RGeprztgzE7I0
Zdjęcie przedstawia masywny budynek, którego fronton wsparty jest na kolumnadzie. Nad głównym wejściem znajduje się płaskorzeźba. Nad budynkiem powiewa flaga Wielkiej Brytanii.

Empiryzm brytyjski: problemy i wyzwania

Gmach Muzeum Brytyjskiego powstałego w 1753 roku.
Źródło: Ham, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
John Locke Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, I, 1

Gdy [...] ludzie rozszerzają swe dociekania poza granicę swych możliwości i pozwalają myślom nurkować w głębinach, gdzie nie mogą znaleźć pewnego gruntu, to trudno się dziwić, że wysuwają problematy i mnożą dysputy, które nie doprowadzają nigdy do wyraźnych rezultatów i które mogą jedynie przedłużać i wzmagać wątpliwości [...]. Gdyby natomiast poddać nasze zdolności poznawcze gruntownemu rozważaniu i gdyby ustalić wreszcie zasięg naszego poznania i znaleźć linię graniczną, która dzieli [...] to, co dla nas zrozumiałe, i to, czego pojąć nie możemy – to ludzie pogodziliby się zapewne łatwiej z nieuchronną niewiedzą o niektórych rzeczach, zwracając swe myśli z większym pożytkiem i zadowoleniem ku rzeczom innym.

cyt1 Źródło: John Locke, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, I, 1, tłum. B. J. Gawecki.

Co jakiś czas filozofia zastanawia się nad sensem i celem filozofii i to właśnie stanowi o jej rozwoju. Znużony jałowymi dyskusjami o metafizyce, John Locke powrócił do pytania o możliwości i zasięg ludzkiego poznania. Tak narodził się nowożytny empiryzm brytyjski.

Można by stwierdzić, że czym był Ockham dla filozofii‑teologii średniowiecza, tym byli empiryści dla racjonalizmu XVII wieku. Podczas, gdy Kartezjusz i Spinoza starali się ująć całość bytu w ramy jednego, totalnego systemu racjonalnego, John LockeDavid Hume starali się zawęzić dziedzinę tego, co umysł jest w stanie pojąć, bez popadania w absurd i zmyślenie. A robiąc to, postulowali korzystanie z doświadczenia zmysłowego.

Twoje cele
  • Poznasz podstawowe założenia empiryzmu brytyjskiego i sylwetki jego przedstawicieli.

  • Zrekonstruujesz sformułowaną przez empirystów brytyjskich krytykę racjonalizmu Kartezjusza.

  • Zastanowisz się nad stwierdzeniem Hume'a, że każda dziedzina ludzkiej działalności zyskałaby dzięki filozofii - czy zgadzasz się z tym? A może uważasz, że jest to przesadne dowartościowanie filozofii?