Szkatułka to rodzaj sekretnego przedmiotu, niewielkiego pudełka, w którym właściciel kryje cenne przedmioty. Z drugiej strony, sama wykonana jest z najwyższą dbałością o szczegóły i kunsztownie zdobiona. Finezyjna budowa Rękopisu znalezionego w Saragossie, zwana kompozycją szkatułkową, wynika z oświeceniowej maksymy „uczyć, bawiąc”. Forma odpowiada więc treści. W główną ramę narracji Jan Potocki mistrzowsko wplótł 66 opowieści, które same w sobie stanowią całości kompozycyjne.