w Afryce rozpoczęła armia włoska we wrześniu 1940 roku. Mussolini postanowił z terenu afrykańskich kolonii włoskich (Etiopii, Erytrei i włoskiego Somali) zaatakować Egipt, który znajdował się pod zwierzchnictwem Wielkiej Brytanii. Tym samym miał zamiar przejąć kontrolę nad Kanałem Sueskim.

Ćwiczenie 12
RDFnnPaUc2emB1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Anglicy nie tylko stawili skuteczny opór, ale podjęli też kontrnatarcie, zdobywając wschodnią Libię z Tobrukiem oraz włoską Afrykę Wschodnią. Hitler, chcąc odbudować autorytet państw faszystowskich, postanowił udzielić wsparcia sojusznikowi. Na początku 1941 roku wysłał do Afryki tzw. Korpus Afrykański pod dowództwem gen. Erwina RommlaErwin Rommelgen. Erwina Rommla. Działania w Afryce przyniosły niemieckiemu generałowi przydomek 'Lis Pustyni'. Rommel bowiem nie tylko odzyskał utracone tereny (w maju 1942 roku zdobył m.in. Tobruk), ale także snuł plany zdobycia Egiptu, a następnie opanowania bliskowschodnich pokładów ropy naftowej (w Iraku i Iranie).

Plany opanowania Bliskiego Wschodu i tamtejszych złóż ropy nie powiodły się wojskom niemiecko‑włoskim. W maju i czerwcu 1941 roku wojska brytyjskie stłumiły proniemieckie powstanie w Iraku i opanowały Syrię. Uczyniły to wspólnie z siłami Komitetu Wolnej Francji. Tym samym kraj ten został wyrwany spod zwierzchnictwa rządu w Vichy. We wrześniu 1941 roku Brytyjczycy wspólnie z Rosjanami przejęli kontrolę nad Iranem. Tamtejszy szach o sympatiach proniemieckich został pozbawiony władzy.

R17PmLJ3zktJW
Erwin Rommel - niemiecki dowódca
Źródło: Bundesarchiv, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 6

Rommel był jednym z najlepszych dowódców niemieckich. Dowiedz się, jakie były okoliczności jego śmierci.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Erwin Rommel
tUoaEqpjbl_00000053

Sukcesy aliantów

Przełomem w działaniach w Afryce była brytyjska ofensywa w 1942 roku pod dowództwem gen. Bernarda Montgomery'egoBernard Montgomerygen. Bernarda Montgomery'ego i przełamanie frontu pod El Alamein. Sukces aliantów był możliwy dzięki dostawom sprzętu amerykańskiego. Bitwa ta odcięła państwom Osi możliwości aprowizacyjne. Wykorzystując bazę na Malcie, Brytyjczycy skutecznie blokowali drogi zaopatrzenia dla faszystowskich armii.

Kolejnym ważnym etapem w zmaganiach afrykańskich było lądowanie 100 tys. żołnierzy wojsk sprzymierzonych (Amerykanów, Brytyjczyków i oddziałów Wolnej Francji) w Algierii i Maroku w listopadzie 1942  podczas tzw. operacji 'Torch', [czyt.: torcz]. Stacjonujące tutaj francuskie oddziały kolonialne, podporządkowane do tej pory rządowi w Vichy, przeszły na stronę aliantów, a w Algierze ukonstytuował się Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego. W wyniku tych działań usunięto wojska faszystowskie z kontynentu afrykańskiego. Oddziałami sprzymierzonych dowodził w tej operacji amerykański generał Dwight EisenhowerDwight EisenhowerDwight Eisenhower [czyt.: dłajt ajzenchałer].

R16vUNd43uw1d
Czołgi pod Tobrukiem w czasie II wojny światowej.
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Polecenie 7

Znajdź informację, dlaczego Tobruk jest ważnym miejscem dla Polaków.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Ostatnie walki w Afryce toczyły się o zdobytą przez państwa Osi Tunezję.

Kampania tunezyjska – 1943Dwight David Eisenhower
Dwight David Eisenhower Kampania tunezyjska --- 1943

Alexander osiągnął na zachodzie linię, z której miał zamiar rozpocząć swe ostateczne uderzenie [...]. 5 maja można było rozpocząć ostateczne natarcie. Już wkrótce mieliśmy rozstrzygające wyniki. Na lewym skrzydle amerykański II korpus z niektórymi jednostkami francuskimi oddziałów 'Goumiers' (oddziały złożone z Algierczyków) wspaniale posuwał się do przodu, pokonując po drodze poważne przeszkody i zdobywając
7 maja Bizertę. Na południu brytyjska 1 armia pod dowództwem generała Andersona, wykonując główne zadanie, znalazła się w Tunisie mniej więcej w tym samym czasie, gdy II korpus dotarł do Bizerty.

W ciągu ostatnich dni kampanii tunezyjskiej dwie bitwy lokalne na północy, jedna w brytyjskim pasie działania, druga w amerykańskim, skupiły uwagę całego teatru działań wojennych. Na obu pozycjach istniały niezwykle mocne naturalne warunki obrony, obu zaciekle broniono, obie również miały istotne znaczenie dla ostatecznego zwycięstwa. W brytyjskim pasie natarcia pozycję taką stanowiło wzgórze Longstop. Prawdopodobnie walki o żadną inną miejscowość w Tunezji nie pochłonęły tylu istnień ludzkich co zdobycie tego punktu. W pasie amerykańskim pozycją taką było wzgórze 609, zdobyte w końcu przez 34 dywizję […].

Natychmiast po dokonaniu wyłomu Alexander pospiesznie wysłał jednostki pancerne brytyjskiej 1 armii do przodu poprzez bazę na półwyspie Bon, dokąd, jak przypuszczał, Niemcy będą próbowali się wycofać w celu dokonania ostatecznej próby oporu w stylu Bataanu [półwysep na Filipinach].

Szybka akcja Alexandra przekreśliła ostatnie rozpaczliwe nadzieje nieprzyjaciela, mimo że tysiące jego żołnierzy walczyło jeszcze w rozproszonych grupach na froncie 1 armii. Od tej pory rozpoczęto akcję oczyszczania terenu. Wprawdzie gdzieniegdzie walki trwały do 12 maja, następnego dnia jednak, poza kilkoma niedobitkami w górach, jedynymi żywymi Niemcami w Tunezji byli ci, którzy znaleźli się bezpiecznie za kratkami. Liczba jeńców w samym tylko ostatnim tygodniu kampanii doszła do 240 tys., z czego mniej więcej 125 tysięcy stanowili Niemcy. Wchodziły w to resztki Afrika Korps i szereg innych pierwszorzędnych jednostek niemieckich i włoskich.

Sam Rommel, przewidując widocznie nieunikniony finał i szczerze pragnąc uratować własną skórę, uciekł przed ostateczną klęską. Obalony został mit niezwyciężonego Rommla i hitlerowskiej armii.

wpz_06 Źródło: Dwight David Eisenhower, Kampania tunezyjska – 1943, [w:] Krzysztof Juszczyk, Teresa Maresz, Historia w tekstach źródłowych, t. 4, Rzeszów 1996, s. 29–30.
Polecenie 8

Na podstawie powyższej relacji opisz kampanię tunezyjską, która zadecydowała o ostatecznej klęsce wojsk faszystowskich w Afryce Północnej.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Hitler, wiążąc część sił sprzymierzonych w Afryce, opóźniał możliwość ich udziału w działaniach wojennych w Europie. Za koniec walk w Afryce uznaje się maj 1943 roku. Wówczas skapitulowały ostatnie oddziały faszystowskie. Włosi i Niemcy stracili w działaniach wojennych w Afryce Północnej około 1 mln żołnierzy.

Bernard Montgomery
Dwight Eisenhower
tUoaEqpjbl_0000005W

Zamiast podsumowania

Polecenie 9

Wyjaśnij, jakie cele stawiali sobie Japończycy podczas wojny na Pacyfiku. W jakim stopniu je zrealizowali?

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 10

Korzystając z mapy oraz informacji z lekcji, sporządź kalendarium japońskich działań w rejonie Pacyfiku.

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 10

Korzystając z opisu mapy oraz informacji z lekcji, sporządź kalendarium japońskich działań w rejonie Pacyfiku.

Rt99gM6JIWdb7
(Uzupełnij).
R1CKRtSqvnLuI
Działania II wojny światowej na Dalekim Wschodzie
Źródło: Krystian Chariza i zespół, licencja: CC BY 3.0.

Mapa - Działania II wojny światowej na Dalekim Wschodzie.

Japonia z terytoriami mandatowymi i tereny przez nią okupowane w grudniu 1941 roku: Mandżukuo, Hongkong, Indochiny Francuskie;

Kierunki ofensywy japońskiej do lipca 1942 roku: Nowa Gwinea, Wyspy Salomona, Birma, Filipiny;

Obszary zdobyte przez Japonię do lipca 1942 roku: Birma, Holenderskie Indie Wschodnie, wyspy na Ocenia Spokojnym;

Sojusznicy Japonii: Syjam (Tajlandia);

Kapitulacja wojsk alianckich: Rabaul 23.01.1942 rok, Singapur 15.02.1942 rok, Batawia 1.03.1942 rok, Manilia 6.05.1942 rok;

Działania wojenne wojsk do lipca 1942 roku:

  • USA: z obszarów Nowe Hebrydy w kierunku Wysp Salomona, Nowej Gwinei, Filipin i Okinawy. Z obszaru Hawaje w kierunku wysp na Ocenie Spokojnym: Wyspy Marshalla, Guam, Mariany, Iwo Jima, Okinawa;

  • brytyjskich i australijskich: z obszaru Indii w kierunku Birmy, z Filipin na wyspę Borneo, z Południowej Nowej Gwinei w kierunku Północnej Nowej Gwinei; sowieckich i mongolskich: z obszaru Mongolii i ZSRS w kierunku Mandżukuo;

  • japońskich: z obszarów Mandżukuo w kierunku Chin, z Japonii w kierunku Filipin, w kierunku Wysp Salomona i Nowej Gwinei;

Ważniejsze bitwy: atak na Pearl Harbor 7.12.1941 rok, Rabaul 23.01.1942 rok, Singapur 15.02.1942 rok,  bitwa o Jawę 01.03.1942 rok,  bitwa na Morzu Koralowym maj 1942 rok, Manila 06.05.1942 rok, bitwa morska o Midway czerwiec 1942 rok, Wyspy Santa‑Cruz 1942 rok,  Guadalcanal lipiec 1942- luty 1943 rok, Tarnawa listopad 1943 rok,  Kwajalein luty 1944 rok, Sajpan  lipiec 1944 rok,  bitwa morska na Morzu Filipińskim  czerwiec 1944 rok, Luzon  kwiecień 1945 rok, Iwo Jima luty‑marzec 1945 rok, Okinawa marzec‑czerwiec 1945 rok; Leyte październik‑grudzień 1945 rok,

Główne kierunki nalotów dywanowych i japońskie miasta zniszczone nalotami dywanowymi: Osaka, Nagojo, Tokio, Jokohama;

Miejsca zrzucenia bomb atomowych: Hiroszima, Nagasaki;

Obszary opanowane przez Japonię w dniu kapitulacji 2.09.1945 roku: Japonia, Korea, część Mandżukuo, niewielki obszar na południu Chin łączący Hingong z Mandżukuo korytarzem.

Ćwiczenie 13
RBWrr5az3t6pA1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 11

Który z frontów: na Dalekim Wschodzie czy w Afryce Północnej, uznajesz za bardziej istotny dla losów II wojny światowej? Napisz krótkie uzasadnienie.

RwHl9xDEobgXA
(Uzupełnij).
Co potrafię?

Potrafię wyjaśnić, kim byli kamikadze.

Co wiem?

Wiem, co wydarzyło się 2 września 1945 roku.

Co rozumiem?

Rozumiem, dlaczego wojna na Dalekim Wschodzie trwała dłużej niż w Europie.