Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RFUi0NCgXnD57
Ilustracja przedstawia króla oraz duchownego w zamkowej komnacie. Król ma na głowie koronę oraz w ręce ma królewskie jabłko i berło. Ksiądz w czarnym ornacie klęczy przed władcą, podaje w jego stronę kielich.

Urzędy centralne i lokalne w Rzeczypospolitej

Kanclerz wielki koronny przed królem Polski.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

W 1569 r. na mocy unii lubelskiej z połączenia Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów. Najwyższym urzędnikiem Rzeczypospolitej był król, którego podporządkowanie prawu podkreślali szlacheccy politycy i pisarze. Jednak elekcyjny charakter monarchii i liczne ograniczenia narzucone w Artykułach henrykowskich nie sprowadziły monarchy wyłącznie do roli reprezentanta państwa. Król, obok senatu i izby poselskiej, uznawany był za osobny stan, stanowiący część składową sejmu, decydującego o najważniejszych sprawach w państwie.

R1bqyQf4B6O7F1
Linia chronologiczna przedstawia najważniejsze wydarzenia z historii Polski i świata. Są to kolejno: 1504 – wydanie ustawy zakazującej rozdawnictwa królewszczyzn; 1505 – uchwalenie konstytucji nihil novi; 1506‑1548 – panowanie Zygmunta Pierwszego Starego w Polsce; 1569 – zawarcie unii lubelskiej, powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów; kwiecień‑maj 1573 – pierwsza wolna elekcja – wybranie Henryka Walezego na króla Polski; kwiecień‑maj 1573 – ustanowienie na sejmie elekcyjnym artykułów henrykowskich i pacta conventa; 1575 – ogłoszenie bezkrólewia, wybór Stefana Batorego na króla Polski; 1578 – powstanie Trybunału Koronnego; 1581 – hetmaństwo stało się urzędem ministerialnym; 1600 – rozpoczęcie wojny polsko‑szwedzkiej.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Wymienisz najważniejsze urzędy centralne w Rzeczypospolitej i opiszesz ich kompetencje.

  • Podasz nazwy podstawowych urzędów ziemskich i wyjaśnisz, z jakimi obowiązkami się wiązały.

  • Wyjaśnisz, kto mógł zostać senatorem w Rzeczypospolitej i przez kogo był mianowany.